Όχι μόνο δεν… κρύβεται, αλλά ούτε και αντέχεται! Εάν σας ταλαιπωρεί ο βήχας, αρχικά αναγνωρίστε το αίτιο και στη συνέχεια αντιμετωπίστε τον με τα κατάλληλα μέσα.
Μπορεί να μας ταλαιπωρεί και να μας παιδεύει, αλλά ο βήχας αποτελεί τον πλέον αποτελεσματικό μηχανισμό άμυνας του αναπνευστικού μας συστήματος. Με τον ίδιο τρόπο που ο οργανισμός ανεβάζει θερμοκρασία (πυρετό) για να εξουδετερώσει τους παθογόνους εισβολείς, έτσι και το αναπνευστικό μας σύστημα επιστρατεύει τον βήχα για να αποβάλλει από τους αεραγωγούς των πνευμόνων ό,τι τους ενοχλεί, είτε πρόκειται για κάποιο ξένο σώμα είτε για τη σκόνη, τον καπνό του τσιγάρου ή τις εκκρίσεις.
Τύποι βήχα
Ξηρός: Ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός, δηλαδή χωρίς εκκρίματα, όπου νιώθουμε ότι κάτι μας γδέρνει τον λαιμό. Συνήθως ο βήχας χωρίς απόχρεμψη οφείλεται σε παράγοντες που ερεθίζουν τους βρόγχους, π.χ. αλλεργικά αίτια όπως η σκόνη και η γύρη, ή σε ξένο σώμα.
Παραγωγικός: Οι εκκρίσεις συνοδεύουν πάντα τον παραγωγικό βήχα. Συνήθως
ο βήχας με πτύελα συνοδεύει τις φλεγμονώδεις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος,
με το χρώμα των πτυέλων να είναι ενδεικτικό του είδους της λοίμωξης. Όταν είναι ανοιχτόχρωμα, σχετίζονται με ιώσεις (κοινό κρυολόγημα, βρογχίτιδα), ενώ τα πρασινοκίτρινα είναι ενδεικτικά μικροβιακής λοίμωξης (μικροβιακή πνευμονία).
Οξύς: Παρουσιάζεται ξαφνικά, συνήθως σηματοδοτώντας την έναρξη μιας αναπνευστικής λοίμωξης, και χαρακτηρίζεται οξύς, εν αντιθέσει με τον χρόνιο, όταν διαρκεί λιγότερο από 3 εβδομάδες.
Χρόνιος: Ξεπερνά σε διάρκεια τις 3 εβδομάδες και αποτελεί σύμπτωμα διαφόρων νόσων
που χρήζουν διερεύνησης (αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα, βρογχεκτασίες κ.τ.λ.).
Φταίει το κρυολόγημα
Πρόκειται για το συνηθέστερο σενάριο, όπου ο αιφνίδιος και οξύς βήχας αποτελεί προάγγελο του κοινού κρυολογήματος ή άλλης ιογενούς λοίμωξης, όπως η γρίπη. Στην περίπτωση αυτή συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα ανάλογα με
την ίωση, όπως καταρροή, πυρετός, αδυναμία.
Ναι: Για την ανακούφιση του ασθενούς απαιτούνται άφθονα υγρά, χυμοί, καθώς και ζεστά ροφήματα, ενώ τα αντιπυρετικά συνιστώνται σε περίπτωση που ο πυρετός είναι υψηλός. Τα υγρά βοηθούν στη ρευστοποίηση και την αποβολή των εκκριμάτων. Εάν ο βήχας είναι έντονος και μας ταλαιπωρεί, τότε θα πρέπει να απευθυνθούμε στον γιατρό μας για τη λήψη αποχρεμπτικών ή αντιβηχικών ανάλογα με την περίπτωση (τα αντιβηχικά δεν χορηγούνται στη χρόνια βρογχίτιδα και το άσθμα). Τα αποχρεμπτικά μπορεί να λειτουργούν βοηθητικά, πρωταρχικής όμως σημασίας είναι η επαρκής λήψη υγρών.
Όχι: Στη λήψη αντιβιοτικών με την πρώτη εμφάνιση του πυρετού, ούτε στη χρησιμοποίησή τους για την καταπολέμηση του βήχα.
Προσοχή! Πολλές φορές ο βήχας είναι το μόνο σύμπτωμα που εξακολουθεί να επιμένει μετά από ένα κρυολόγημα, γεγονός που οφείλεται στην υπερευαισθησία του βλεννογόνου του αναπνευστικού συστήματος. Ο βήχας μπορεί να επιμένει για 7-10 ημέρες ή και περισσότερο, ανάλογα με την ευαισθησία μας. Μια επίσκεψη στον πνευμονολόγο, ωστόσο, θα μας βοηθήσει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να υπάρχει κάτι πιο σοβαρό (π.χ. άσθμα).
Ο τσιγαρόβηχας
Για πολλούς καπνιστές το πρωινό ξύπνημα συνοδεύεται με βήχα και απόχρεμψη, καθώς οι πνεύμονες προσπαθούν να αποβάλουν τις εκκρίσεις που έχουν συσσωρευτεί στους βρόγχους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η υπερπαραγωγή βλέννας και η προσπάθεια του οργανισμού να την αποβάλει οφείλονται στην ερεθιστική δράση του καπνού στον βλεννογόνο του αναπνευστικού συστήματος.
Ναι: Στη διακοπή του καπνίσματος. Χάρη σε αυτήν ο τσιγαρόβηχας θα υποχωρήσει μέσα σε 2-3 εβδομάδες και η αναπνευστική λειτουργία θα αρχίσει να βελτιώνεται σταδιακά.
Όχι: Στα αντιβηχικά σιρόπια, γιατί ο σκοπός δεν είναι να κατασταλεί ο βήχας, αλλά αντιθέτως ο οργανισμός να αποβάλει την περιττή βλέννα.
Προσοχή! Η χρόνια βρογχίτιδα, μαζί με το πνευμονικό εμφύσημα, συνθέτουν την εικόνα της Χ.Α.Π. (χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας), γνωστής ως νόσου των καπνιστών. Γι’ αυτό, αν ο βήχας επιμένει ή αν αλλάζουν τα χαρακτηριστικά του (π.χ. η διάρκεια, το χρώμα των πτυέλων κ.τ.λ.), απευθυνθείτε αποκλειστικά στον πνευμονολόγο για εκτίμηση της αναπνευστικής λειτουργίας, για οδηγίες σχετικά με τη διακοπή του καπνίσματος και για τη σωστή φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή, αν αυτό κριθεί αναγκαίο.
Βήχετε όταν ξαπλώνετε;
Εάν ο βήχας σας επιδεινώνεται όταν βρίσκεστε σε ύπτια θέση,
με αποτέλεσμα να δυσκολεύει τον ύπνο σας, τότε ο ένοχος μπορεί
να είναι η οπισθορρινική έκκριση, όπου οι φλεγμονώδεις εκκρίσεις της μύτης, αντί να αποβάλλονται, ρέουν προς τα πίσω και προκαλούν αντανακλαστικό βήχα. Ο ένοχος μπορεί να είναι μια ρινίτιδα αλλεργικής ή μικροβιακής αιτιολογίας, η οποία δεν έχει αντιμετωπιστεί σωστά ή και καθόλου.
Ναι: Στον καλό καθαρισμό της μύτης πριν από την κατάκλιση, για την ελαχιστοποίηση των εκκρίσεων. Είναι σημαντικό να επισκεφθείτε τον ειδικό γιατρό -τον ΩΡΛ-, για τον εντοπισμό
των αιτίων της ρινίτιδας και τη σωστή αντιμετώπισή της.
SOS από το στομάχι! Ο βήχας που εκδηλώνεται όταν ξαπλώνουμε μπορεί να οφείλεται και σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όταν δηλαδή τα γαστρικά υγρά παλινδρομούν στον οισοφάγο, προκαλώντας χημικό έγκαυμα σε αυτόν και πυροδοτώντας έτσι τον βήχα. Στην περίπτωση αυτή, συνυπάρχουν καούρες και αίσθημα καψίματος στο στήθος και αν μετά τη διεξαγωγή εξετάσεων επιβεβαιωθεί η διάγνωση, ο γαστρεντερολόγος θα δώσει κατάλληλες οδηγίες και θα συστήσει και φαρμακευτική αγωγή.
5 ανησυχητικά σημάδια
Ο βήχας πρέπει να μας οδηγήσει απευθείας στον γιατρό όταν:
1. Συνδυάζεται με δύσπνοια.
2. Είναι χρόνιος και αλλάζει συχνότητα και χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα σε καπνιστές.
3. Συνοδεύεται από αίμα.
4. Συνυπάρχει με βράσιμο στο στήθος και συριγμό στην αναπνοή.
5. Εμφανίζεται μαζί με υψηλό πυρετό.
Μήπως είναι άσθμα;
Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματα του άσθματος είναι ο βήχας, που συνήθως είναι ξηρός. Μάλιστα, ο ξερόβηχας αυτός επιδεινώνεται τα ξημερώματα, γύρω στις 5 π.μ., ενώ ενδέχεται να προηγείται ή να συνυπάρχει και με άλλα συμπτώματα, όπως δύσπνοια και αίσθημα βάρους στο στήθος, ή να εμφανίζεται σε συνδυασμό με εξωγενείς παράγοντες (γύρη, υγρασία, ερεθιστικές ουσίες κ.ά.).
Ναι: Επισκεφθείτε τον πνευμονολόγο, ο οποίος μετά τις κατάλληλες εξετάσεις (π.χ. σπιρομέτρηση, δοκιμασία βρογχοδιαστολής κ.τ.λ.) θα σας χορηγήσει την ενδεδειγμένη αγωγή (εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά και κορτικοστεροειδή).
Όχι: Αποφύγετε τα αντιβηχικά, που καταστέλλουν τον βήχα και καλύπτουν το πρόβλημα.
3 ερωτήσεις στον ειδικό
Να πάρω αντιβίωση ή όχι;
Ο γιατρός είναι ο μόνος αρμόδιος για να χορηγήσει αντιβίωση, εφόσον ο βήχας αποτελεί σύμπτωμα μικροβιακής λοίμωξης.
Τι προσφέρουν τα αντιβηχικά σιρόπια
Συμβάλλουν στην ανακούφιση από τον μη παραγωγικό βήχα (ξερόβηχα), αλλά χορηγούνται κατόπιν συνταγής γιατρού, για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο της λανθασμένης λήψης τους.
Να πάρω αποχρεμπτικό σιρόπι;
Όταν ο βήχας είναι με εκκρίματα (παραγωγικός), τα αποχρεμπτικά σιρόπια διευκολύνουν τη ρευστοποίηση και την αποβολή των εκκρίσεων. Ο γιατρός είναι πιθανό να τα συστήσει επικουρικά, εάν ο ασθενής δεν έχει ικανοποιητική απόχρεμψη.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΤΑΣΟ ΤΣΑΤΣΟ, πνευμονολόγο-φυματιολόγο, αντιπρόεδρο της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδος.
vita.gr
