«Δεν θα ξεχάσω ποτέ την αντίδραση μιας μητέρας στην Κέρκυρα. Είχα πάει εκεί να συζητήσω με τα παιδιά ενός λυκείου αλλά και με τους γονείς τους, με θέμα «Εφηβεία και οικογένεια». Πήρε τον λόγο, είπε σχηματικά το πρόβλημά της και ύστερα με ρώτησε: «Μήπως πρέπει να τον πάω (τον γιο μου) σε ψυχολόγο;». Της απάντησα, λοιπόν: «Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!». Και η αντίδρασή της, όλο απορία: «Και πώς να γίνουμε τώρα γονείς;».
Το συγκεκριμένο περιστατικό αναφέρεται στο βιβλίο «Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!» του ψυχιάτρου, ψυχαναλυτή και οικογενειακού θεραπευτή Νίκου Σιδέρη. Ορμώμενοι από το συγκεκριμένο απόσπασμα αλλά και από τα διαδικτυακά σχόλια αναγνωστών μας που υποστηρίζουν ότι τα παιδιά δεν χρειάζονται ψυχολόγο αλλά αγάπη, αναρωτηθήκαμε γιατί οι σημερινοί γονείς καταφεύγουν τόσο συχνά στις συμβουλές των παιδοψυχολόγων και γιατί είναι δύσκολο να εμπιστευθούν το ένστικτό τους.
Ωστόσο, οι αναγνώστες μας έχουν δίκιο: χωρίς να μειώνουμε ούτε στο ελάχιστο το ρόλο των παιδοψυχολόγων όπου κρίνεται απαραίτητο, τα παιδιά μας, κατά βάση, χρειάζονται, απλώς, γονείς να τα αγαπάνε και να ασχολούνται μαζί τους.
Οι σημερινοί γονείς είναι διαφορετικοί από τους πιο παλιούς
Αλλιώς μεγάλωσε τα παιδιά της η γιαγιά μου, αλλιώς μεγαλώνουμε εμείς τα δικά μας. Η γιαγιά έστελνε τα παιδιά στις αλάνες για παιχνίδι, εμείς τα μαντρώνουμε σε παιδότοπους και εξωσχολικές δραστηριότητες. Η γιαγιά έδινε το ελεύθερο στον δάσκαλο να κάνει ό,τι καταλαβαίνει για να μάθει το παιδί γράμματα, ενώ εμείς ασχολούμαστε διεξοδικά με την εκπαίδευσή του. Ο συναισθηματικός κόσμος του παιδιού δεν υπήρχε ούτε σαν έννοια ενώ οι οθόνες και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ήταν επιστημονική φαντασία.
Τότε, τα παιδιά ήταν απλώς παιδιά και είχαν πολύ ξεκάθαρο ρόλο μέσα στην οικογένεια. Στη δική μου γενιά, αντίθετα, η διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι η βασική μας προτεραιότητα και συχνά, διυλίζουμε τόσο πολύ τον κώνωπα, που τελικά αισθανόμαστε ανεπαρκείς να τα μεγαλώσουμε σωστά. Επιπρόσθετα, οι παιδαγωγικές μέθοδοι είναι, πλέον, πολλές αλλά και αντικρουόμενες μεταξύ τους. Μπερδευόμαστε, σαστίζουμε, αναρωτιόμαστε και όταν κάτι δεν πάει καλά, καταφεύγουμε στη γνώμη των ειδικών.
Τα παιδιά δεν χρειάζονται ψυχολόγο αλλά…
….την αγάπη μας
Το νέο κοινωνικό πλαίσιο αποτελείται από δύο γονείς που, συνήθως, δουλεύουν αρκετά, παιδιά που απασχολούνται πολλές ώρες σε εξωσχολικές δραστηριότητες, ελάχιστη επαφή με τη φύση και λίγο ελεύθερο χρόνο. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις ανασφάλειες των γονιών που προαναφέραμε, τους γεμίζουν ενοχές τις οποίες καλύπτουν με υλικά αγαθά και πολλά χατίρια! Ένα παιδί, όμως, δεν «γεμίζει» συναισθηματικά με ύλη αλλά με αγάπη. Η αγάπη είναι το μέσο που θα το ολοκληρώσει, κι αυτό επιζητά πίσω από τις απαιτήσεις του.
Η παιδική ηλικία είναι η περίοδος που γεμίζουμε την προσωπική μας τράπεζα αγάπης! Συγκεντρώνουμε μπόλικα αποθέματα από τους δικούς μας ανθρώπους, στα οποία καταφεύγουμε στην ενήλικη ζωή μας όταν κάτι δεν πάει καλά.
… όρια και κανόνες
Εκτός από αγάπη, ή μάλλον για να γίνει αντιληπτή η αγάπη μας, τα παιδιά χρειάζονται όρια και κανόνες. Πρέπει να γνωρίζουν πως στη ζωή, όλες οι διαδικασίες διέπονται από κανόνες – άλλοτε ευχάριστους, άλλοτε δυσάρεστους. Ένα οριοθετημένο παιδικό περιβάλλον, λοιπόν, επιτρέπει στην οικογένεια να συμβιώνει αρμονικά, να εκφράζεται ελεύθερα και να λειτουργεί με σεβασμό και χωρίς περιττές εντάσεις.Δημιουργεί, δηλαδή, ένα ασφαλές περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί μεγαλώνει σωστά και μαθαίνει να είναι προσαρμοστικό και ευέλικτο σε κάθε νέο, οριοθετημένο περιβάλλον.
… κατανόηση και αποδοχή
Συχνά, επηρεασμένοι από την εποχή που τρέχει ιλιγγιωδώς και αλλάζει δομές και απαιτήσεις μέρα τη μέρα, οι απαιτήσεις που έχουμε από τα παιδιά μας είναι πέρα από την ηλικία και την παιδικότητά τους. Κοινώς, ξεχνάμε ότι είναι παιδιά και αδυνατούμε να τα καταλάβουμε και να τα αποδεχτούμε. Δεν είναι τυχαίο πως το όριο ηλικίας της εφηβείας, της πρώτης τους σεξουαλικής επαφής ή της πιο ώριμης συμπεριφοράς τους έχει κατέβει τουλάχιστον 3 χρόνια. Ωστόσο, η μη κατανόηση και η μη αποδοχή της παιδικότητάς τους, κάνουν τους γονείς να παρανοούν ή να μην βλέπουν καν αυτό που χρειάζεται ένα παιδί για να μεγαλώσει και να σταθεί στα πόδια του. Το αποτέλεσμα είναι ολέθριο, αφού αυτό που αρνείσαι να δεις, έχει ως αποτέλεσμα έντονες ή βίαιες αντιδράσεις, εξαρτήσεις, παραβατικότητα και ψυχολογικά προβλήματα.
… να αποδεχτούμε πως δεν είμαστε τέλειοι
Όλοι οι γονείς είμαστε άνθρωποι και όχι ρομπότ. Τις σχέσεις μας με τα παιδιά μας τις διακατέχουν πολλά και διαφορετικά συναισθήματα, πάθος, φαντασία ή προσδοκίες και άρα σπάνια είμαστε απόλυτα αντικειμενικοί ή νηφάλιοι. Τα λάθη, λοιπόν, είναι αναπόφευκτα. Το ζητούμενο είναι να τα αντιλαμβανόμαστε, να τα παραδεχόμαστε και να τα διορθώνουμε. Να υιοθετήσουμε έναν τρόπο ζωής με ανοιχτούς ορίζοντες, ελεύθερη σκέψη, αντίληψη και τη δύναμη να ζητάμε συγνώμη, να σκύβουμε πάνω από τα λάθη και τα προβλήματά μας, να τα λύνουμε και να πηγαίνουμε παρακάτω.
… να κοιτάζουμε με αγάπη και προσοχή όσα μας λένε τα παιδιά μας
Είναι γεγονός πως, όταν παρακολουθούμε με προσοχή και συγκεντρωμένα τα παιδιά μας, εννέα στις δέκα φορές μας επικοινωνούν την ανάγκη τους και μας λένε πώς ακριβώς θέλουν να τους φερθούμε. Κι αν έχετε αμφιβολία επ’ αυτού, σας θυμίζω την περίοδο που το παιδί ήταν νεογέννητο αλλά, παρόλα αυτά, είχε έναν μαγικό τρόπο να επικοινωνεί μαζί μας. Κανείς δεν μπορεί να είναι τέλειος.
Αρκεί να είναι κοντά στο παιδί του, να το ακούει, να το καταλαβαίνει, να το δέχεται και να το αγαπάει. Από κοντά αλλά και απόσταση ασφαλείας, δίνοντάς του το περιθώριο να «αναπνέει» και να ανθίζει συνεχώς.
