Ξέρετε ότι η στενή σωματική επαφή, ο πιο απλός και αποτελεσματικός τρόπος επαφής του πατέρα με το μωρό του είναι αρκετός για να δημιουργήσει ισχυρούς ψυχικούς δεσμούς μεταξύ τους; Αυτό που λέμε χημεία; Γνωρίζετε ότι το είδος αυτών των συναισθηματικών ανταλλαγών που αναπτύσσουν μεταξύ τους θα καθορίσει τόσο την ποιότητα όσο και τη λειτουργικότητα του δεσμού τους;
Τα τρυφερά αγγίγματα, τα χάδια, με άλλα λόγια οι επαφές είναι ικανές να απελευθερώνουν την ωκυτοκίνη, μια ορμόνη που παράγεται στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης, στη βάση του εγκεφάλου, και επηρεάζει τον κοινωνικό δεσμό των ανθρώπων. Ονομάζεται και ορμόνη του «συναισθηματικού συνδέσμου» γιατί δημιουργεί αισθήματα οικειότητας και παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διευκόλυνση αυτής της έλξης και της μακροχρόνιας ταύτισης όχι μόνο της μητέρας με το μωρό της, αλλά κυρίως του πατέρα με αυτό. Η συχνή επαφή ανάμεσα στους δύο μπορεί επίσης να τονώσει την αύξηση των οπιoειδών (ορμόνες της ευχαρίστησης) που δρουν ως ασπίδα κατά του άγχους. Η απελευθέρωση των οπιοειδών στο μωρό μπορεί να προαχθεί και από τη μυρωδιά του αρώματος του πατέρα, τη φωνή και τις εκφράσεις του προσώπου του, τις αγκαλιές και τα φιλιά του. Τέλος, οι ποιοτικές επαφές με το μωρό ενθαρρύνουν την παραγωγή μιας αντιδιουρητικής ορμόνης, της βαζοπρεσίνης, που έχει επιστημονικά τεκμηριωθεί ότι ενισχύει και αυξάνει τη διάθεση του πατέρα να μένει στο σπίτι με την οικογένειά του. Γι’ αυτό και συχνά την περιγράφουν ως ορμόνη της «μονογαμίας».
Πώς ωφελείται το μωρό;
Οι μπαμπάδες που ασχολούνται με στοργή αλλά και σοβαρότητα από την αρχή της εγκυμοσύνης, τον τοκετό, συμμετέχουν στις κοινές καθημερινές αρμοδιότητες, όπως το φαγητό, το μπάνιο, την αλλαγή της πάνας κ.λπ., έχουν τις περισσότερες πιθανότητες -μέσα στο πλαίσιο αυτής της αλληλεπίδρασης- να αποκτήσουν ποιοτικό δεσμό με το παιδί τους. Με αυτό τον τρόπο το βρέφος αναπτύσσει αυτοπεποίθηση, σταθερότητα, ασφάλεια, αισιοδοξία, αλλά και μακροπρόθεσμα εξασφαλίζει την ομαλή κοινωνική και συναισθηματική του πορεία. Μην ξεχνάτε ότι παιδιά που μεγαλώνουν με διαταραγμένο δεσμό αναπτύσσουν αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις και περιορισμό στις κοινωνικές τους δεξιότητες.
Πόσο διαφορετικοί είναι οι γονικοί ρόλοι στον δεσμό με το μωρό;
Και οι δύο είναι εξίσου σημαντικοί και συμπληρωματικοί μεταξύ τους. Οι μπαμπάδες προτιμούν τις σωματικές αλληλεπιδράσεις μέσα από το μπουσούλισμα, το σκαρφάλωμα, το τίναγμα στον αέρα, το κατρακύλημα, το περπάτημα και διεγείρουν το μωρό με αστεία, γαργαλητά, δυνατές φωνές κ.λπ.Από την άλλη πλευρά, οι μαμάδες αναλαμβάνουν τον ηγετικό ρόλο της ανακούφισης και της προστασίας από καθετί βλαβερό προσφέροντας ασφάλεια και εμπιστοσύνη στο μωρό τους. Αλλά και στο ύφος της επικοινωνιακής συναλλαγής υπάρχουν διαφορές. Οι μπαμπάδες είναι συνήθως σύντομοι, ευθείς και καθοδηγητικοί, ενώ οι μητέρες περισσότερο περιγραφικές και τρυφερές.
Υγιής συμπεριφορά
Μωρά που έχουν αναπτύξει θετικές συναισθηματικές ανταλλαγές με τους γονείς τους εμφανίζουν υγιείς συμπεριφορές. Είναι ενσωματωμένα στον κοινωνικό τους περίγυρο, αναπτύσσουν καλές διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομηλίκους, προσαρμόζονται στο σχολείο, έχουν τις προσδοκώμενες σχολικές επιδόσεις ανάλογες με το δυναμικό τους και γενικά εμφανίζουν ποιοτικές κοινωνικές δεξιότητες. Ερευνες έχουν επίσης επισημάνει ότι τα κορίτσια που μεγαλώνουν με σχέσεις στοργής και αγάπης από τον πατέρα τους αναπτύσσουν αργότερα, στην ενήλικη ζωή τους, υγιείς και σταθερές συναισθηματικά σχέσεις με το ταίρι τους. Αγόρια που μεγαλώνουν με αγάπη από την πλευρά του πατέρα τους είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται λιγότερο επιθετικά γιατί έχουν διδαχθεί να διοχετεύουν θετικά την αρρενωπότητά τους.
Πώς μπορούν οι μπαμπάδες να βοηθήσουν την ανάπτυξη του μωρού τους μέσα από το παιχνίδι;
Τα ερευνητικά δεδομένα είναι καταιγιστικά. Οι ορίζοντες του μωρού σε επίπεδο γνωστικό και συναισθηματικό μπορεί να διευρυνθούν όταν μπαμπάδες και μωρά παίζουν κυρίως με διασκεδαστικούς, μη παραδοσιακούς τρόπους και πρωτότυπους. Ο δε ποιοτικός με περιεχόμενο χρόνος -που δίνεται από καρδιάς- είναι πολύ πιο σημαντικός από τον ποσοτικό χρόνο. Με τη βοήθεια τέτοιων προσεγγίσεων, οι μπαμπάδες παρέχουν γόνιμες ευκαιρίες για μάθηση και ανάπτυξη. Μπορούν, λοιπόν, να ασχοληθούν με αυτοσχέδιες δραστηριότητες εξερεύνησης, χτίζοντας βουνά με μαξιλάρια και κάνοντας τούνελ και φωλιές με χάρτινες κούτες, με μουσικές δραστηριότητες με κουτάλες, κατσαρόλες, να ενσωματώσουν την κίνηση με τον ρυθμό μέσα από παιδικά τραγούδια κ.τ.λ. Η δημιουργικότητα και η φαντασία δεν έχουν τέλος, αρκεί να υπάρχει χρόνος αλλά και διάθεση.
Αλλα είδη παιχνιδιού μπορεί να περιλαμβάνουν μια επίσκεψη στον ζωολογικό κήπο ή στην παραλία, μια βόλτα και εξερεύνηση στην εξοχή, μια βραδινή βόλτα με αναμμένους φακούς κ.λπ. Συμπερασματικά, οι μπαμπάδες είναι εξίσου σημαντικοί για την ανάπτυξη ασφαλούς δεσμού με το μωρό τους. Η αμοιβαία συνεργασία μητέρας και πατέρα και ο βαθμός εμπλοκής τους, πρωτίστως, στη διαδικασία του συναισθηματικού δεσμού είναι αποφασιστικής σημασίας γιατί διασφαλίζει τόσο τη μελλοντική του ψυχική υγεία όσο και την ποιότητα των διαπροσωπικών του σχέσεων.
