Ο Ιπποκράτης είχε δίκιο όταν είπε: «Το φαγητό να είναι το φάρμακό μας και το φάρμακο να είναι το φαγητό μας».
Ο Ιπποκράτης γνώριζε καλά το 400 π.Χ. αυτό που εμείς σήμερα αγνοούμε, παρά την εξέλιξη της επιστήμης.
Η διατροφή είναι πολύ σημαντική, καθορίζει τη σωματική και ψυχική υγεία μας και επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε τις ψυχικές μας ικανότητες, τις διαθέσεις μας και την ευημερία μας. Η διατροφή μπορεί να μειώσει και να αυξήσει τα επίπεδα άγχους, την υπέρταση και άλλους σημαντικούς παράγοντες υγείας.
Τα τρόφιμα ως φάρμακα
Ομοίως με τον Ιπποκράτης, ο Ancel Keys, Αμερικανός επιστήμονας της δεκαετίας του ’50, ισχυρίστηκε ότι υπήρχε συσχέτιση μεταξύ του είδους διατροφής και του ποσοστού των ασθενειών. Όπως αποδεικνύεται, είχε δίκιο.
Η έρευνά του ήταν η βάση της «Μεσογειακής Διατροφής», βασικού παράγοντα για την υγεία της καρδιάς και του οργανισμού.
Εάν φανταστούμε ότι το ανθρώπινο σώμα ή οποιοδήποτε ζωτικό όργανο είναι μια περίπλοκη μηχανή, θα καταλάβουμε τη σημασία της διατροφής. Η μηχανή αυτή πρέπει να τροφοδοτείται με ό,τι καλύτερο υπάρχει για να εξασφαλίσει ότι λειτουργεί σωστά.
Ο δεσμός διατροφής και στρες.
Όλοι βιώνουμε το άγχος σε κάποια μορφή, είναι κάτι το αναπόφευκτο.
Η ζωή είναι απρόβλεπτη και πολλές φορές το στρες μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο ή θανατηφόρο. Συχνά, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, το άγχος μπορεί πραγματικά να απενεργοποιήσει τους αισθητήρες της όρεξης στον εγκέφαλό σας. Ο υποθάλαμος απελευθερώνει μια χημική ουσία, μια ορμόνη που ονομάζεται κορτικοτροπίνη, η οποία κόβει την πείνα.
Παράλληλα, ο εγκέφαλός στέλνει εντολή στους επινεφριώδεις αδένες να ξεκινήσουν να αντλούν την αδρεναλίνη (επινεφρίνη), η οποία προκαλεί μια αντίδραση μάχης ή φυγής, η οποία αναστέλλει κι άλλο την όρεξη, για να το πούμε πιο απλά. (1)
Στην ουσία, το πρόβλημα ξεκινά όταν το άγχος συνεχίζεται μακροπρόθεσμα, ειδικά αν δεν κάνετε τίποτα για να ανακουφιστείτε από αυτό. Στην περίπτωση αυτή, τα επινεφρίδια απελευθερώνουν μια άλλη ορμόνη που ονομάζεται κορτιζόλη, η οποία θεωρείται η ορμόνη του λίπους της κοιλιάς.
Συνήθως, όταν υποχωρεί το άγχος, υποχωρούν και τα επίπεδα της κορτιζόλης, αλλά μερικές φορές ο διακόπτης on / off μπορεί να «κολλήσει» και το σώμα σας θα συνεχίσει να παράγει αυτή τη στεροειδή ορμόνη.
Ενώ το σώμα μας χρειάζεται κορτιζόλη, η υπερβολική παραγωγή αυτής της ορμόνης είναι πολύ επικίνδυνη όταν αυξάνεται μακροπρόθεσμα. Μεταβάλλει την ικανότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος να λειτουργεί σωστά, καταστέλλει επίσης το πεπτικό σύστημα, το αναπαραγωγικό σύστημα ακόμη και τις διαδικασίες ανάπτυξης. Και επειδή η κορτιζόλη επικοινωνεί με τον εγκέφαλο, επηρεάζει επίσης τη διάθεσή, τα κίνητρα και τις αντιδράσεις φόβου. (2)
Στρες, λίπος και ζάχαρη – ένα επικίνδυνο τρίο
Σύμφωνα με πολλές μελέτες το άγχος δεν επηρεάζει μόνο την όρεξή μας αλλά και το είδος της τροφής που καταναλώνουμε. Διαπιστώθηκε ότι 81% των ανθρώπων που συμμετείχαν στη μελέτη είδαν αλλαγή της όρεξης, ενώ το 62% βίωσαν αύξηση της όρεξης.
Ο ερευνητής διαπίστωσε επίσης ότι το 80% των ανθρώπων θα επέλεγαν μια υγιεινή διατροφή εάν δεν είχαν στρες, αλλά υπό το καθεστώς άγχους μόνο το 33% επέλεξε υγιεινά τρόφιμα. Φαντάζεστε ότι τα τυπικά ανθυγιεινά τρόφιμα που επέλεξαν ήταν γλυκά επιδόρπια, σοκολατάκια/καραμέλες, παγωτά, μπιφτέκια, ψωμιά και φρέσκα ή κονσερβοποιημένα φρούτα. Και όσο περισσότερο άγχος είχαν, τόσο πιο περιορισμένη ήταν η ποικιλία των τροφών που επέλεγαν, με κύρια βάση τα ίδια ανθυγιεινά τρόφιμα. (3)
Ακόμη χειρότερο είναι το γεγονός ότι τα λιπαρά και τα ζαχαρούχα τρόφιμα, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν το μέρος του εγκεφάλου που παράγει και επεξεργάζεται το στρες και οποιαδήποτε συναφή συναισθήματα. Κατά κάποιο τρόπο, τα τρόφιμα αυτά αντισταθμίζουν τις συναισθηματικές επιδράσεις του στρες, καθιστώντας τα πραγματικά τρόφιμα χαράς, γεγονός που εξηγεί γιατί οι άνθρωποι τα προτιμούν σε περιόδους άγχους. (4)
Ενώ η υπερκατανάλωση επιβλαβών τροφών δεν είναι προφανώς το μοναδικό αποτέλεσμα του στρες, είναι ένας βασικός παράγοντας. Υπάρχουν όμως και τρόφιμα που βοηθούν να διατηρήσουμε το καλό επίπεδο υγείας μας. Ορισμένα τρόφιμα είναι γνωστό ότι αντισταθμίζουν τις επιδράσεις του στρες, όπως φλεγμονές, ψυχικά ή συναισθηματικά προβλήματα αλλά και το επίπεδο της ενέργειάς μας. Αυτό είναι και το κλειδί για μια ζωή χωρίς άγχος μέσω της διατροφής. Ας δούμε μαζί 3 κανόνες που θα μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε και να καταπολεμήσουμε το άγχος
Κανόνας 1: Η διατροφή μας πρέπει να είναι ισορροπημένη (να περιέχει τα πάντα)!
Η κατανάλωση φυσικών και υγιεινών τροφών που προέρχεται από όλες τις βασικές ομάδες τροφίμων μας βοηθά στην καλύτερη αντιμετώπιση του στρες, ωστόσο, μπορεί επίσης να καταπολεμήσει και να θεραπεύσει τις επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει το άγχος, όπως φλεγμονές και κόπωση.
Τα τρόφιμα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ωμέγα 3, για παράδειγμα, βοηθούν στη μνήμη και την επούλωση των φλεγμονών. Τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά όπως φρέσκα λαχανικά και φρούτα καταπολεμούν την οξείδωση των ελεύθερων ριζών, μια παρενέργεια του στρες.
Οι πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας, όπως τα βιολογικά αυγά, το τυρί Gouda, τα καρύδια ή τα πεκάν, μας βοηθούν να διατηρήσουμε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σταθερά και να έχουμε καλύτερη ενέργεια και διάθεση.
Όταν είμαστε υπό την πίεση του στρες θα πρέπει να αναζητάμε υγιεινές εναλλακτικές, όπως μέλι, γιαούρτι, smoothies φρούτων, ξηρούς καρπούς, μπανάνες, μαύρη σοκολάτα κ.λπ. (5)
Κανόνας 2: Διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Η διατροφή μας πρέπει να μας παρέχει τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες, χωρίς να υπερβάλουμε σε ποσότητα! Μελέτες αναφέρουν ότι «οι επιδράσεις του χρόνιου στρες μπορεί να επιδεινωθούν από μια λουκούλλεια διατροφή. Οι υπερβολικές ποσότητες σακχάρων και επεξεργασμένων τροφίμων, για παράδειγμα, μπορούν να μειώσουν τη θειαμίνη, τη νιασίνη, τη Β12, το μαγνήσιο και το ασβέστιο. Τα χαμηλά επίπεδα αυτών των θρεπτικών ουσιών αυξάνουν την αντιδραστικότητα του νευρικού συστήματος, την ευερεθιστότητα και τη νευρικότητα. Παράλληλα, πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι κακές διατροφικές συνήθειες, γενικά, οδηγούν σε χαμηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών ουσιών στο αίμα, οι οποίες επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία (6).
Φροντίστε η διατροφή σας να είναι πλούσια σε μεταλλικά στοιχεία, βιταμίνες, πρωτεΐνες, καλά λιπαρά οξέα και ποιοτικούς υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη για να έχετε ενέργεια.
Κανόνας 3: Αποφεύγουμε τα επεξεργασμένα και ανθυγιεινά τρόφιμα.
Οι μεγάλοι παραβάτες είναι ο καφές, το οινόπνευμα, τα ζαχαρούχα ποτά και τα τηγανητά τρόφιμα. Μπορεί να μας δελεάζουν όταν έχουμε άγχος, αλλά λειτουργούν πυροσβεστικά και μακροπρόθεσμα προκαλούν περισσότερο άγχος.
Καφές: Η καφεΐνη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα αδρεναλίνης. Όταν είμαστε υπό την επήρεια στρες το σώμα μας παράγει ήδη αδρεναλίνη, οπότε, η παραγωγή περισσότερης οδηγεί σε πρόσθετο άγχος. (7)
Αλκοόλ: Το αλκοόλ είναι μια πολύ δελεαστική λύση όταν είμαστε αγχωμένοι. Φαίνεται αρχικά ότι μας χαλαρώνει, αλλά τα αποτελέσματα είναι προσωρινά. Μακροπρόθεσμα, η κατανάλωση οινοπνεύματος μπορεί στην πραγματικότητα να προκαλέσει σύνδρομο στρες και να επιβραδύνει την ανάκαμψη.
Ζαχαρώδη ποτά: Τα γλυκά ποτά είναι συνήθως γεμάτα τεχνητά γλυκαντικά που μπορεί να είναι επιβλαβή για τον οργανισμό μας. Ποτά που χρησιμοποιούν σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, ή ζάχαρη προκαλούν αύξηση βάρους, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω άγχος. Η ζάχαρη επηρεάζει επίσης τη διάθεσή μας, τα επίπεδα γλυκόζης αίματος και την υγεία. (8)
Τηγανητά τρόφιμα: Τα τηγανητά τρόφιμα είναι γεμάτα με trans-λίπη που συνδέονται με πολλά θέματα υγείας, όπως ο καρκίνος. Όταν έχουμε άγχος προτιμούμε τροφές, όπως τα ντόνατς, οι τηγανητές πατάτες κ.λπ.. Ωστόσο, αυτά τα τρόφιμα αυξάνουν μόνο τα επίπεδα σωματικής και πνευματικής πίεσης. Οδηγούν σε αύξηση βάρους, χρόνια φλεγμονή, ασθένειες και τελικά περισσότερο άγχος. (9) Απλά πείτε όχι στη τηγανητά!
Παράλληλα, πρέπει να προσέχουμε και τον τρόπο ζωής. Η έλλειψη ύπνου και άσκησης είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ οδηγεί σε αύξηση βάρους. Αλλά εάν ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή και ασκείστε τακτικά, θα είστε πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσετε δύσκολες καταστάσεις και συνθήκες άγχους.
Ας δοκιμάσουμε, σίγουρα δεν θα είναι και τόσο δύσκολο!
