Πόσοι άνθρωποι πιστεύετε ότι είναι χαρούμενοι, ενώ η αλήθεια είναι ότι παλεύουν με καταθλιπτικές σκέψεις σε καθημερινή βάση; Η συνήθης εικόνα που έχουμε για τον καταθλιπτικό είναι ένας άνθρωπος ριζωμένος στο κρεβάτι και χωρίς την ικανότητα να λειτουργήσει στην καθημερινότητά του. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάθλιψη παραμένει η κύρια αιτία αναπηρίας παγκοσμίως προσβάλλοντας 350 εκατ. ανθρώπους, όταν η διπολική διαταραχή υπολογίζεται στα 60 εκατ. και η σχιζοφρένεια στα 21 εκατ.
Η εμπειρία της κατάθλιψης δεν είναι ίδια για όλους.
Αρκετοί δεν συνειδητοποιούν ότι περνούν κατάθλιψη, ιδίως αν μοιάζει να διαχειρίζονται την ζωή τους μέρα με την μέρα. Μπορεί κάποιος να χαμογελάει, να είναι λειτουργικός, ζωηρός και καταθλιπτικός ταυτόχρονα. Από την εμπειρία μου, είναι και αυτοί που δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν μια μορφή κατάθλιψης, την λεγόμενη χαμογελαστή κατάθλιψη, η οποία περνάει απαρατήρητη. Ο περίγυρός τους θεωρεί χαρούμενους λόγω της φαινομενική εικόνας τους, ενώ εκείνοι εσωτερικά υποφέρουν από συμπτώματα κατάθλιψης. Υποτιμούν και θάβουν τα συναισθήματά τους, αντιστέκονται να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα από φόβο μην νοιώσουν ή θεωρηθούν από τους άλλους αδύναμοι.
Λόγω έλλειψης ενημέρωσης, η πεποίθηση ότι η ψυχική διαταραχή πηγάζει από αδυναμία είναι ευρέως διαδομένη και είναι και ο λόγος που ο κόσμος δεν μπορεί να κατανοήσει την έννοια της ψυχικής δύναμης και ασθένειας. Πολλοί θεωρούν ότι οι ψυχικά δυνατοί άνθρωποι δεν υποφέρουν ποτέ από κάποια ψυχική ασθένεια. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί που υποφέρουν από κάποια ψυχική ασθένεια είναι ψυχικά δυνατοί. Κάποιοι από τους πιο δυνατούς ανθρώπους που έχω συναντήσει, ήταν αυτοί που ήρθαν στο γραφείο για βοήθεια για τα συμπτώματα ή τη διαταραχή τους, όπως μετατραυματικό στρες ή κατάθλιψη.
Σήμα κατατεθέν
Το σήμα κατατεθέν της χαμογελαστής κατάθλιψης; Θλίψη. Το χαμόγελο είναι άμυνα στην προσπάθεια να καλύψουν τα αληθινά συναισθήματα. Θλίψη από χωρισμό, επαγγελματικές δυσκολίες ή απώλεια του νοήματος της ζωής. Βιώνεται και σαν μια σταθερή και γενικευμένη αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά, με συναισθήματα άγχους, φόβου, θυμού, κόπωσης, ευερεθιστότητας, απελπισίας και απόγνωσης, δυσκολίες στον ύπνο, απουσία αίσθηση απόλαυσης σε ευχάριστες δραστηριότητες, χαμηλή ενεργητικότητα και διάθεση.
Η μάσκα της χαμογελαστής κατάθλιψης βοηθάει στο να μην φανερώνει το άτομο κανέναν προβληματισμό του στους άλλους, υπέρ-απασχολείτε εργασιακά, φέρνει εις πέρας όλες τις οικογενειακές ευθύνες, αθλείται και κοινωνικοποιείται ενεργά. Τα κάνει όλα να φαίνονται καλά, ίσως και ιδανικά. Όμως, η αλήθεια είναι ότι υποφέρει από θλίψη, κρίσεις πανικού, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αϋπνίες και σε κάποιες περιπτώσεις αυτοκτονικό ιδεασμό.
Σε αυτή την μορφή κατάθλιψης, η αυτοκτονία μοιάζει απειλητική, καθώς υπάρχει η ενέργεια για πλάνο και δράση, ενώ στην περίπτωση της μείζονος κατάθλιψης απουσιάζει η ενέργεια. Γι` αυτό και η χαμογελαστή κατάθλιψη μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει θεραπεία και μάλιστα με τα καλύτερα αποτελέσματα συγκριτικά με άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας. Μέσω της ψυχοθεραπείας, ο άνθρωπος καταφέρνει να απελευθερώσει την σκέψη του από την θλίψη. Να περιμένετε άρνηση ή αρνητική αντίδραση αν πλησιάσετε κάποιον που υποψιάζεστε ότι υποφέρει από κάτι τέτοιο. Και είναι φυσιολογικό γιατί συνήθως δεν έχουμε επίγνωση αυτής της μορφής κατάθλιψης οπότε και μόνο η αναφορά στην λέξη μπορεί να τους ακουστεί υπερβολή. Μην ξεχνάμε ότι πολλοί θεωρούν ότι το να ζητήσουν και πάρουν βοήθεια είναι ένδειξη αδυναμίας ή κάτι που έχουν ανάγκη μόνο όσοι έχουν κάποια πολύ σοβαρή διαταραχή.
Ζητήστε βοήθεια
Ένα βοηθητικό πρώτο βήμα για όσους αναγνωρίζουν κάποια συμπτώματα στον εαυτό τους είναι να πλησιάσουν και να ανοιχτούν συναισθηματικά στους δικούς τους ανθρώπους. Η αίσθηση ότι θα γίνουν βάρος αποτρέπει μια τέτοια κίνηση, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί πολλοί ξεχνούν ότι οι άλλοι θα χαρούν να μας στηρίξουν όπως κι εμείς εκείνους. Η άρνηση και αποφυγή των καταθλιπτικών σκέψεων, των συναισθημάτων και όποιων σωματικών συμπτωμάτων δεν θα διορθώσει την κατάσταση αντίθετα θα την κάνει χειρότερη.
Κι επειδή όλο το παραπάνω μοιάζει άθλος για πολλούς που υποφέρουν από την χαμογελαστή κατάθλιψη, θα ήθελα να κλείσω αποσαφηνίζοντας την έννοια της ψυχικής δύναμης.
Όχι ! Η ψυχική ασθένεια δεν είναι αδυναμία. Ναι! Μπορεί να υποφέρεις από κατάθλιψη αλλά να παραμένεις ψυχικά δυνατός. Όταν κάποιος νοσήσει σωματικά (π.χ. καρκίνο) κανείς ποτέ δεν λέει ότι αυτός ο άνθρωπος δεν ήταν δυνατός σωματικά. Αντίθετα στρέφονται σε άλλους παράγοντες (κληρονομικότητα, περιβάλλον, ανοσοποιητικό σύστημα). Η ισορροπημένη διατροφή, ο επαρκής ύπνος και η συστηματική άσκηση προστατεύουν από κάποιες ασθένειες, όχι όμως από όλες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τρόπος ζωής των αθλητών, που δεν αποτρέπει κάποιο έμφραγμα ή εγκεφαλικό.
Όμως, πώς θα ήταν η ζωή μας αν κάναμε ακριβώς το ίδιο και με την ψυχική ασθένεια; Αντί να γίνεται αντικείμενο αρνητικού σχολιασμού κάποιος που νοσηλεύτηκε για άγχος ή να κατηγορούμε ως τεμπέλη κάποιον που έχει κατάθλιψη, να τον χειροκροτούσαμε που παραμένει δυνατός; Και σε αυτή περίπτωση, ο ισορροπημένος τρόπος ζωής μπορεί να αποτρέψει μια ψυχική ασθένεια. Αλλά όχι όλες, όπως και στην σωματική υγεία. Άνθρωποι που νοσούν ψυχικά μπορούν να είναι εξίσου δυνατοί – ίσως και πιο δυνατοί – από κάποιον που δεν έχει νοσήσει. Όπως όταν κάποιος έχει διαβήτη και μπορεί να είναι σωματικά δυνατός, κάποιος με κατάθλιψη μπορεί να είναι ψυχικά πολύ δυνατός.
Πού θέλω να καταλήξω;
Σίγουρα όχι στο να μιλάμε συνέχεια για τις ψυχικές ασθένειες, αλλά να ενθαρρύνουμε έναν τρόπο ζωής που θα μπορούσε να αποτρέψει μερικά προβλήματα ψυχικής υγείας. Συζητώντας πιο συχνά για τις συνήθειες, που δυναμώνουν και προστατεύουν τους ψυχικούς «μύες», μπορούμε να μειώσουμε το στίγμα που σχετίζεται με την ψυχική ασθένεια και έτσι να διευκολυνθεί η αναζήτηση βοήθειας παρουσία κάποιων συμπτωμάτων ή προειδοποιητικών σημαδιών. Ο ψυχικά δυνατός δεν είναι αυτός που φέρεται με σκληρότητα στον εαυτό του – αυτός που μπορεί να υποφέρει τα περισσότερα, σιωπηρά και μόνος. Αντιθέτως είναι αυτός που κάνει βήματα για να ανακαλύψει το μέγιστο των δυνατοτήτων του, κι αυτό εμπεριέχει το να ζητάει βοήθεια, όταν την χρειάζεται
Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc,
Συμβουλευτικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Επικεφαλής υπηρεσιών συμβουλευτικής στο Feelwelltoday
ΠΗΓΗ: www.onmed.gr
