Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη του συναισθηματική του και μαθησιακή του εξέλιξη.
Έχετε αναρωτηθεί γιατί μερικά παιδιά μεγαλώνουν και είναι πιο ήρεμα και πιο συνεργάσιμα ,ενώ αλλά είναι πολύ σκληρά και ανυπάκουα; Πολλές φορές οι γονείς ταυτίζουν το παιδί με κάποιο ενήλικα και αποδίδουν την δύσκολη συμπεριφορά του σε αυτόν π.χ. «μοιάζει στον παππού του» . Τα γονίδια που κληρονομούμε ασφαλώς μας προσδίδουν κάποια ξεχωριστά γνωρίσματα που σχετίζονται με τον χαρακτήρα μας και κατ ‘επέκταση με την συμπεριφορά μας αλλά δεν αποτελούν τον μοναδικό και τον πιο ισχυρό παράγοντα που διαμορφώνει την συμπεριφορά μας. Ένας χαρακτήρας και μια προσωπικότητα για να δημιουργηθεί επηρεάζεται σε ένα ποσοστό από τα γονίδια αλλά την μεγαλύτερη επιρροή την δέχεται από το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει. Ο κ. Στέλιος Μαντούδης αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής μας εξηγεί ότι κάθε παιδί που μεγαλώνει σε ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον μπορεί να εξελιχθεί με μεγαλύτερη θετική διάθεση και να γίνει πιο ήρεμο και συνεργάσιμο στην ενήλικη ζωή του.
Ποιοι παράγοντες από την οικογενειακή ζωή επηρεάζουν την συμπεριφορά του παιδιού μας ;
Η έλλειψη της παρουσίας των γονέων από την καθημερινή ζωή του παιδιού που συμβαίνει όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρονιά, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην συμπεριφορά του παιδιού, σύμφωνα με αρκετές μελέτες. Ο κάθε γονέας αλλά κυρίως η μητέρα είναι απαραίτητο να είναι παρούσα στα τρία πρώτα χρονιά της ζωής του παιδιού. Οφείλει να του προσφέρει τόσο ποιοτικό όσο και ποσοτικό χρόνο. Με αυτό εννοούμε ότι η φυσική παρουσία της μητέρας από μόνη της δεν αρκεί. Πρέπει να δημιουργηθεί η αλληλεπίδραση μεταξύ μητέρας- παιδιού που θα τους οδηγήσει σε ουσιαστική συναισθηματική σχέση. Αυτή η σχέση μπορεί να γίνει ακόμα πιο ισχυρή με την ενεργή συμμετοχή και του πατέρα ο οποίος μπαίνει στη ζωή του παιδιού του λίγο αργότερα, αφού τους πρώτους μήνες η μητέρα είναι αυτή που θηλάζει το βρέφος, το φροντίζει και περνάει περισσότερες ώρες μαζί του. Σύμφωνα με έρευνες, τα βρέφη, κατανοούν πότε ο γονιός είναι απόλυτα συγκεντρωμένος σε εκείνα και πότε είναι αφηρημένος.
Το μωρό μας καθώς μεγαλώνει θα πρέπει να φροντίσουμε να βρίσκεται σε ένα σταθερό περιβάλλον που δεν μπορεί να είναι άλλο από το σπίτι μας και το δωμάτιο του. Τα διαφορετικά περιβάλλοντα και πρόσωπα που αλλάζουν από μέρα σε μέρα ή από μήνα σε μήνα μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά την συμπεριφορά του παιδιού μας. Είναι αρκετά συνηθισμένο πάλι λόγω υποχρεώσεων, πολλοί γονείς, να μεταφέρουν το μωρό από το σπίτι τους στο σπίτι ενός παππού ή της άλλης γιαγιάς ή το σπίτι κάποιας κυρίας που έχει αναλάβει να το προσέχει. Η συχνή αλλαγή περιβάλλοντος και η έλλειψη σταθερότητας τα πρώτα χρόνια μπορεί να δημιουργούν συναισθήματα ανασφάλειας στο μωρό μας τα όποια εκδηλώνονται με γκρίνια, ευερεθιστικότητα, διαταραχές ύπνου κλπ.
Οι καθημερινές εντάσεις, προστριβές και οι διαφωνίες ανάμεσα στους γονείς που μπορεί να έχουν προκληθεί από απλές καθημερινές οικογενειακές υποχρεώσεις και ρουτίνες ή από πιο σοβαρά προβλήματα οικονομικά ή υγείας. Μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τον συναισθηματικό κόσμο ενός παιδιού και ενδέχεται να το αποδιοργανώσουν ψυχικά και συναισθηματικά. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος που μπορεί να το εκδηλώνει το παιδί μας στην καθημερινότητα του είναι με ανυπακοή σε αυτά που του ζητάμε ή με προκλητική συμπεριφορά, δηλαδή να κάνει τα αντίθετα από αυτά που του ζητάμε .
Ο κάθε γονέας πέρα από το να είναι αφοσιωμένος και παρόν στο μεγάλωμα του παιδιού του, αποτελεί και πρότυπο για το παιδί του.
Τα παιδιά μαθαίνουν αντιγράφοντας, με άπλα λόγια μας μιμούνται. Έτσι αν εμείς έχουμε την συνήθεια να μιλάμε δυνατά και να φωνάζουμε το πιθανότερο είναι να φωνάζουν και αυτά. Όσα σωστά πράγματα και αν τους διδάξουμε, εάν δεν τα εφαρμόσουμε οι ίδιοι, το μόνο σίγουρο είναι ότι το παιδί θα υιοθετήσει όσα παρατηρεί.
Η συμβουλή του ειδικού
Τα τελευταία χρονιά μας απασχολούν όλο και περισσότερο τα παιδιά που μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα υπερκινητικότητας και αντιδραστικής συμπεριφοράς ή και ΔΕΠΥ. Τα αιτία αυτών των δυσκολιών πολύ συχνά αρχίζουν στην πρώτη βρεφική ηλικία όπου θέτονται τα θεμέλια της συναισθηματικής συμπεριφοράς του παιδιού μας. Εμείς οι επιστήμονες έχουμε επιβεβαιώσει πολλές φορές ότι τη μεγαλύτερη επιρροή έχουν οι γονείς και η οικογένεια. Αυτό φυσικά δεν αποκλείει ότι παίζουν σημαντικό ρόλο και άλλοι παράγοντες όπως είναι τα Μ.Μ.Ε., το σχολείο αλλά και βιολογικοί.
Στέλιος Μαντούδης
Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής
Επιστημονικά Υπεύθυνος των Αναπτυξιακών Κέντρων Mandou
www.mandou.gr
