Η ιδέα πως μπορεί κάποιος να εθιστεί στις τροφές έχει αρχίσει τελευταία να υποστηρίζεται πιο συχνά από τους επιστήμονες.
Πειράματα σε ζώα και ανθρώπους δείχνουν πως, για κάποιους ανθρώπους, τα εθιστικά ναρκωτικά όπως η κοκαΐνη και η ηρωίνη πυροδοτούν τα ίδια κέντρα ανταμοιβής και ευχαρίστησης στον εγκέφαλο με τις εθιστικές τροφές, ιδιαίτερα τις πολύ εύγευστες τροφές.
Οι πολύ εύγευστες τροφές είναι εκείνες που είναι πλούσιες σε:
– ζάχαρη
-λιπαρά
-αλάτι
Όπως και τα εθιστικά ναρκωτικά, οι πολύ εύγευστες τροφές πυροδοτούν τα χημικά του εγκεφάλου που φτιάχνουν τη διάθεση, όπως για παράδειγμα τη ντοπαμίνη. Μόλις κάποιος βιώσει την ευχαρίστηση της αυξημένης κυκλοφορίας ντοπαμίνης στα μονοπάτια επιβράβευσης του εγκεφάλου χάρη στην κατανάλωση κάποιας συγκεκριμένης τροφής, θα νιώσει την ανάγκη να τη φάει ξανά.
Τα σήματα επιβράβευσης από τις πολύ εύγευστες τροφές μπορεί να υπερτερούν των σημάτων της πληρότητας και της ικανοποίησης. Ως αποτέλεσμα, ο άνθρωπος θα συνεχίσει να τρώει, ακόμη κι αν δεν πεινάει πια.
Οι άνθρωποι που δείχνουν σημάδια εθισμού στις τροφές μπορεί επίσης να εμφανίσουν ανοχή στο φαγητό. Τρώνε όλο και περισσότερο, ανακαλύπτουν όμως πως το φαγητό τους ικανοποιεί όλο και λιγότερο.
Οι επιστήμονες πιστεύουν πως ο εθισμός στο φαγητό μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην παχυσαρκία. Αλλά και οι άνθρωποι με φυσιολογικό βάρος μπορεί να παλεύουν με τον εθισμό στο φαγητό. Το σώμα τους μπορεί απλά να είναι γενετικά προγραμματισμένο να χειρίζεται καλύτερα τις επιπλέον θερμίδες που παίρνει. Ή μπορεί να αυξάνουν τη φυσική τους δραστηριότητα για να αντισταθμίσουν την υπερφαγία.
Οι άνθρωποι που είναι εθισμένοι στο φαγητό θα συνεχίσουν να τρώνε παρά τις αρνητικές συνέπειες, όπως η αύξηση βάρους ή οι κατεστραμμένες σχέσεις. Και όπως οι άνθρωποι που είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά ή τον τζόγο, όσοι είναι εθισμένοι στο φαγητό θα έχουν πρόβλημα να σταματήσουν αυτή τη συμπεριφορά, ακόμη κι αν θέλουν ή έχουν προσπαθήσει πολλές φορές να κρατηθούν.
Σημάδια εθισμού στο φαγητό
Ερευνητές στο Κέντρο Rudd Center for Food Science & Policy του Πανεπιστημίου του Yale έχουν σχεδιάσει ένα ερωτηματολόγιο για τον προσδιορισμό των ανθρώπων με εθισμούς στο φαγητό.
Το ερωτηματολόγιο ρωτά επίσης την επίδραση της σχέσης σου με το φαγητό στην προσωπική σου ζωή. Ισχύουν για σένα αυτές οι καταστάσεις;
-Τρως συγκεκριμένες τροφές τόσο συχνά ή σε τόσο μεγάλες ποσότητες που αρχίζεις να τρως φαγητό αντί να δουλεύεις, να περνάς χρόνο με την οικογένεια ή να κάνεις κάποια ψυχαγωγική δραστηριότητα;
-Αποφεύγεις επαγγελματικές ή κοινωνικές περιστάσεις όπου θα είναι διαθέσιμες συγκεκριμένες τροφές εξαιτίας του φόβου της υπερφαγίας;
-Έχεις προβλήματα να λειτουργήσεις αποτελεσματικά στη δουλειά σου ή στη σχολή σου εξαιτίας του φαγητού;
Το ερωτηματολόγιο ρωτά για συμπτώματα στέρησης. Για παράδειγμα, όταν κόβεις συγκεκριμένες τροφές (εκτός από τα καφεΐνούχα ροφήματα), έχεις συμπτώματα όπως:
-άγχος
-αναστάτωση
-άλλα σωματικά συμπτώματα
Το ερωτηματολόγιο προσπαθεί επίσης να εκτιμήσει την επίδραση των αποφάσεων που παίρνεις για το φαγητό στα συναισθήματά σου. Ισχύουν για σένα αυτές οι καταστάσεις;
-Η κατανάλωση φαγητού προκαλεί προβλήματα όπως κατάθλιψη, άγχος, απέχθεια για τον εαυτό σου ή ενοχή;
-Πρέπει να τρως όλο και περισσότερο φαγητό για να μειώσεις τα αρνητικά συναισθήματα ή να αυξήσεις την ευχαρίστηση;
-Αν τρως την ίδια ποσότητα φαγητού δεν μειώνονται τα αρνητικά συναισθήματα ούτε αυξάνεται η ευχαρίστηση όπως παλιότερα.
