Την τελευταία φορά που κάνατε κάτι που πλήγωσε κάποιον, πόσο γρήγορα και ικανοποιητικά ζητήσατε συγνώμη; Κάποιοι άνθρωποι απολογούνται συνεχώς και για τα πάντα. Άλλοι πάλι, αμελώντας να ζητήσουν αυθεντικά συγνώμη όταν έχουν προκαλέσει πόνο, χάνουν μια μοναδική ευκαιρία να ενδυναμώσουν τις σχέσεις τους.
Είναι σημαντικό όχι μόνο να αναγνωρίσουμε πότε χρειάζεται η συγνώμη αλλά και να κατανοήσουμε πώς να επανορθώσουμε και πότε. Το να πούμε Λυπάμαι αν κάτι που είπα ή έκανα σε ενόχλησε δεν είναι συγνώμη. Λείπουν δυο βασικά συστατικά: το να ονοματιστεί η προσβλητική ενέργεια και το να αναγνωριστεί ο πόνος που προκάλεσε.
Ονοματίζοντας την προσβλητική ενέργεια
Για παράδειγμα, ας πούμε πως ένας σύντροφος απέσυρε από έναν κοινό λογαριασμό χρήματα που προορίζονταν για τα έξοδα του νοικοκυριού, ώστε να τα ξοδέψει σε κάτι που ήθελε ο ίδιος. Το να ονοματίσουμε τη συμπεριφορά θα μπορούσε να εκφραστεί κάπως έτσι Δεν ήμουν ξεκάθαρος σχετικά με τα χρήματα που πήρα από τον κοινό μας λογαριασμό. Ήθελα κάτι, και ήξερα πως θα έπρεπε να το συζητήσω μαζί σου πρώτα. Όταν ρώτησες σχετικά με τα λεφτά, απέφυγα την ερώτησή σου αντί να παραδεχτώ πως τα πήρα εγώ. Παρατηρείστε πόσο άμεση και αντικειμενική είναι η παραπάνω δήλωση.
Όταν ονοματίζουμε την προσβλητική συμπεριφορά, πρέπει να προσέξουμε να μην υποκύψουμε στην ανάγκη μας να επιρρίψουμε ευθύνες σε άλλους, να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας σα να είχε κάποια δικαιολογία, ή να ελαχιστοποιήσουμε τι συνέπειες των πράξεών μας. Αυτές οι προσεγγίσεις μειώνουν την αίσθηση της συγνώμης και ενδέχεται να περάσουν το μήνυμα πως δε λυπάστε πραγματικά για ό,τι κάνατε — πως απλά λυπάστε για τις συνέπειες. Αναλογιζόμενοι τι θα κάνατε αν είχατε μια δεύτερη ευκαιρία είναι ένας καλός τρόπος να αξιολογήσετε τη συμπεριφορά.
Αναγνωρίζοντας τον πόνο που προκλήθηκε
Μια σωστή συγνώμη περιλαμβάνει αναγνώριση του αποτελέσματος που προκλήθηκε από τη συμπεριφορά, που σε ένα συνεχές μπορεί να βρίσκεται από την απλή δυσφορία μέχρι τον πόνο. Στο παράδειγμα με τα χρήματα που πάρθηκαν από τον κοινό λογαριασμό, η αναγνώριση θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι: Όταν απέφυγα την ερώτησή σου σχετικά με τα χρήματα αντί να σου απαντήσω, θα σε έκανε να αναρωτηθείς αν μπορούσες να με εμπιστευτείς γιατί υποτίθεται πως είμαστε ο ένας στο πλευρό του άλλου. Αισθάνθηκα πως ήταν σα να έβαζα τις ανάγκες μου πάνω από το κοινό καλό μας.
Όταν αναγνωρίζετε τη συμπεριφορά σας, προσφέρεστε να ακούσετε πώς η συμπεριφορά σας επηρέασε το άλλο άτομο. Αν το άτομο είναι πρόθυμο να είναι αρκετά ευάλωτο ώστε να μοιραστεί τα συναισθήματά του, μπορείτε να επαναλάβετε (αλλά χωρίς να παπαγαλίσετε λέξη-λέξη) ό,τι ακούσατε. Όταν είδες πως πήρα τα χρήματα από το λογαριασμό μας χωρίς να σε συμβουλευτώ, σε έκανε να αισθάνεσαι πως δεν είσαι σημαντικός για μένα. Δεν είχα σκεφτεί πως θα ένιωθες έτσι και είναι σημαντικό που μου το είπες. Το κλειδί είναι να δείξετε πως κατανοείτε τις επιπτώσεις των πράξεών σας.
Η σωστή χρονική στιγμή για τη συγνώμη
Μην περιμένετε για να απολογηθείτε. Μόλις συνειδητοποιήσετε πως οφείλετε μια εξήγηση, κάντε το βήμα ώστε να το κάνετε σωστά.
Μπορεί να μην είναι εύκολο το να απολογηθείτε αμέσως, αλλά προσπαθήστε τουλάχιστον να θέσετε ένα χρονικό όριο μέσα στο οποίο να μιλήσετε. Για παράδειγμα, αν είπατε κάτι στο σύντροφό σας ακριβώς προτού ξεκινήσετε για δουλειά και πρέπει να ζητήσετε συγνώμη, ίσως να μην μπορέσετε να το κάνετε αμέσως, αλλά μπορείτε ωστόσο να στείλετε ένα μήνυμα όπως: Μπορούμε να μιλήσουμε για λίγο την ώρα του μεσημεριανού διαλείμματος ώστε να ζητήσω συγνώμη για όσα είπα; Μια τέτοια κίνηση δεν αφήνει τον πόνο να φουντώσει, και είναι σα να λέει Έκανα λάθος, αλλά νοιάζομαι για τα συναισθήματά σου.
Επανορθώνοντας
Αν είναι δυνατόν να διορθωθεί η ζημιά, κάντε το. Στο παράδειγμα σχετικά με τα χρήματα από τον κοινό λογαριασμό, θα μπορούσατε να επιστρέψετε τα χρήματα το συντομότερο δυνατό. Αν δεν είναι ξεκάθαρο τι θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να γιατρευτεί η πληγή, ρωτήστε το άτομο που πληγώθηκε. Μερικές φορές και μόνο η έκφραση ειλικρινούς μεταμέλειας είναι αρκετή.
Αυτό που μετράει πραγματικά είναι η πρόθεση. Αν μια συγνώμη γίνεται με ειλικρίνεια και ενσυναίσθηση για τον πόνο που προκλήθηκε χωρίς να αποφεύγεται η ανάληψη ευθυνών, οι ακριβείς λέξεις μπορεί να είναι λιγότερο σημαντικές από το νόημα του μηνύματος. Μην έχετε προσδοκίες από τη συγνώμη, η συγχώρεση είναι καθαρά θέμα του ατόμου που πληγώθηκε.
Η συγνώμη για πράγματα που εύχεστε να μην είχατε κάνει, είναι ένας τρόπος να δείξετε εντιμότητα και ακεραιότητα. Ενώ το να επανορθώσετε έχει κυρίως να κάνει με τα συναισθήματα του άλλου, μια συγνώμη από καρδιάς, όταν είναι εφικτό, μπορεί να επανορθώσει την πιο σημαντική σχέση — αυτή που έχετε με τον εαυτό σας.
