Ξέρετε ποιες είναι οι βασικές εξετάσεις για τον πολυτιμότερο μυ του σώματός μας;
Πέρα από τις εξετάσεις για τη χοληστερίνη και τα λιπίδια, οι περισσότεροι μάλλον δεν γνωρίζουμε ποιες ακριβώς είναι οι βασικές εξετάσεις που περιλαμβάνει ένας καρδιολογικός έλεγχος, το πώς διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία ή το ιστορικό μας, καθώς και το πώς γίνονται και τι είδους προετοιμασία απαιτούν. Με τη βοήθεια των ειδικών, σας παρουσιάζουμε τις κύριες εξετάσεις για την καρδιά, απαντώντας στις απορίες σας.
1. Εξέταση λιπιδαιμικού προφίλ
Πώς γίνεται: Με μια απλή εξέταση αίματος, που περιλαμβάνει τον έλεγχο των επιπέδων της ολικής χοληστερίνης, της HDL «καλής» χοληστερίνης, της LDL «κακής» χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και του αθηρωματικού δείκτη (δείχνει την αναλογία «κακής» χοληστερίνης προς τη συνολική χοληστερίνη του αίματος).
Τι δείχνει: Μετρά τα επίπεδα διαφόρων λιπιδίων που υπάρχουν στο αίμα, προκειμένου να προσδιοριστεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
Χρειάζεται προετοιμασία; Είναι απαραίτητο πριν από τη λήψη του αίματος να έχει προηγηθεί δωδεκάωρη νηστεία. Καλό είναι, επίσης, να μην αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες επειδή θα κάνετε εξετάσεις.
Κάθε πότε: Αν ο ασθενής ανήκει στην κατηγορία υψηλού κινδύνου (π.χ. έχει διεγνωσμένη στεφανιαία νόσο), τότε χρειάζεται να υποβάλλεται σε εξετάσεις 2 φορές τον χρόνο, διαφορετικά 1 φορά τον χρόνο ή κάθε 2 χρόνια.
Από ποια ηλικία: Αν δεν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου ή υψηλής χοληστερίνης, ο τακτικός έλεγχος των λιπιδίων συστηματοποιείται συνήθως μετά την ηλικία των 30-40 ετών.
2. Ηλεκτροκαρδιογράφημα
Πώς γίνεται: Με τη χρήση συσκευής που καταγράφει σε ειδικό χαρτί το ηλεκτρικό σήμα που παράγει η καρδιά κατά τη λειτουργία της. Σε συγκεκριμένες περιοχές των χεριών, των ποδιών και του στήθους, τοποθετούνται μέχρι και 12 αυτοκόλλητα ηλεκτρόδια. Στη συνέχεια, μένετε ακίνητοι και γίνεται η καταγραφή του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. Στο τέλος της εξέτασης αφαιρούνται τα ηλεκτρόδια. Συνήθως γίνεται όταν βρίσκεστε σε κατάσταση ηρεμίας.
Τι δείχνει: Μετράει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς για τη διάγνωση τυχόν ανωμαλιών (π.χ. αρρυθμίες, στηθάγχη).
Πότε γίνεται: Όταν παρακολουθούνται ασθενείς με καρδιοπάθεια, όταν γίνεται προληπτικός έλεγχος για τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες ή όταν υπάρχουν συμπτώματα που παραπέμπουν σε καρδιοπάθεια (π.χ. ταχυκαρδία).
Χρειάζεται προετοιμασία; Όχι.
Πονάει; Είναι ανώδυνη.
Πόσο διαρκεί: Η διάρκειά της δεν ξεπερνάει το 1΄.
Κάθε πότε: Είναι υποχρεωτική σε κάθε καρδιολογική εξέταση.
Είναι αξιόπιστη; Εξαρτάται από τη στιγμή που γίνεται η εξέταση και από την υποκείμενη πάθηση. Για παράδειγμα, μια αρρυθμία θα φανεί εάν εκδηλωθεί την ώρα της εξέτασης.
3. Υπέρηχος καρδιάς (triplex)
Πώς γίνεται: Με τη βοήθεια των ηχητικών κυμάτων που μεταδίδει μια ειδική συσκευή, ο μορφομετατροπέας, δημιουργείται μια κινούμενη εικόνα της καρδιάς. Αφού βγάλετε τα ρούχα από τη μέση και πάνω, θα ξαπλώσετε και ο γιατρός θα απλώσει τζελ στο στήθος σας (για να γλιστράει στο δέρμα η συσκευή). Έπειτα, θα τοποθετήσει το εργαλείο στα οστά των πλευρών (κοντά στο στέρνο) με κατεύθυνση την καρδιά, ενώ μπορεί να πάρει λήψεις και από την περιοχή κάτω και αριστερά της θηλής. Επίσης, θα αναπνέετε με συγκεκριμένο τρόπο και θα ξαπλώσετε στην αριστερή πλευρά.
Τι δείχνει: Την ανατομική δομή και λειτουργία της καρδιάς. Επίσης, βοηθά στην εκτίμηση συγγενών καρδιοπαθειών.
Πότε γίνεται: Για να ελεγχθεί κάποιο φύσημα που ακούει ο γιατρός. Ωστόσο, στο 95% των περιπτώσεων το ήπιο φύσημα, που δεν μεταβάλλεται και δεν συνοδεύεται από συμπτώματα, δεν είναι ανησυχητικό.
Χρειάζεται προετοιμασία; Όχι.
Πονάει; Το μόνο που θα νιώσετε είναι ελαφριά πίεση στον θώρακα.
Πόσο διαρκεί; Εξαρτάται από την υποκείμενη νόσο, αλλά συνήθως από λίγα λεπτά έως μισή ώρα (σε περίπτωση σύνθετων καρδιακών παθήσεων).
Κάθε πότε: Εξαρτάται από την πάθηση κάθε ασθενούς.
Είναι ασφαλής; Δεν έχει συνδεθεί με κάποιο γνωστό κίνδυνο.
Είναι αξιόπιστη; Ναι, σε περιπτώσεις βαλβιδοπάθειας ή υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας, καθώς και στον έλεγχο της ανατομίας της καρδιάς.
4. Διοισοφάγειο υπερηχογράφημα
Πώς γίνεται: Πραγματοποιείται στο νοσοκομείο και συνήθως με ελαφρά μέθη, για να μπορεί να εισχωρήσει στον φάρυγγα ένα ενδοσκόπιο, στην άκρη του οποίου βρίσκεται η υπερηχητική συσκευή, που θα φτάσει στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Ο υπέρηχος αυτός είναι πιο «καθαρός» από του διαθωρακικού triplex. Μετά την εξέταση δεν πρέπει να φάτε για τουλάχιστον 30΄ και πρέπει να παραμείνετε στο νοσοκομείο για περίπου 1 ώρα.
Πότε γίνεται: Όταν το κλασικό υπερηχοκαρδιογράφημα δεν είναι καθαρό (π.χ. εξαιτίας του ανατομικού σχήματος του θώρακα) και όταν χρειάζεται η λήψη καλύτερης εικόνας από κάποια συγκεκριμένη περιοχή.
Χρειάζεται προετοιμασία; Πριν από την εξέταση είναι απαραίτητο να είστε νηστικοί.
Πονάει; Όχι.
Πόσο διαρκεί; Περίπου 10-20΄.
Κάθε πότε: Η επανάληψη καθορίζεται από τον γιατρό ανάλογα με την πάθηση.
Είναι ασφαλής; Οι κίνδυνοι είναι εξαιρετικά μικροί και μπορεί να αφορούν μικροτραυματισμούς από την είσοδο του οργάνου στον φάρυγγα.
Είναι αξιόπιστη; Σχεδόν 100%.
5. Δοκιμασία κοπώσεως
Πώς γίνεται: Τοποθετούνται 6 ηλεκτρόδια στο στήθος, δύο στο ύψος των ώμων και δύο στην κοιλιά, και περπατάτε σε έναν κυλιόμενο διάδρομο με μεταβαλλόμενη κλίση και ταχύτητα μέχρι οι παλμοί σας να φτάσουν τον στόχο που έχει τεθεί ανάλογα με την ηλικία σας. Στη διάρκεια της εξέτασης μετριέται η πίεσή σας και υπάρχει παρακολούθηση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος.
Τι δείχνει: Δίνει πληροφορίες για τη λειτουργία της καρδιάς όταν κουράζεται και λειτουργεί με αυξημένες ανάγκες σε οξυγόνο. Αν υπάρχει στένωση στα αγγεία, θα φανεί ενώ βρίσκεστε σε κατάσταση κόπωσης και όχι ηρεμίας.
Πότε γίνεται: Μπορεί να γίνει προληπτικά ή αν ο γιατρός θέλει να ελέγξει αν κάποιο σύμπτωμά σας (π.χ. πόνος στο στήθος) σχετίζεται με στεφανιαία νόσο.
Χρειάζεται προετοιμασία; Φοράτε άνετα παπούτσια για σταθερό περπάτημα στον τάπητα, καθώς και ελαφριά ρούχα. Αποφύγετε τις κρέμες σώματος, γιατί επηρεάζουν την ποιότητα καταγραφής του ηλεκτροκαρδιογραφήματος. Καλό είναι να φάτε κάτι ελαφρύ 2-3 ώρες πριν από την εξέταση, γιατί η νηστεία μπορεί να μειώσει την αντοχή σας.
Πονάει; Όχι.
Πόσο διαρκεί; Ο χρόνος της εξέτασης εξαρτάται κυρίως από την αντοχή σας. Βέβαια, ο καρδιολόγος μπορεί να τη σταματήσει όταν η καρδιακή συχνότητα αγγίξει τη μέγιστη προβλεπόμενη για την ηλικία σας, ενώ μπορεί να τη διακόψει νωρίτερα αν το κρίνει απαραίτητο.
Κάθε πότε: Όσοι έχουν παράγοντες κινδύνου (π.χ. υπέρταση ή υψηλή χοληστερίνη), έχουν υποστεί έμφραγμα μυοκαρδίου ή έχουν υποβληθεί σε κάποια επέμβαση την επαναλαμβάνουν κάθε χρόνο.
Είναι ασφαλής; Ναι. Τα ανεπιθύμητα συμβάντα είναι σπάνια (η πιθανότητα απειλητικών για τη ζωή αρρυθμιών είναι 0,05%).
Είναι αξιόπιστη; Μπορεί να μην αναδείξει κάποιο υπάρχον πρόβλημα, ενώ σε γυναίκες, ιδιαίτερα αναπαραγωγικής ηλικίας, είναι πιθαμό να παρουσιαστούν πιο συχνά ψευδώς θετικά αποτελέσματα. Όσο για την προγνωστική αξία της σε περιπτώσεις στεφανιαίας νόσου, είναι μεγαλύτερη για όσους εμφανίζουν συμπτώματα ή έχουν παράγοντες κινδύνου.
6. Εναλλακτικό τεστ κοπώσεως
Πώς γίνεται: Η κόπωση προκαλείται με φάρμακα (δοβουταμίνη, διπυριδαμόλη ή αδενοσίνη). Εσείς ξαπλώνετε στο ιατρικό κρεβάτι και ο γιατρός σάς χορηγεί με ένεση, σταδιακά και σε δόσεις, μία από τις ουσίες. Έπειτα, με τη βοήθεια υπερήχων απεικονίζεται η ανατομία της καρδιάς και η εικόνα της σε κατάσταση κόπωσης και ηρεμίας.
Τι δείχνει: Βοηθάει στη διάγνωση της ισχαιμίας του μυοκαρδίου. Επίσης, γίνεται σε ασθενείς που έχουν υποστεί έμφραγμα, για να αξιολογηθεί αν χρειάζεται να υποβληθούν σε αγγειοπλαστική στεφανιαίας αρτηρίας ή bypass.
Πότε γίνεται: Όταν οι εξετάσεις που προηγήθηκαν έδειξαν κάποιο πρόβλημα που απαιτεί διερεύνηση, όταν υπάρχει υποψία στεφανιαίας νόσου ή όταν δεν μπορείτε να υποβληθείτε σε κόπωση σε κυλιόμενο τάπητα.
Πονάει; Όχι.
Πόσο διαρκεί: Περίπου 20-30΄.
Είναι ασφαλής; Αντενδείκνυται αν πάσχετε από αναπνευστικά προβλήματα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ταχυκαρδία ή πονοκέφαλο.
Είναι αξιόπιστη; Η εικόνα της καρδιάς καταγράφεται καλύτερα, μιας και ο θώρακας κινείται λιγότερο.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΤΣΙΟΥΦΗ, καρδιολόγο στο Γ.Ν.Α. «Ιπποκράτειο», αναπληρωτή καθηγητή Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
