Πώς θα πάρει µπροστά ο µεταβολισµός µας; Πολλοί το παρουσιάζουν σαν να είναι τόσο απλό όσο το να γυρίσουµε το κλειδί στη µίζα του αυτοκινήτου. Αλλά τι ακριβώς σηµαίνει το να βάλουµε µπροστά τον µεταβολισµό µας; Και πόσο σηµαντικό είναι για την υγεία µας αλλά και για να χάσουµε βάρος; Για πολλούς ο γρήγορος µεταβολισµός είναι το ιερό δισκοπότηρο ώστε να µπορέσουµε να αδυνατίσουµε. Ποια είναι η πραγµατικότητα; Πιθανώς να έχουµε ακούσει διάφορα σε σχέση µε τον µεταβολισµό και το πώς λειτουργεί. Κάποια ισχύουν και άλλα όχι. Ας τα ξεκαθαρίσουµε.
Είναι θέμα γονιδίων ή τον φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι;
Είναι ο μεταβολισμός κάτι που εξαρτάται από το DNA μας ή/και τον σωματότυπό μας; Ή μήπως το πόσο γρήγορος θα είναι ο μεταβολισμός μας είναι κάτι που περνάει από το χέρι μας; Σύμφωνα με μία έρευνα που έγινε πρόσφατα από το Duke University και τον εξελικτικό ανθρωπολόγο Herman Pontzer, που ήταν επικεφαλής της έρευνας, η απάντηση πιθανότατα δεν είναι καμία από τις δύο. Στο πλαίσιο της έρευνας ο εξελικτικός ανθρωπολόγος μελέτησε τον μεταβολικό ρυθμό των ανδρών που ανήκουν στη φυλή Hadza στην Τανζανία (μία φυλή κυνηγών) και βρήκε ότι καθημερινά δεν καίνε περισσότερες θερμίδες από τον μέσο Αμερικανό, που κάνει μία σχετικά καθιστική ζωή.
Η έρευνα υποστηρίζει λοιπόν ότι ο μέσος 50άρης καίει περίπου 2.500 θερμίδες την ημέρα, άσχετα με το αν γυμνάζεται ή όχι. Αλλοι επιστήμονες όμως διαφωνούν και προφανώς χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω σχετικές έρευνες.
Τι είναι ο μεταβολισμός
Ας σκεφτούμε το σώμα μας σαν μία μηχανή. Οι θερμίδες είναι η βενζίνη που βοηθά τη μηχανή να λειτουργεί. Οσο μπαίνει τροφή στο σώμα – τη μηχανή δηλαδή –, παράγεται ενέργεια. Ο οργανισμός μας αποφασίζει πόση από αυτήν την ενέργεια θα ξοδέψει και πόση θα αποθηκεύσει για να χρησιμοποιήσει πιθανώς στο μέλλον. Ετσι, είτε «καίει» τις θερμίδες που παίρνουμε είτε τις μετατρέπει σε λίπος και τις αποθηκεύει. Ενας αποτελεσματικός μεταβολισμός θα μας δώσει περισσότερη ενέργεια ενώ ένας αργός μεταβολισμός θα αυξήσει το λίπος που έχουμε στο σώμα μας.
Τι τον επηρεάζει;
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, όπως η ηλικία (οι νέοι έχουν γρηγορότερο μεταβολισμό), το φύλο (οι άνδρες έχουν συνήθως περισσότερη μυϊκή μάζα και άρα γρηγορότερο μεταβολισμό) και η μυϊκή μάζα (όσοι είναι γυμνασμένοι καίνε περισσότερες θερμίδες ακόμα και όταν βρίσκονται σε ηρεμία), που καθορίζουν πόσες θερμίδες θα κάψουμε καθημερινά. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον βασικό μεταβολικό μας ρυθμό και παρά τα όσα βρήκε η έρευνα του Herman Pontzer η άσκηση θεωρείται ένας από αυτούς. Βέβαια η άσκηση μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικά πράγματα, όπως το γεγονός ότι σηκωνόμαστε από το κρεβάτι και πάμε στην κουζίνα για να φτιάξουμε πρωινό ή το ότι τρέχουμε 10 χιλιόμετρα.
Μπορούμε εμείς να τον… πειράξουμε;
Πιθανότατα έχουμε ακούσει πολλά και έχουμε δει διάφορα να διαφημίζονται και να παρουσιάζονται ως θαυματουργά για τον μεταβολισμό μας. Ας δούμε όσα έχουν σχετικές επιστημονικές ενδείξεις:
*Η άσκηση.
Είτε αυξάνει τον µεταβολισµό είτε όχι είναι καλή για εµάς και την υγεία µας. Μία παλαιότερη έρευνα του Αµερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας έδειξε ότι αν ένας άνθρωπος που κάνει καθιστική ζωή βάλει στο πρόγραµµά του 50 λεπτά περπατήµατος 3 φορές την εβδοµάδα, µετά από 3 µήνες θα παρατηρήσει ότι θα έχει µειωθεί η περίµετρος της µέσης του, οι τιµές της αρτηριακής του πίεσης και των λιπιδίων στο αίµα του και θα έχει επίσης βελτιωθεί η αναπνευστική του δυνατότητα.
*Το νερό.
Εστω παροδικά το νερό αυξάνει τον µεταβολισµό ακόµα και κατά 30%, σύµφωνα µε έρευνα που δηµοσιεύτηκε στην Ιατρική Επιθεώρηση Κλινικής Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισµού. Δεδοµένων όλων των υπόλοιπων καλών που µας κάνει το νερό είναι σκόπιµο να προσπαθούµε να πίνουµε όσο πιο πολύ µπορούµε.
*Η μυϊκή μάζα.
Ακόµα κι αν η σωµατική άσκηση δεν είναι βέβαιο αν αυξάνει τον µεταβολισµό, η µυϊκή µάζα το καταφέρνει αυτό. Και πώς αποκτάµε περισσότερη µυϊκή µάζα; Με τη βοήθεια της άσκησης. Είναι άλλωστε αποδεδειγµένο επιστηµονικά ότι όσοι ασκούνται συστηµατικά και έχουν αυξηµένη µυϊκή µάζα έχουν υψηλότερο βασικό µεταβολικό ρυθµό, πράγµα που σηµαίνει ότι «καίνε» περισσότερες θερµίδες ακόµα και όταν απλώς είναι καθιστοί στον καναπέ τους χωρίς να κάνουν τίποτε.
*Ορισμένες τροφές.
Εχει βρεθεί ότι κάποια τρόφιµα αυξάνουν τον µεταβολικό µας ρυθµό και κατ’ επέκταση τις θερµίδες που καίµε. Σύµφωνα µε τη Διεθνή Επιστηµονική Ιατρική Επιθεώρηση για την Παχυσαρκία, σε αυτά τα τρόφιµα συµπεριλαµβάνεται το πράσινο τσάι, ο καφές, καθώς και τα φαγητά και τρόφιµα που περιλαµβάνουν καψαϊκίνη (π.χ. καυτερές πιπεριές).
κ. Χάρης Δημοσθενόπουλος, MΜedSci.PhDc, προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ «Λαϊκό», μέλος ΔΣ Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας & EFAD European Specialist for Diabetes.
