Σε μία χώρα όπως την Ελλάδα, με τις αμέτρητες παραλίες και την παρατεταμένη διάρκεια του καλοκαιριού, η επαφή με την θάλασσα ταυτίζεται με τον καθημερινό τρόπο ζωής. Οι Ελληνίδες περνούν αμέτρητες ώρες στην παραλία, αλλά εκτός από τις απολαύσεις εκθέτουν τον εαυτό τους και σε κινδύνους για την αναπαραγωγική τους υγεία.
Το συχνότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών τους διακοπών ή και λίγο μετά, είναι οι κολπίτιδες. Η συχνότερη αιτία για τις κολπίτιδες του καλοκαιριού είναι η μυκητίαση. Η άμμος της παραλίας αποτελεί ένα πολύ καλό περιβάλλον για την ανάπτυξη των μυκήτων. Επίσης, είναι αποδεδειγμένο ότι οι μύκητες ζουν και αναπτύσσονται καλύτερα σε περιβάλλον υγρό και θερμό που δεν αερίζεται επαρκώς, όπως ο γυναικείος κόλπος. Παράγοντες που ευνοούν μιας μυκητιαστική κολπίτιδα είναι το βρεγμένο μαγιό, η υγρασία λόγω αυξημένης εφίδρωσης στα γεννητικά όργανα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, οι μειωμένες δυνατότητες τήρησης κανόνων ατομικής υγιεινής στην παραλία και η κολύμβηση σε μη καθαρά νερά. Αιτία μόλυνσης δεν αποτελεί μόνο η άμμος στην θάλασσα, αλλά αντίστοιχα και η κολύμβηση σε μη επαρκώς χλωριωμένες πισίνες, όταν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.
Τα συμπτώματα μιας κολπίτιδας είναι συνήθως: αυξημένα κολπικά υγρά, ερεθισμός στην περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων, κνησμός (φαγούρα), πιθανή ενόχληση κατά την σεξουαλική επαφή, οίδημα της περιοχής (πρήξιμο). Με βάση μία εξέταση (καλλιέργεια κολπικών υγρών) θα αποκαλυφθεί το μικρόβιο και θα δοθεί η κατάλληλη θεραπεία.
Απλά μέτρα προστασίας που πρέπει να λαμβάνονται είναι η αντικατάσταση του βρεγμένου μαγιό με ένα στεγνό (αμέσως μετά το μπάνιο), η χρήση βαμβακερών εσωρούχων ώστε να «αναπνέει» η περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων, η αποφυγή χημικών και αποσμητικών στην περιοχή καθώς και η αποφυγή καθίσματος απευθείας στην άμμο.
Επίσης στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι στην παιδική ηλικία τα συμπτώματα αλλά και η αντιμετώπιση μίας κολπίτιδας είναι διαφορετικά. Τα παιδιά συνηθίζουν να παίζουν επί ώρες στην άκρη της παραλίας καθισμένα πάνω στην άμμο. Οι κανόνες υγιεινής στις μικρές αυτές ηλικίες πρέπει να τηρούνται με ακόμη μεγαλύτερη ευλάβεια καθώς ο κόλπος του μικρού κοριτσιού είναι πολύ πιο ευαίσθητος και πιο ευάλωτος στην παρουσία μικροβίων από ότι ο κόλπος μίας ενήλικης γυναίκας. Στην περίπτωση που υποψιαζόμαστε κολπίτιδα πρέπει η μητέρα να απευθύνεται σε Παιδογυναικολόγο.
Σκοπός της επίσκεψης είναι η διενέργεια μίας καλλιέργειας κολπικού υγρού από το βάθος του κόλπου (εκεί που εδράζονται τα μικρόβια) και όχι εξωτερικά. Η καλλιέργεια γίνεται διαμέσου του φυσιολογικού ανοίγματος του παρθενικού υμένα και με την κατάλληλη εμπειρία και τον ειδικό εξοπλισμό, ο γυναικολόγος παίδων θα μπορέσει να απομονώσει τον μικροβιακό παράγοντα. Στηριζόμενοι πάνω στο αντιβιόγραμμα θα δοθεί στο παιδί η καταλληλότερη αντιβιοτική αγωγή για τον συγκεκριμένο παράγοντα. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγουμε τις περιττές ταλαιπωρίες του παιδιού, το μεγάλο χάσιμο χρόνου και τις «τυφλές» θεραπείες, που στηρίζονται περισσότερο στην τύχη παρά στην τεκμηριωμένη ιατρική.
Όπως οι κολπίτιδες, έτσι και οι ουρολοιμώξεις εμφανίζονται με αυξημένη συχνότητα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Προδιαθεσικός παράγοντας, που ευνοεί την εμφάνιση μίας ουρολοίμωξης το καλοκαίρι, είναι η αυξημένη εφίδρωση που οδηγεί σε αφυδάτωση και συνεπώς σε μειωμένη αποβολή ούρων. Έτσι, τα ούρα λιμνάζουν για πολύ ώρα μέσα στην ουροδόχο κύστη και αναπτύσσονται μικροοργανισμοί. Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ σε συνδυασμό κυρίως με την μειωμένη πρόσληψη νερού και άλλων υγρών ευνοεί την αφυδάτωση και κατ’ επέκταση και την εμφάνιση της ουρολοίμωξης. Ο ρόλος της σωστής τήρησης των κανόνων υγιεινής είναι ίδιος με αυτόν στις κολπίτιδες. Τα συμπτώματα μίας ουρολοίμωξης είναι ενόχληση ή και πόνος στην ουροδόχο κύστη κατά την ούρηση (δυσουρία), πόνος στην οσφυϊκή περιοχή δεξιά ή/και αριστερά της σπονδυλικής στήλης, δύσοσμα ούρα και εμφάνιση πυρετού.
Για την αποφυγή μίας ουρολοίμωξης καλό είναι να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες νερού, ώστε να αυξάνουμε την αποβολή των ούρων από την κύστη και να τηρούνται οι κανόνες τοπικής υγιεινής (ταχτικό άλλαγμα μαγιό και εσωρούχων και επιμελής καθαρισμός των έξω γεννητικών οργάνων αμέσως μετά την θάλασσα). Όταν υποψιαζόμαστε την παρουσία μίας ουρολοίμωξης, η βασικότερη εξέταση είναι η γενική και η καλλιέργεια ούρων η οποία θα αποκαλύψει ποιό είναι το υπεύθυνο μικρόβιο, ώστε να δοθεί το καταλληλότερο αντιβιοτικό.
Τρίτη μεγάλη κατηγορία γυναικολογικών προβλημάτων που απασχολούν τις γυναίκες περισσότερο τους καλοκαιρινούς μήνες είναι τα σ∈ξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Η αναμελιά των διακοπών, η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και η ψυχική ευφορία λόγω των μειωμένων υποχρεώσεων, πολλές φορές οδηγεί σε απερίσκεπτες ενέργειες όπως είναι η αυξημένη σ∈ξουαλική δραστηριότητα και οι μη προφυλαγμένες σ∈ξουαλικές επαφές.
Κυριότεροι παράγοντες είναι τα χλαμύδια, οι λοιμώξεις από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων(HPV), οι ηπατίτιδες και ο ιός του AIDS. Χρειάζεται έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση από εξειδικευμένο γυναικολόγο. Η χρήση προφυλακτικού προσφέρει μία καλή ασπίδα προστασίας για την αποφυγή τέτοιων λοιμώξεων χωρίς όμως να προστατεύει στο 100%. Οι επιπτώσεις των λοιμώξεων μπορεί να είναι παροδικές αλλά κάποιες φορές έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην μελλοντική τους γονιμότητα και ακόμα και στην ίδια την ζωή.
Συμπερασματικά, υπάρχουν τρόποι με τους οποίους εύκολα μία γυναίκα μπορεί να προστατεύσει το αναπαραγωγικό της σύστημα και την γονιμότητά της. Τηρώντας κάποιους πολύ απλούς κανόνες και παίρνοντας λίγες προφυλάξεις μπορούν να μετριάσουν την έκθεσή τους στους κινδύνους αυτούς, να απολαύσουν τις χαρές της θάλασσας και των καλοκαιρινών διακοπών χωρίς να φοβούνται τον κίνδυνο και τις επιπτώσεις μίας λοίμωξης.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην προστασία των μικρών κοριτσιών καθώς το αναπαραγωγικό τους σύστημα είναι πιο ευάλωτο στα μικρόβια. Παρόλα αυτά, σε οποιαδήποτε περίπτωση συμπτωμάτων και αποτυχία της πρόληψης, ο γυναικολόγος μπορεί να δώσει γρήγορες και αξιόπιστες λύσεις. Τέλος, συμβουλεύουμε όλες τις γυναίκες ακόμα και αυτές χωρίς συμπτώματα να προγραμματίσουν μία επίσκεψη προληπτικού-διερευνητικού χαρακτήρα με τον γυναικολόγο τους αμέσως μετά το τέλος των καλοκαιρινών διακοπών και της επαφής με την θάλασσα.
Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ειδικός Γυναικολόγος Παίδων – Εφήβων
