Το ανεύρυσμα εγκεφάλου είναι το φούσκωμα της αρτηρίας που τροφοδοτεί με αίμα τον εγκέφαλο και προσβάλλει νεότερους ανθρώπους (35 έως 60 ετών).
Τα δύο είδη εγκεφαλικών ανευρυσμάτων
Υπάρχουν δύο είδη εγκεφαλικών ανευρυσμάτων, το σακοειδές και το ατρακτοειδές. Η συχνότερη μορφή είναι η σακοειδής, σχηματίζεται δηλαδή ένας σάκος με μίσχο που τον ενώνει με την υπόλοιπη αρτηρία και φαίνεται σαν ένα μούρο που προβάλλει από την αρτηρία. Συνήθως αναπτύσσεται στη διακλάδωση των αγγείων.
Ποσοστό από 3,5 ως 6% του γενικού πληθυσμού έχουν σακοειδές ανεύρυσμα
Στο 15-30% των περιπτώσεων αυτών, υπάρχουν περισσότερα από ένα σακοειδή ανευρύσματα. Το ατρακτοειδές σχηματίζεται κατά μήκος όλων των τοιχωμάτων του αγγείου.
Τα ανευρύσματα στον εγκέφαλο μπορούν να σπάσουν προκαλώντας αιμορραγικό εγκεφαλικό
Η ρήξη ενός ανευρύσματος προκαλεί έξοδο του αίματος στη βάση του εγκεφάλου (λίγο κάτω από το επίπεδο των ματιών). Αυτό αποτελεί έναν επικίνδυνο τύπο εγκεφαλικής αιμορραγίας που ονομάζεται υπαραχνοειδής αιμοραγία (διάχυτη αιμορραγία έξω από τον εγκέφαλο). Μπορεί επίσης να προκληθεί ενδοεγκεφαλικό αιμάτωμα (αιμορραγία μέσα στον εγκέφαλο), ή τέλος ενδοκοιλιακή αιμορραγία (μέσα στο κοιλιακό σύστημα του εγκεφάλου).
Ο δυνατός πονοκέφαλος που παρεξηγήθηκε και στοίχισε τη ζωή μιας 30χρονης
Μια 30χρονη νέα γυναίκα επί εβδομάδες είχε πολύ έντονους πονοκεφάλους. Νόμιζε ότι ήταν όπως όλες τις άλλες φορές που ταλαιπωρείτο από τις ημικρανίες της. Τα παυσίπονα τα έπαιρνε σαν καραμέλες αλλά αυτή την φορά δεν βοηθούσαν. Και ο πόνος δυνατός και επίμονος. Κάποια στιγμή κατάλαβε ότι δεν βλέπει καλά με το ένα μάτι την τηλεόραση. Την έβλεπε μισή. Νόμιζε ότι ήταν από τον δυνατό πονοκέφαλο.
Ήρθε όμως η στιγμή που κατάλαβε ότι τελικά ο πόνος δεν ήταν συνηθισμένος. Ξύπνησε και δεν μπορούσε να κουνήσει ούτε χέρια ούτε πόδια. Το στόμα της είχε στραβώσει και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να βγάζει κάποιες κραυγές. Το ασθενοφόρο που την πήρε έκανε όσο πιο γρήγορα γινόταν την διαδρομή μέχρι το νοσοκομείο. Ήταν όμως αργά, πολύ αργά και κατέληξε,
Ένας έντονος πονοκέφαλος μπορεί να είναι ημικρανία, αλλά μπορεί να αποτελεί και ένδειξη, για κάτι πολύ πιο σοβαρό
Το ανεύρυσμα μοιάζει με ένα μικρό μπαλόνι που μπορεί να «σκάσει» οποιαδήποτε στιγμή. Το ανεύρυσμα δεν γίνεται αντιληπτό εκτός κι αν επέλθει η ρήξη. Εκτιμάται ότι ποσοστό 6-9% του πληθυσμού έχει ανεύρυσμα χωρίς να το γνωρίζει.
Η ρήξη βέβαια δεν συμβαίνει πάντα. Μάλιστα, ακόμη κι αν το ανεύρυσμα εντοπιστεί έγκαιρα, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια εξέτασης (π.χ. μαγνητική ή άλλη απεικονιστική εξέταση), οι γιατροί δεν συνιστούν κάποια θεραπευτική παρέμβαση εκτός κι αν το μέγεθός του είναι αρκετά μεγάλο ή αν ο ασθενής έχει οικογενειακό ιστορικό ρήξης ανευρύσματος. Πιθανολογείται πως σε κάποιους ανθρώπους υπάρχουν μικροανωμαλίες εκ γενετής στο τοίχωμα αρτηριών του εγκεφάλου, που με τα χρόνια οδηγούν στην δημιουργία ανευρύσματος.
Οι παράγοντες που συντελούν στη δημιουργία ανευρύσματος
Παράγοντες που μπορεί να έχουν συμβολή στη δημιουργία αυτή είναι οι γνωστοί αγγειολογικοί παράγοντες κινδύνου (αρτηριακή υπέρταση, υπερχοληστεριναιμία, κάπνισμα κλπ).
Από την στιγμή που ένα ανεύρυσμα δημιουργείται, συνήθως μεγαλώνει σταδιακά σε μέγεθος και επίσης μεγαλώνει (αθροιστικά) ο κίνδυνος να σπάσει : π.χ. αν ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι 1% ανά έτος, τότε αθροιστικά είναι 10% στην δεκαετία κλπ.
Γιατί το ανεύρυσμα είναι ύπουλη πάθηση
Συνηθέστατα το ανεύρυσμα δε δίνει ενδείξεις πριν σπάσει. Σπανιότερα, μπορεί να υπάρχουν πρόδρομα συμπτώματα που μπορεί να οφείλονται σε «προειδοποιητικές» μικροαιμορραγίες (ασυνήθιστοι πονοκέφαλοι μαζί με εμετό) ή σε πίεση νευρικού ιστού από το ανεύρυσμα (π.χ. διπλωπία ή άλλα ασυνήθιστα νευρολογικά συμπτώματα).
Τι συμβαίνει κατά τη ρήξη του ανευρύσματος
Εάν η ρήξη του ανευρύσματος συμβεί αιφνιδίως, διαρρέει αίμα για μερικά δευτερόλεπτα έως ότου τα αιμοπετάλια σχηματίσουν στο σημείο αιματόπηγμα (θρόμβο). Σε ορισμένους ασθενείς, μερικές ημέρες ή εβδομάδες πριν τη ρήξη παρατηρούνται μικρές «διαρροές» αίματος από το σημείο του ανευρύσματος. Το αίμα που διαρρέει αυξάνει την πίεση εντός του κρανίου και διαταράσσει τη φυσιολογική ροή αίματος προς τον εγκέφαλο.
Ο ασθενής απροειδοποίητα «κεραυνοβολείται» από μια πολύ ισχυρή κεφαλαλγία (πονοκέφαλο) που συνήθως εντοπίζεται στο πίσω μέρος του κεφαλιού και στον αυχένα. Πολλές φορές ο πονοκέφαλος αυτός είναι τόσο ισχυρός και απότομος που αναγκάζει τον πάσχοντα να πέσει κάτω ή να γονατίσει. Ο ασθενής αισθάνεται σαν «κάποιος να ήρθε από πίσω και να κτύπησε το κεφάλι με σφυρί». Σχεδόν πάντα ο ασθενής κάνει και εμετό.
Το 50% πεθαίνει πριν καν πάει στο νοσοκομείο
Στις βαρύτερες περιπτώσεις, ποσοστό περίπου 50%, ο ασθενής πεθαίνει επί τόπου πριν προλάβει να φτάσει στο νοσοκομείο. Η εγκεφαλική αιμορραγία είναι μια από τις συχνότερες αιτίες αιφνίδιου θανάτου, δεύτερη μετά τα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Ο πρωταρχικός σκοπός της θεραπείας της ρήξης του ανευρύσματος είναι η πρόληψη από νέα αιμορραγία. Το ανεύρυσμα θα πρέπει να απολινωθεί αμέσως μετά την πρώτη αιμορραγία και να αντιμετωπισθούν οι πιθανές μεθαιμορραγικές επιπλοκές, όπως ο αγγειόσπασμος και η υδροκεφαλία.
Θεραπεία του ανευρύσματος
Ο απεικονιστικός έλεγχος περιλαμβάνει την αξονική τομογραφία εγκεφάλου, την αγγειογραφία εγκεφάλου τεσσάρων αγγείων και την τρισδιάστατη αξονική αγγειογραφία για πληρέστερη μελέτη του ανευρύσματος.
Ο χρόνος αντιμετώπισης του ανευρύσματος εξαρτάται από το χρόνο άφιξης του ασθενούς στη μονάδα μας. Το ανεύρυσμα μπορεί να αποφραχθεί 1) Με τη χρήση των ηλεκτροαποσπώμενων σπειραμάτων, 2) Με την κλασσική χειρουργική μέθοδο της απολίνωσης του ανευρύσματος με clipping, 3) Με απόφραξη της φέρουσας το ανεύρυσμα αρτηρίας και 4) Με συνδυασμό των παραπάνω μεθόδων.
Οι θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση των εγκεφαλικών ανευρυσμάτων έχουν σαν στόχο τον αποκλεισμό τους από την κυκλοφορία, με σκοπό την εκμηδένιση του κινδύνου ρήξης.
Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:
- Ανοικτό χειρουργείο (κρανιοτομία) – τοποθέτηση ενός clip (ένα πολύ μικρό «μανταλάκι») γύρω από το ανεύρυσμα, και εμβολισμό.
- Ο εμβολισμός αποτελεί μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδο η οποία εκτελείται σε ένα εξελιγμένο ψηφιακό αγγειογράφο. Η επέμβαση γίνεται με τον ασθενή υπό γενική αναισθησία για να είναι απόλυτα ακίνητος. Ο ιατρός μέσω της μηριαίας αρτηρίας (μια μεγάλη αρτηρία που υπάρχει στο πόδι) οδηγεί ειδικούς καθετήρες στο κύριο αγγείο, το οποίο τροφοδοτεί το ανεύρυσμα (καρωτίδα ή σπονδυλική αρτηρία). Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας εξαιρετικά λεπτούς μικροκαθετήρες (πολύ λεπτά και εύκαμπτα πλαστικά σωληνάκια), μπαίνει μέσα στο ανεύρυσμα και τοποθετεί πολύ λεπτά σύρματα από πλατίνα (σπειράματα ή coils), τα οποία απελευθερώνει μέσα στο ανεύρυσμα. Η ύπαρξη των σπειραμάτων μέσα στο σάκο του ανευρύσματος εμποδίζει την κυκλοφορία εντός αυτού. Η όλη διαδικασία ελέγχεται με ακτινοσκόπηση και με λήψη ειδικών ακτινολογικών εικόνων από τον ψηφιακό αγγειογράφο.
Μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης ο ασθενής συνήθως οδηγείται σε κανονικό δωμάτιο νοσηλείας και παίρνει εξιτήριο την επομένη
