Τι σημαίνει «ενσυναίσθηση;» Τι σημαίνει «οι γονείς μου δεν μπορούν να με καταλάβουν»; «Γιατί νιώθω μόνο μου;»
Φανταστείτε για μια στιγμή πώς θα ήταν να μεγαλώνατε σε ένα σπίτι στο οποίο δεν σας καταλάβαιναν. Φανταστείτε τους γονείς σας να περιμένουν από εσάς να είστε πάντοτε κεφάτοι, χαρούμενοι και ήρεμοι. Στο σπίτι αυτό η λύπη και ο θυμός θεωρούνταν είτε σημάδια αποτυχίας είτε ενδείξεις μιας επερχόμενης καταστροφής. Η μητέρα και ο πατέρας σας θα ένιωθαν άγχος κάθε φορά που σας έβλεπαν να έχετε τις «μαύρες» σας. Σας δήλωναν ότι θα προτιμούσαν να είστε πάντα ευτυχισμένοι και αισιόδοξοι, να βλέπετε διαρκώς «την ευχάριστη πλευρά των πραγμάτων», να μην παραπονιέστε ποτέ, να μη μιλάτε άσχημα για τίποτα και κανέναν. Κι εσείς, ως παιδιά, θα πιστεύατε ότι οι γονείς σας έχουν δίκιο, ότι η κακή διάθεση είναι συνώνυμη του κακού παιδιού. Έτσι, λοιπόν εσείς θα προσπαθούσατε να κάνετε ό, τι μπορείτε για να ανταποκριθείτε στις προσδοκίες τους.
Δυστυχώς, αυτό δεν είναι εφικτό να γίνει. Τα παιδιά σας έχουν να αντιμετωπίσουν αρκετά προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Κάποιο διαγώνισμα που τα αγχώνει, μια παρεξήγηση με ένα φίλο τους, προβλήματα με τα αδέλφια, διακοπές με τους γονείς, ένας παιδικός έρωτας και διάφορα άλλα αρκούν για να χαλάσουν τη διάθεση των μικρών σας.
Αλήθεια, οι γονείς έχουν αναρωτηθεί ποτέ για τα συναισθήματα των μικρών τους ή επειδή είναι παιδιά νομίζουν πώς τα έχουν όλα λυμένα; Η πεποίθηση αυτή απέχει κατά πολύ από την πραγματικότητα. Μπορεί να μην βιώνουν ακόμα την ανασφάλεια και τον βιοποριστικό αγώνα των γονιών στο βαθμό που το βιώνουν εκείνοι, αν και μία μικρή εικόνα την αντιλαμβάνονται κάθε φορά που οι γονείς τους γυρνούν στο σπίτι κουρασμένοι. Οι γονείς αντιμετωπίζουν τα προβλήματα των παιδιών επιπόλαια υποτιμώντας τη σοβαρότητά τους.
Αν αποκαλέσει ένα παιδί την αδελφή του «Χαζή, φύγε από το δωμάτιο μου», οι γονείς θα τα τρέξουν να πουν «Δεν το εννοεί» ή «Μη μιλάς έτσι». Δεν τους ενδιαφέρει τι έχει γίνει μεταξύ τους. Για ποιο λόγο το παιδί μιλά άσχημα.
Έτσι, τα παιδιά μεγαλώνοντας μαθαίνουν να κρατάνε το στόμα τους κλειστό. Τα προβλήματα ανήκουν σε εκείνα και μόνο. «Οι γονείς μου δεν με καταλαβαίνουν», «Ότι και να τους πω ξεκινούν το κήρυγμα», «Αποκλείεται να τους πω τι έγινε, θα βρω τον μπελά μου» είναι μερικές φράσεις των εφήβων. Έτσι, λοιπόν τα παιδιά μαθαίνουν να προσποιούνται αφού οι γονείς μισούν τα προβλήματα γιατί αναστατώνονται. Έτσι, γίνεστε μοναχικοί. Μαθαίνετε ακόμη, ότι όσο προσποιείστε πως είστε ευτυχισμένοι όλα είναι καλά.
Τα συναισθήματα σας λοιπόν αυτά θα πρέπει να καταπιέζονται και να κρύβονται. Η λύπη σας «ψύλλοι στ’ άχυρα». Ο θυμός σας πονοκέφαλος για ολόκληρη την οικογένεια. Οι φόβοι σας εμπόδιο στην πρόοδό τους.
Δεν θα πρέπει να νιώθετε κανένα αρνητικό συναίσθημα γιατί οι γονείς αγχώνονται. Από πότε αυτό είναι λογικό; Από πότε μπορεί κάποιος να ελέγχει τι θα νιώθει και τι όχι; Από πότε η λύπη αποτελεί το φόβο και το τρόμο για μια οικογένεια.
Τι θα γινόταν αν άλλαζε κάτι στην οικογένεια σας και τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Τι θα συνέβαινε αν μεγαλώνατε σ’ ένα σπίτι όπου αντί να πρέπει όλοι να δείχνουν χαρούμενοι, η οικογένεια είχε ως βασικό στόχο την ενσυναισθητική κατανόηση; Φανταστείτε τους γονείς να ρωτούσαν «Πώς νιώθεις;» και να το εννοούσαν; Να τους λέγατε πώς φοβάστε το σχολείο, στεναχωρηθήκατε για την αποτυχία σας στο διαγώνισμα, τσακωθήκατε με την φίλη σας, και οι γονείς να σας επέτρεπαν να μιλήσετε ελεύθερα για το πώς νιώθετε χωρίς να τρομάζουν. Αντιθέτως, να σας παροτρύνουν να εκδηλώσετε τα συναισθήματά σας χωρίς να αρχίσουν το κήρυγμα, την κριτική, την αμφισβήτηση, πριν ακόμα ολοκληρώσετε τη φράση σας.
Μοιάζει σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας, κι όμως γίνεται. Οι γονείς μπορούν να ακούσουν προσεκτικά την δική σας εκδοχή, θα πίστευαν τα όσα τους λέτε, χωρίς να παριστάνουν τον Σέρλοκ Χόλμς, γιατί απλά σας εμπιστεύονται και ξέρουν ότι τους λέτε την αλήθεια. Αν αποτυγχάνετε στο μαθηματικό διαγώνισμα, ο πατέρας σας θα σας έλεγε ότι κι εκείνος είχε μια ανάλογη εμπειρία όταν ήταν παιδί. Γνωρίζει το συναίσθημα να περιμένεις νευρικός μαζί με ολόκληρη την τάξη να έρθουν οι ερωτήσεις του διαγωνίσματος και τελικά η όλη ιστορία να καταλήγει σε «φιάσκο». Και αν η αδελφή σας που την αποκαλέσατε χαζή, επειδή κατέστρεψε την συλλογή των περιοδικών που αγαπάτε, η μαμά σας θα σας αγκάλιαζε και θα σας έλεγε: «Καταλαβαίνω γιατί είσαι τόσο θυμωμένος. Αγαπούσες πολύ αυτά τα περιοδικά. Ξέρω πως τα μάζευες εδώ και καιρό».
Τότε είναι πιθανό να μην νιώθατε μόνοι στο ίδιο σας το σπίτι. Θα νιώθατε ασφάλεια και σιγουριά πως οι γονείς σας είναι εκεί και σας καταλαβαίνουν. Μπορείτε να τους ζητήσετε βοήθεια, κάποια συμβουλή, στήριξη, επειδή γνωρίζετε ότι ενδιαφέρονται πραγματικά για τα συναισθήματά σας. Μπορούν να μπουν στην θέση σας και να βιώσουν μία κατάσταση όπως ακριβώς την βιώνετε. Αυτό σημαίνει ενσυναίσθηση.
