Το να είναι κάποιος εξυπηρετικός και ευγενικός με τους γύρω του είναι προτέρημα και οδηγεί στην ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών με τους άλλους. Μερικές φορές, όμως, όταν οι άλλοι ζητούν υπερβολικά πράγματα δεν είμαστε σε θέση να τους βοηθήσουμε κι αναγκαζόμαστε να τους κάνουμε το χατίρι. Όλο αυτό καταντά κουραστικό σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που μία έρευνα έδειξε ότι μπορεί να μας κάνει λιγότερο αποδοτικούς στη δουλειά και στις άλλες ασχολίες μας.
Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις που οι άλλοι έχουν τέτοιες απαιτήσεις από μας και μας ζητάνε πράγματα σε σημείο που να μας απορροφούν την ψυχολογική μας και συναισθηματική μας ενέργεια. Αυτό το φαινόμενο τοξικής συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα έντονο στο χώρο εργασίας όπου κάποιος συνάδελφος μπορεί συνέχεια να παραπονιέται σε μας και να μας ζητάει συνεχώς πράγματα.
Σε αυτούς τους ανθρώπους, λοιπόν, από τη στιγμή που αρχίσατε να τους λέτε «ναι» και να είστε συγκαταβατικοί, σας είναι δύσκολο να βγείτε από αυτό το ρόλο και το να τους πείτε «όχι» αποτελεί πρόκληση για σας.
Για αυτές τις περιπτώσεις η ψυχολόγος Shaunacy Ferro (1) έρχεται να δώσει μερικές συμβουλές, έτσι ώστε να διαχειριστείτε καλύτερα την κατάσταση και να λέτε πιο αποτελεσματικά όχι στη δουλειά και στη ζωή σας. Μας λέει: «επιλέξτε τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσετε προσεκτικά. Αρνητική πρόταση που περιλαμβάνει τη λέξη δεν – όπως η φράση “Δεν ασχολούμαι με εργασίες το βράδυ του Σαββάτου” – είναι πιο ισχυρή από την άρνηση που περιλαμβάνει το “δεν μπορώ”.»
Η παρατήρηση αυτή προέρχεται από μία μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2012 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Consumer Research, που διαπίστωσε ότι ο τρόπος που εκφέρουμε μία δήλωση κι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε, έχουν επίδραση στον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι άλλοι (οι αποδέκτες) το αν θα μπορούν να επιμείνουν σε αυτό που ζητάνε και να το διαπραγματευτούν.
Για παράδειγμα, αν πούμε τη φράση “Δεν τρώω κρέας” όταν κάποιος μας πιέσει να φάμε ένα κομμάτι μπριζόλα, νιώθουμε μεγαλύτερη ψυχολογική εξουσία από το να χρησιμοποιούσαμε την αντίστοιχη φράση με το δεν μπορώ μπροστά, δηλαδή “Δεν μπορώ να φάω κρέας”. Επίσης, γι’ αυτούς που ασκούνται στο γυμναστήριο και δεν θέλουν να χάσουν καμιά μέρα από το πρόγραμμά τους, το να πουν τη φράση “Δεν χάνω ποτέ την προπόνησή μου” ψυχολογικά είναι πιο ισχυρό κίνητρο για να πάει στο γυμναστήριο από το να πει “ Δεν μπορώ να χάσω την προπόνησή μου”.
Η Ferro εξήγησε πως αυτό λειτουργεί επειδή δεν αφήνουμε καθόλου χώρο στην πρότασή μας για να αντιστρέψουμε τη θέλησή μας αργότερα. “ ανεξάρτητα από το αν αναφερόμαστε στον εαυτό μας ή σε κάποιον άλλο, μία φράση που περιέχει το «δεν μπορώ» δείχνει ότι ίσως θέλουμε να κάνουμε κάτι αλλά εκείνη τη στιγμή δεν είμαστε σε θέση να το πραγματοποιήσουμε. Αντιθέτως, αν ξεκινήσουμε τη φράση μας με το «δεν κάνω το τάδε» δεν αφήνουμε χώρο για περαιτέρω συζήτηση και διαπραγμάτευση, ούτε στον εαυτό μας ούτε στους άλλους.
Να, λοιπόν, ένας ισχυρός και γρήγορος κανόνας που πρέπει να θέσετε στον εαυτό σας. Πείτε του: Δεν θα πω ναι σε πράγματα που δεν θέλω να κάνω. Μετά από αυτό δεν αισθάνεστε καλύτερα;
