H αδελφική σχέση δοκιμάζεται και παγιώνεται ήδη από την παιδική ηλικία, μέσα από τις κοινές εμπειρίες, το παιχνίδι, τις σκανταλιές, τους κοινούς τόπους που δημιουργεί η ζωή στο ίδιο σπίτι.
Όσο μικρότερη είναι η διαφορά ηλικίας των αδελφών και όσα περισσότερα χρόνια πέρασαν μαζί στην ίδια κατοικία, τόσο εντονότερη είναι η σχέση τους. Η ένταση εξακολουθεί να υπάρχει και στα μετέπειτα χρόνια είτε οι επαφές είναι συχνές, είτε σπάνιες. Αδέλφια με μεγάλη διαφορά ηλικίας ή που ανατράφηκαν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, έχουν λιγότερο έντονες αλλά πιο ήπιες σχέσεις.
Πότε γίνονται πιο έντονες οι συγκρούσεις των αδελφών;
Όσο τα παιδιά είναι μικρά έχουν πολλούς λόγους να τσακώνονται, κυρίως ασήμαντους, όπως: «Μου έφαγε το φαγητό». Συνήθως οι συγκρούσεις κορυφώνονται στις ηλικίες 8-12 ετών, όταν τα παιδιά γίνονται πιο ισχυρά σωματικά και πνευματικά. Καθώς μεγαλώνουν – σε αυτό συμβάλλει και η εφηβεία – η τριβή γίνεται όλο και συχνότερη, αλλά για σημαντικότερους λόγους. Στην εφηβεία οι αδελφικές σχέσεις γίνονται περισσότερο ισότιμες, καθώς όσο ήταν παιδιά, το μεγαλύτερο είχε μεγαλύτερη δύναμη και περισσότερες ευθύνες από το μικρότερο. Οι συγκρούσεις σταδιακά μειώνονται. Σύμφωνα με έρευνες, οι περισσότεροι έφηβοι αξιολογούν θετικά τη σχέση με τα αδέλφια τους.
Όσο περνούν τα χρόνια η απόσταση μικραίνει
Στη νεαρή ενηλικίωση τα αδέλφια αλληλεπιδρούν περισσότερο συγκριτικά με τους ενήλικες της μέσης και της τρίτης ηλικίας. Πλέον η επικοινωνία θεωρείται λιγότερο επιβεβλημένη και υποχρεωτική συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια. Στη συγκεκριμένη ηλικία, στόχος είναι η επίλυση των ανισορροπιών των παιδικών χρόνων σχετικά με την κυριαρχία στη σχέση τους. Όσο περνούν τα χρόνια, η απόσταση ανάμεσα στα αδέλφια μικραίνει. Οι ζωές τους αρχίζουν να συγκλίνουν και έχουν περισσότερα κοινά, κοινές ανησυχίες, προβλήματα, πιθανώς και κοινά ενδιαφέροντα. Τα μεταξύ τους προβλήματα είναι πλέον παρόμοια με αυτά που αντιμετωπίζουν με τους άλλους.
Αφήνοντας πίσω τον παιδικό τρόπο σκέψης, οι ενήλικες με πιο ώριμη ματιά μπορούν να κατανοήσουν τον τρόπο συμπεριφοράς των αδελφών τους. Για παράδειγμα, μπορείτε να κατανοήσετε καλύτερα τη συμπεριφορά και τη θέση της μικρότερης που θεωρούσατε ότι είχε εύκολη ζωή, ενώ εκείνη ένιωθε ανίκανη συγκριτικά με εσάς. Από τις αιτίες σύγκρουσης μεταξύ των ενήλικων αδελφών, τα περιουσιακά είναι η πρώτη. Η αντιπαλότητα μεταξύ τους μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Η πλειοψηφία των ανθρώπων έχουν δομήσει σχέση εγγύτητας και αγάπης με τα αδέλφια τους.
Η παρηγοριά στις μεγάλες δυσκολίες
Τα πιο συχνά κίνητρα επικοινωνίας μεταξύ των αδελφών είναι η έκφραση στοργής και η άνεση στην επικοινωνία. Οι περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στα αδέλφια τους σε στιγμές σημαντικών εντάσεων, όπως σε ένα διαζύγιο. Η πιο συνηθισμένη μορφή στήριξης ανάμεσα τους είναι η παροχή συμβουλών.
Αν απομακρυνθούν εξαιτίας μετακόμισης του ενός, αυτό δε σημαίνει ότι η απόσταση φέρνει και το τέλος στη συναισθηματική διάσταση της σχέσης. Αδέλφια που έχουν να συναντηθούν πολύ καιρό, μπορεί να συνεχίζουν συναισθηματικά από το σημείο που είχαν σταματήσει. Συνεπώς, η συχνότητα της επαφής δε συνδέεται απαραίτητα με την ποιότητα της σχέσης τους.
Η επικοινωνία χτίζεται από την παιδική ηλικία
Η επίτευξη της επικοινωνίας ανάμεσα στα αδέλφια ξεκινά από την παιδική ηλικία. Σκεφθείτε τα θετικά της παρουσίας του αδελφού σας, π.χ. από μικρή ηλικία είχατε πάντα ένα φίλο να μιλήσετε, σας αποδέχεται για αυτό που είστε χωρίς να κρύβεστε ή να προσποιείστε. Αν είστε το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας, μην περιμένετε από τα αδέλφια σας να καταλάβουν πώς αισθάνεστε, μιλήστε τους οι ίδιοι. Αν κάποιες φορές σας επικρίνουν, στόχος τους είναι η προσωπική σας ευτυχία. Όπως σε όλες τις σχέσεις, έτσι και στην αδελφική, οι τσακωμοί είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι.
Αποφύγετε τις συγκρίσεις με τα αδέλφια σας και θέστε ρεαλιστικές προσδοκίες. Εντοπίστε και επιβεβαιώστε τις ικανότητες τους λέγοντας: «Είσαι καλός στο να…». Συμβιβαστείτε με το γεγονός ότι δεν είστε υπεύθυνοι για όλα, αποφεύγοντας να προγραμματίζετε τα πάντα. Αφήστε τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους. Αποδεχθείτε ότι τα αδέλφια σας δε λειτουργούν όπως εσείς, με τις διαφορετικές επιλογές τους δε σας ακυρώνουν, απλά ο καθένας έχει τον τρόπο του. Το γεγονός ότι μπορούν να οργανώσουν τη ζωή τους χωρίς τη συμβολή σας, δε σημαίνει ότι δεν απολαμβάνουν την παρουσία σας.
Αν είστε το μικρότερο παιδί…
Αν είστε το μικρότερο παιδί μην υποτιμάτε τις δυνατότητές σας, συγκρινόμενοι με τα αδέλφια σας. Χρησιμοποιήστε ως παράδειγμα νεότερους ανθρώπους προκειμένου να εκτιμήσετε την πρόοδο σας. Ενδιαφερθείτε για τα αδέλφια σας, χωρίς να περιμένετε ανταλλάγματα. Εκτιμήστε την παρουσία τους στη ζωή σας, χωρίς να τα επιφορτίζετε με απαιτήσεις παροχής φροντίδας προς εσάς. Μην περιμένετε μόνο τη δική τους προσοχή, προσφέρετέ τους βοήθεια όταν τη χρειάζονται. Θυμηθείτε ότι –κυρίως τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας- όταν τους κυριεύει το άγχος έχουν την τάση να «κλείνονται στον εαυτό τους» και μπορεί να εμφανίσουν οργανικά προβλήματα, όπως ημικρανίες.
Προσπαθήστε να αφήσετε το παρελθόν και εστιάστε στο παρόν. Να θυμάστε ότι τόσο εσείς όσο και τα αδέλφια σας δεν είστε πλέον παιδιά. Στο παρελθόν, τα αδέλφια σας δε διέθεταν την ωριμότητα να συμπεριφερθούν διαφορετικά. Εκφράστε οποιοδήποτε προβληματισμό σας, επιλύοντάς το κάθε φορά στο βαθμό που είναι εφικτό. Έτσι, αποφεύγεται η συσσώρευση εντάσεων. Αφιερώστε χρόνο στη σχέση με τα αδέλφια σας. Βγείτε για ένα καφέ μόνοι σας ή πηγαίνετε μία εκδρομή. Αποφύγετε τις πολύ στενές επαφές (όπως συγκατοίκηση, επαγγελματική συνεργασία), εκτός αν έχετε μια εξαιρετικά καλή επικοινωνία.
Αν θεωρείτε ότι τα αδέλφια σας δεν είναι σημαντικά για εσάς και δεν έχετε επικοινωνία μαζί τους, σκεφτείτε τι είναι τόσο σημαντικό σε αυτή τη σχέση που πρέπει να την κρατάτε σε απόσταση. Ποιες σκέψεις για τον εαυτό σας, σας διεγείρει η παρουσία τους; Να θυμάστε ότι δεν είναι απαραίτητο τα αδέλφια να γίνουν οι καλύτεροι φίλοι ή να μοιράζονται τις ίδιες παρέες. Ακόμη και η επικοινωνία μερικές φορές το χρόνο ευνοεί τους ενήλικες.
Ανδριάννα Γεροντή, ψυχολόγος
