Το μακρινό 1992, ο Ρομάν Πολάνσκι είχε κάνει μια ταινία που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία. Λεγόταν τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα (ή Bitter Moon, αν προτιμάτε τον original τίτλο) και θα είχε απαλλάξει τις ανθρώπινες κοινωνίες από ένα σωρό σύνδρομα-κατάλοιπα καταστροφικών σχέσεων.
Επειδή, απ’ ό,τι φαίνεται, έχουμε πολύ χρόνο να διανύσουμε μέχρι τα ανά τον κόσμο υπουργεία παιδείας να συνειδητοποιήσουν ότι τα ψυχικά τραύματα που μπορεί να σου αφήσει μια τέτοια σχέση έχουν απείρως περισσότερες εφαρμογές στην καθημερινή ζωή από τα μιτοχόνδρια ή τα ευκλείδεια διανύσματα που επιμένουν να μας εξηγούν, ας πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας.
Ξεκινώντας από το…
Τι θα πει λάθος σχέση;
Παρά την ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη, «λάθος» δεν είναι μόνο εκείνη η σχέση που είναι καταδικασμένη να αποτύχει –που σε πέντε, δέκα, δεκαπέντε μήνες θα χωρίσετε και θα καταλήξεις στα πατώματα αγκαλιά με αλκοόλ, παγωτά και χαρτομάντιλα.
Για την ακρίβεια, αυτό το σενάριο είναι πολλές φορές περισσότερο θεμιτό (και λιγότερο λάθος) από εκείνο που σε όρους ψυχολογίας θα περιγράφαμε ως σχέση που κάνει κακό στην ψυχοσύνθεση του ενός ή και των δύο εμπλεκομένων.
Μην κάνετε πως δεν καταλαβαίνετε: Σίγουρα θυμάστε το παράδειγμα «εκείνου του γνωστού σας» που ήταν τρελά ερωτευμένος και ταυτόχρονα τρελά δυστυχισμένος (αλλά αυτό το δεύτερο το βλέπατε μόνο εσείς κι οι υπόλοιποι φίλοι του) σε μια σχέση του. Ήταν εκείνος που περνούσε μια μέρα τον μήνα στα ουράνια και τις υπόλοιπες στην κόλαση, που μάλωνε/ έκλαιγε/ φώναζε/ έπεφτε σε κατάθλιψη κάθε τρεις μέρες, αλλά δεν έλεγε να χωρίσει.
Γιατί; Πρώτον, γιατί είπαμε, ήταν τρελά ερωτευμένος. Και δεύτερον, αν τον ρωτούσες, θα σου έλεγε «μα είμαστε τέλεια όταν δεν [συμπληρώστε εδώ όλες τις αιτίες καυγά, όλα τα δράματα και όλες τις απαίσιες συμπεριφορές από εκείνο που θεωρούσε ‘το έτερό του ήμισυ’]».
Διαβάζοντας αλάνθαστα σημάδια
Αφού ξεκαθαρίσαμε ότι, με λίγα λόγια, «λάθος» είναι η σχέση που σου κάνει κακό, που σε ρίχνει ψυχολογικά, ή που τη μια σε ανεβάζει σε ροζ συννεφάκια και την άλλη σε ρίχνει σε ανήλιαγα τάρταρα, ας δούμε πώς θα καταλάβετε ότι έχετε πέσει στην παγίδα –και πρέπει να αρχίσετε επειγόντως να ψάχνετε την έξοδο, πριν καταλήξετε στο αναπηρικό καροτσάκι του πρωταγωνιστή της ταινίας του Πολάνσκι που λέγαμε στην αρχή.
– Οι φίλοι σας έχουν αρχίσει να κάνουν διακριτικές παραινέσεις του τύπου «βρε παιδί μου, αφού δεν περνάτε καλά όταν είστε μαζί, μήπως να πάρετε για λίγο τις αποστάσεις σας;».
– Ή λιγότερο διακριτικές, του τύπου «πώς είναι δυνατόν να μην το βλέπεις ότι αυτός ο άνθρωπος σου *λέξη που κόπηκε από τη λογοκρισία* την ψυχολογία;».
– Σκέφτεστε πριν μιλήσετε μπροστά του, ή «στρογγυλεύετε» την άποψή σας για να ταιριάζει περισσότερο με την δική του.
– Αναζητάτε συχνά τρόπους να κερδίσετε θετικά σχόλια από πλευράς του, τα οποία είναι εξαιρετικά σπάνια.
– Ανησυχείτε συνεχώς για το τι θα σκεφτεί για εσάς, πώς θα πάρει κάτι που είπατε/ κάνατε/ διηγηθήκατε για τη μέρα σας. Με αποτέλεσμα σταδιακά να μιλάτε όλο και λιγότερο, ή να κρύβετε πράγματα, σκέψεις και απόψεις που πιστεύετε ότι δεν θα εγκρίνει.
– Σκέφτεστε ή λέτε συχνά «είμαστε τέλεια όταν δεν [συμπληρώστε εδώ αιτία καυγάδων]».
– Όταν σκέφτεστε τη σχέση σας, εστιάζετε στα θετικά σημεία της και αρνείστε πλήρως, ακόμα και στον εαυτό σας, τα αρνητικά.
– Στεναχωριέστε εξαιτίας του (ή για να το θέσουμε ευγενικότερα, για κάποιο λόγο που σχετίζεται μαζί του) μια φορά τον μήνα, ή συχνότερα.
– Αποφεύγετε να συζητήσετε μαζί του τα θέματα της σχέσης σας που σας στεναχωρούν.
– Ρίχνετε στον εαυτό σας το φταίξιμο για την συμπεριφορά του.
– Προσπαθείτε να είστε τέλειοι στα πάντα, επειδή φοβάστε την κριτική του.
– Έχετε πιάσει τουλάχιστον μία φορά τον εαυτό σας να χαίρεται που εκείνος στεναχωρήθηκε με κάτι. Μετά βέβαια απωθήσατε την σκέψη στο πυρ το εξώτερο, και δεν το παραδεχτήκατε ποτέ σε κανέναν.
– Περνάτε διαστήματα «έκλαμψης» κατά τα οποία είστε τόσο ευτυχισμένοι όσο τον πρώτο καιρό που ερωτευτήκατε. Τα οποία διαστήματα ποτέ δεν κρατούν πολύ.
– Έχετε πάρει τουλάχιστον μία φορά στο παρελθόν την απόφαση να χωρίσετε, αλλά ξαναγυρίσατε.
– Η σχέση σας μοιάζει περισσότερο με εμμονή: Επισκιάζει όλους τους άλλους τομείς της ζωής σας, είναι ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η διάθεσή σας, είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτεστε όταν ξυπνάτε και το τελευταίο πριν κοιμηθείτε.
