Ζήλια: «ανησυχία ή θυμός που αισθανόμαστε, όταν νομίζουμε ότι αυτός που αγαπάμε ενδιαφέρεται περισσότερο για κάποιον άλλο.»
Έτσι ορίζεται η ζήλια στο λεξικό. Ακούγεται απλό κι όμως… η ζήλια είναι ένα πολύ σύνθετο συναίσθημα.
Η ζήλια είναι μια ενστικτώδης αντίδραση, άρα αφού η φύση έχει προβλέψει την ύπαρξή της, υπάρχει σοβαρός λόγος που υπάρχει ως συναίσθημα. Πρόκειται για μία αντίδραση άμυνας όταν αισθανόμαστε απειλή. Το να ζηλεύουμε δεν είναι απαραίτητα κακό. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν η ζήλια γίνεται ανεξέλεγκτη και οι αντιδράσεις μας ξεφεύγουν από τον έλεγχο.
Υπάρχουν διαφορετικά ήδη ζήλιας και οι ψυχολόγοι τα κατατάσσουν σε τρεις βασικές κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο αντίδρασης και τα βαθύτερα ψυχολογικά αίτια που την προκαλούν.
Παράλογη ζήλια
Η παράλογη ζήλια προκαλείται από φανταστικά ή παρεξηγημένα γεγονότα. Η παράλογη ζήλια δεν είναι ποτέ υγιής. Βασίζεται στην παράνοια και την ανασφάλεια και όχι στην πραγματικότητα. Όσοι υποφέρουν από παράλογη ζήλια αφήνονται να παρασυρθούν από το αίσθημα που τους βασανίζει ότι κάτι δεν πάει καλά παρ’ όλο που δεν υπάρχουν πραγματικά σημάδια ότι κάτι τέτοιο πραγματικά συμβαίνει.
Χωρίς αξιόπιστες, πραγματικές αποδείξεις για την αιτία της ζήλιας τους – όσοι βασανίζονται από παράλογη ζήλια – συχνά βυθίζονται σε κατάθλιψη, που έχει τις ρίζες της στην παράνοια. Είναι πεπεισμένοι ότι έχουν δίκιο που ζηλεύουν, ακόμα και όταν τα γεγονότα δεν στηρίζουν αυτή τους την πεποίθηση. Είναι σχεδόν αδύνατο να τους δείξετε την πραγματικότητα. Η παράλογη ζήλια χρειάζεται ειδικό για να αντιμετωπιστεί. Αν αισθάνεστε συχνά ζήλια και δεν μπορείτε να καλμάρετε αυτό σας το συναίσθημα με εξορθολογισμό των γεγονότων, σκεφθείτε πολύ σοβαρά να επισκεφθείτε κάποιον ψυχολόγο.
Καταστρεπτική ζήλια
Η καταστρεπτική ζήλια, προκαλείται από πραγματικά γεγονότα. Η συναισθηματική απειλή που προκαλεί την ζήλια είναι υπαρκτή και μπορεί να αποδειχθεί με πραγματικά γεγονότα. Ο λόγος ύπαρξης της ζήλιας είναι υπαρκτός, το πώς εξωτερικεύεται αυτό το συναίσθημα είναι το πρόβλημα.
Όταν κάποιος αισθάνεται καταστρεπτική ζήλια, συνήθως επιτίθεται στο πρόσωπο που του κάνει κακό. Είναι μια οργισμένη ζήλια που βασίζεται στην εκδίκηση. Δεν είναι καθόλου αποτελεσματική σαν αμυντικός μηχανισμός, γιατί αυτός που την αισθάνεται επικεντρώνεται στην ανταπόδοση και όχι στο να βρει λύση στο πρόβλημα.
Ο καλύτερος τρόπος να την αντιμετωπίσουμε, είναι μιλώντας με κάποιον αμερόληπτο τρίτο. Ωστόσο αν η οργή και η καταστρεπτική τάση είναι έντονες και βάζουν σε κίνδυνο είτε αυτόν που την αισθάνεται είτε αυτόν που του προκαλεί την ζήλια, η συνδρομή ειδικού είναι και πάλι απαραίτητη, καθώς θα τον βοηθήσει να ελέγξει τις αντιδράσεις του –πιθανόν με τεχνικές ελέγχου του θυμού- και να τον καθοδηγήσει πώς να συγκρατεί τις τάσεις εκδίκησης.
Προληπτική ζήλια
Η προληπτική ζήλια προκαλείται από μια υπαρκτή απειλή για την συναισθηματική μας ασφάλεια. Ο λόγος ύπαρξής της είναι να μην πληγωθούμε ή να μειώσουμε τον πόνο αν έχει ήδη προκληθεί. Όταν ζηλεύουμε είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούμε σε «τρελές» αντιδράσεις. Ωστόσο η προληπτική ζήλια σπάνια μετατρέπεται σε βίαιες πράξεις προς το πρόσωπο που μας προκαλεί ή προς τον εαυτό μας. Παρόλο που η οργή είναι κομμάτι αυτού του τύπου ζήλιας, σπάνια μετατρέπεται σε βίαιες πράξεις.
Η προληπτική ζήλια λειτουργεί σαν αμυντικός μηχανισμός. Το αίσθημα της ζήλιας οδηγεί σε παραγωγικές πράξεις, όπως για παράδειγμα να διακόψουμε μια κακή ερωτική σχέση ή να διακόψουμε μια κακή φιλία. Ο λόγος ύπαρξης αυτού του τύπου ζήλιας είναι η αυτοπροστασία, όχι η εκδίκηση ή η τιμωρία.
Ελέγχοντας την ζήλια
Η ζήλια είναι μια μορφή οργής που προκαλείται από τον φόβο της απώλειας. Το να μάθουμε να ελέγχουμε την ζήλια μοιάζει πολύ με το πώς ελέγχουμε την οργή. Όταν λοιπόν αισθανθείτε τη ζήλια να φουντώνει μέσα σας, το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να προσπαθήσετε να ηρεμήσετε. Πάρτε μερικές βαθιές ανάσες, προσπαθήστε να ηρεμήσετε και να ρίξετε μια αντικειμενική ματιά στην κατάσταση.
Μην επιτρέπετε στον εαυτό σας να «εκραγεί» καθώς τότε θα χάσετε το δίκιο σας και θα δώσετε στον άλλον την ευκαιρία να απορρίψει την όλη κατάσταση. Προσεγγίστε την κατάσταση με ήρεμο αλλά σταθερό τρόπο. Εκφράστε την άποψή σας χωρίς να εκστομίζετε κατηγορίες και δώστε έμφαση στο πως σας κάνει να αισθάνεστε το συγκεκριμένο γεγονός.
Αποφύγετε να κάνετε υποδείξεις για το πώς ο άλλος πρέπει να συμπεριφέρεται. Η ζήλια είναι δικιά σας και υπάρχει για να σας προστατεύσει από το να πληγωθείτε, όχι για να διδάξει σωστές συμπεριφορές στον σύντροφό, τον φίλο, τον αδερφό σας. Φυσικά το να εξωτερικεύσετε τον πόνο που αισθάνεστε είναι θεμιτό όμως αυτό δεν πρέπει να σας οδηγήσει μακριά από το να βρεθεί λύση στο πρόβλημα.
Μαθαίνοντας από τη ζήλια
Ακούστε τι έχει να σας πει αυτός που σας προκάλεσε το αίσθημα της ζήλιας. Η οπτική του μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από τη δική σας και είναι πολύ πιθανό να μην έχετε την εικόνα των γεγονότων ολοκληρωμένη. Πολλές φορές παρεξηγούμε μια αθώα κατάσταση και την θεωρούμε άσχημη απλά και μόνο επειδή δεν έχουμε όλες τις πληροφορίες. Σιγουρευτείτε λοιπόν ότι γνωρίζετε όσο γίνεται περισσότερα πριν ζηλέψετε.
Η ζήλια υπάρχει για να μας προστατεύει από το να πληγωθούμε, όχι για να ελέγχουμε τις συμπεριφορές των άλλων. Είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο αν το επιτρέψουμε. Το να έχουμε τον πλήρη έλεγχο του άλλου είναι αδύνατο –και δεν είναι και θεμιτό. Μπορούμε όμως να προστατεύουμε τον εαυτό μας από πρόσωπα που μας πληγώνουν και η ζήλια είναι ένα σημαντικό όπλο στο να διδασκόμαστε από τις άσχημες καταστάσεις και τα δυσάρεστα μαθήματα που η ζωή μας δίνει.
fe-mail.gr
