Ακόμα και αν δεν το ξέρετε, σίγουρα γνωρίζετε άτομα που έχουν κάποια διαταραχή προσωπικότητας: μπορεί να είναι ο ίδιος ο/η σύντροφός σας, το παιδί σας, η μητέρα ή ο πατέρας σας, κάποιος συγγενής, φίλος ή συνάδελφος.
Είναι πολύ πιθανό το άτομο αυτό να μην έχει διαγνωστεί, ωστόσο τα προβλήματα που απορρέουν από τον τρόπο σκέψης του και συμπεριφοράς του σίγουρα σας δυσκολεύουν τη ζωή…. Η διαταραχή της εξαρτημένης προσωπικότητας παλαιότερα ονομαζόταν «διαταραχή της ασθενικής προσωπικότητας» χαρακτηρίζεται από μία υπερβολική εξάρτηση του ατόμου από άλλους ανθρώπους.
Η εξάρτηση αυτή παίρνει πολλές μορφές: συναισθηματική, πρακτική, υλική, φυσική.. Τα άτομα με διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας συνήθως θεωρούν ότι τα ίδια μειονεκτούν και ότι οι άλλοι είναι πιο ικανοί να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ζωής και να προσφέρουν κάθε είδους υποστήριξη και ασφάλεια.
Από την Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγο.
Τα άτομα με διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας συνήθως δεν αναλαμβάνουν πολλές ευθύνες για τον εαυτό τους και διαρκώς αναζητούν βοήθεια και υποστήριξη από τους γύρω τους. Συνήθως είναι κολλημένα στο παρελθόν και έχουν μια παιδιάστικη αντίληψη για τους ανθρώπους, προς τους οποίους φέρονται υποτακτικά.
Τα συμπτώματα της Εξαρτημένης Προσωπικότητας
Τα παρακάτω είναι οι πιο συνηθισμένες ενδείξεις ότι κάποιος έχει αυτό το πρόβλημα:
• Χρόνιο και έντονο μοτίβο εξαρτημένης, υποχωρητικής και απαιτητικής συμπεριφοράς
• Επιζητά υπερβολικά πολύ συμβουλές, αποδοχή από τους άλλους και ενθάρρυνση
• Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
• Η χαμηλή αυτοπεποίθηση φαίνεται στη στάση σώματος, στη φωνή και στις χειρονομίες τους- είναι άτομα που συνεργάζονται μέχρι υπερβολής, είναι παθητικά και υποχωρητικά
• Στεναχωριέται εύκολα όταν οι άλλοι του κάνουν κριτική
• Δε λέει τη γνώμη του και δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλία
• Αμέσως μόλις χωρίσει ψάχνει για νέο σύντροφο/ δε μπορεί να μείνει μόνος του
• Διαρκώς υποχωρεί για να κρατήσει τις ισορροπίες και να διατηρήσει τη γαλήνη
• Αποδέχεται άσχημες και υποτιμητικές συμπεριφορές από τον/τη σύντροφό του για να μη χάσει τη σχέση
• Αισθάνεται εντελώς ανεπαρκής μόνος του και χωρίς παρέα
• Επιθυμεί να κάνει κάποια πράγματα πέρα από τις δυνατότητές του προκειμένου να κερδίσει την αποδοχή των άλλων
• Δεν του αρέσει καθόλου να βρίσκεται μόνος του και αισθάνεται έντονο άγχος και φόβο
• «Γαντζώνεται» από τους άλλους και δείχνει ότι έχει διαρκώς κάποια ανάγκη
• Πιέζει τους άλλους να του δείξουν αποδοχή
• Κάνει διαρκώς χάρες και υποχωρεί για να μη χάσει τους άλλους
• Αρνείται να πάρει αποφάσεις χωρίς τη γνώμη άλλων
• Του παίρνει υπερβολικά πολύ χρόνο για να πάρει ακόμα και μικρές/ασήμαντες αποφάσεις
• Σπανίως διαφωνεί
• Ανησυχεί διαρκώς για το πώς τον βλέπουν οι άλλοι και ποια είναι η γνώμη τους γι’ αυτόν
• Ζητούν από άλλους να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για τη δική τους ζωή
• Όταν τον απορρίψουν σκέφτεται την αυτοκτονία ως τρόπο διαχείρισης του συναισθήματος της απόρριψης
Τα άτομα με εξαρτημένη προσωπικότητα έχουν έντονη ανάγκη αποδοχής και επιβεβαίωσης από άλλους και γι’ αυτό το λόγο συχνά μένουν σε δυσλειτουργικές ή με κάποιον τρόπο κακοποιητικές σχέσεις.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν τη Διαταραχή της Εξαρτημένης Προσωπικότητας;
Οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει σε μία αιτία στην οποία οφείλεται η διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας, αλλά υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Συχνά το πρόβλημα εντοπίζεται στην παιδική ηλικία, και υπάρχουν ενδείξεις ότι τα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν μια εκ γενετής τάση να είναι απαισιόδοξα και να περιμένουν ότι θα συμβεί κάθε φορά το χειρότερο. Με αυτό τον τρόπο γίνονται αναποφάσιστα και τους παίρνει πολύ χρόνο ακόμα και για απλές αποφάσεις και επιλογές.
Πέρα από αυτό το γενετικό στοιχείο, τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας εμφανίζεται συχνά σε ενήλικες οι οποίοι ως παιδιά είχαν ιδιαίτερα αυταρχικούς γονείς. Επίσης, παιδιά που είχαν για μεγάλο διάστημα κάποια ασθένεια ή κάποια χρόνιο πρόβλημα υγείας είναι πιθανόν ως ενήλικες να αναπτύξουν διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας. Τέλος, άτομα που έζησαν σε άσχημες συνθήκες παιδικής ηλικίας και είχαν πέσει θύματα κακοποίησης μέσα στην ίδια τους την οικογένεια έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη συγκεκριμένη διαταραχή.
Έφηβοι με διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας
Νεαρά άτομα στην εφηβεία τους που έχουν αυτή τη διαταραχή παλεύουν καθημερινά με την χαμηλή αυτοπεποίθησή τους και την αίσθηση ότι δεν αξίζουν. Αυτοί οι έφηβοι πιστεύουν ότι πάντα χρειάζονται τη βοήθεια κάποιου άλλου για να τα βγάλουν πέρα σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής και συχνά μπαίνουν σε προβληματικές σχέσεις λόγω αυτής της βαθιάς ανάγκης. Αυτές οι εξαρτημένες σχέσεις συχνά γίνονται με το λάθος άτομο και συνεχίζουν να προκαλούν προβλήματα, αφού ο έφηβος συνεχίζει να έχει αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα για τον εαυτό του, που με τη σειρά του οδηγεί στο να δίνει σημασία και να προσκολλάται αρρωστημένα σε άλλους και να έχει δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
Οι σχέσεις των ατόμων με διαταραχή εξαρτημένης προσωπικότητας
Κλαψουρίζει, διαμαρτύρεται, ζητάει, απαιτεί, γραπώνεται και γαντζώνεται από τους άλλους για ασήμαντους λόγους, έχει παθητική συμπεριφορά και υποχωρεί διαρκώς, νιώθει ότι οι άλλοι πρέπει να τον/την λυπούνται και να του κάνουν τα χατί.ρια και τις δουλειές γιατί ο ίδιος δεν τα καταφέρνει τόσο καλά και πρέπει πάντα να του λένε πόσο τον αγαπάνε, τον εκτιμάνε, τον αποδέχονται…
Η ζωή με ένα εξαρτημένο άτομο δεν είναι εύκολη. Σε μια πρώτη ματιά φαίνεται εύκολο να ζει κανείς με κάποιον που δε διαφωνεί, δε διαμαρτύρεται και απλώς ακολουθεί.
Μια προσεκτικότερη θεώρηση όμως δείχνει ότι τα άτομα με εξαρτημένη προσωπικότητα δεν συνεισφέρουν στη φιλική ή ερωτική σχέση, τον γάμο ή την οικογένεια, αλλά ζητούν μονομερώς χωρίς να μπορούν να ανταποδώσουν.
Αυτό βέβαια καταντάει κουραστικό για τους γύρω τους, οι οποίοι αναλαμβάνουν έναν υποστηρικτικό ρόλο προς το άτομο αυτό που συναισθηματικά φέρεται σα μικρό παιδί.
Αν είστε σε μια τέτοια σχέση καλό θα είναι να αντιληφθείτε τι ακριβώς συμβαίνει και να διαχωρίσετε το ρόλο σας, ώστε να είναι όμορφη η δική σας ζωή. Φυσικά θα ήταν χρήσιμο να επισημάνετε στο άτομο με εξαρτημένη προσωπικότητα ότι έχει κάποια θέματα που δυσκολεύουν τη δική του αλλά και τη δική σας ζωή και ότι καλό θα ήταν να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια για τη διαχείρισή τους.
