Μόλις διάβασες τον τίτλο, ίσως να σκέφτηκες δύο-τρεις περιπτώσεις όπου έχεις πετάξει το μπαλάκι στον σύντροφό σου ή το έχει κάνει εκείνος σε εσένα. Είναι κάτι που συμβαίνει συχνά. Ίσως σου κάηκε το φαγητό και κατηγόρησες τον σύντροφό σου ο οποίος με την αδράνειά του σε ανάγκασε να κάνεις τρεις δουλειές ταυτόχρονα. Μπορεί να παραπονέθηκε ότι αδιαφορείς και εσύ να ανταπέδωσες την κατηγορία.
Η αποποίηση ευθυνών και η απόδοσή τους σε άλλους είναι μία αντίδραση μάλλον βαθιά ριζωμένη σε αρκετό κόσμο.
Συζητήσαμε με την κυρία Άννα Πετράκη ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια ειδικευμένη σε θέματα Σ∈ξουαλικής Υγείας για το ρόλο που παίζει η ανθρώπινη φύση στον «πόλεμο ευθυνών».
«Σε ένα βαθύτερο επίπεδο τον άνθρωπο τον απασχολεί με ασυνείδητο τρόπο η ταυτότητά του, τα συναισθήματά του. Υπάρχει ένα υπαρξιακό άγχος στο πώς θα γίνεις άνθρωπος, στο πώς θα γίνεις αποδεκτός από τους άλλους.», λέει η κ. Πετράκη.
Σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό η κα Πετράκη τονίζει: «Η πιο εύκολη συνθήκη είναι να επικεντρωνόμαστε στο τι μας λέει ο άλλος και πώς θα τον κατηγορήσουμε. Είναι ένας τρόπος να μην απειληθούμε ότι ο άλλος θα μας απορρίψει και θα φύγει.»
Επομένως αντί να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας, καταφεύγουμε σε πρακτικές που τελικά δεν λειτουργούν. Όπως μας ενημερώνει και η κ. Πετράκη: «Το καθρέφτισμα του τι δεν κάνει ο άλλος σωστά είναι μια μορφή επικοινωνίας που δεν αποβαίνει εποικοδομητική για κανένα από τα δυο μέλη μιας σχέσης. Η ειλικρίνεια και η αποδοχή της δικής μας ευθύνης, τόσο στον εαυτό μας όσο και στον/στη σύντροφο είναι μια επώδυνη διεργασία που απαιτεί ικανότητες όπως η αναγνώριση των συναισθημάτων μας.»
Η κ. Πετράκη, αναφορικά με το κατά πόσο είναι δυνητικά εφικτό να αναλάβει κανείς τις ευθύνες του, επισημαίνει: «Αν αυτά τα συναισθήματα (θυμού, φόβου κ.τ.λ.) αφορούν συνολικά τον άλλον ή σχετίζονται με τραύματα από την οικογένεια και το κοινωνικό μας πλαίσιο, τα οποία αναπαράγονται στη σχέση. Επίσης, η προσεκτική ακρόαση του τι μας λέει ο άλλος, η επικοινωνία εστιασμένη στον εαυτό μας και τα συναισθήματά μας χωρίς να είμαστε επικριτικοί απέναντι στον άλλον, αλλά ανοικτοί στο τι μας λέει εκείνη τη στιγμή, είναι μια σημαντική ικανότητα λειτουργικής επικοινωνίας.»
Στην ερώτηση για το αν αυτό συμβαίνει σε όλες τις σχέσεις ή πηγάζει από κάποιο λάθος στην επικοινωνία, η κ. Πετράκη απαντά:
«Είναι ένας τρόπος να συνδεόμαστε με τους άλλους για να μπορέσουμε να είμαστε αποδεκτοί. Ένας άλλος τρόπος είναι να παίρνουμε όλη την ευθύνη για να μας αποδεχτεί ο “σημαντικός άλλος”. Πάντα βέβαια με τις αντίστοιχες συνέπειες όπως για παράδειγμα αίσθημα μοναξιάς, άγχος, κατάθλιψη ή και ψυχοσωματικά προβλήματα.»
Τέλος, για να επιλυθεί ένα τέτοιο πρόβλημα η κ. Πετράκη προτείνει: «Η αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας απαιτεί επανεκπαίδευση με τις δεξιότητες που προαναφέραμε. Για να γίνει αλλαγή απαιτείται προσωπική δουλειά μέσω διαβάσματος, σεμιναρίων αυτογνωσίας ή προσωπικής θεραπείας ή αλλιώς θεραπείας ζευγαριού.»
«Σε σχολεία του εξωτερικού μπαίνει ως μάθημα στα σχολεία η ενσυναίσθηση και η επαφή με τα συναισθήματά μας.» αφήνοντας μας με τη σκέψη του κατά πόσο θα ήταν, τελικά, χρήσιμο αυτό στα ελληνικά σχολεία.
