Ο εκφοβισμός, το bullying, υπήρχε, υπάρχει και δυστυχώς θα …υπάρχει, παρόλο που γίνεται τόσος λόγος και θεωρείται κατακριτέα πράξη. Γιατί όμως; Τι το δημιουργεί ή τι είναι αυτό που το συντηρεί; Γιατί ένα παιδί ή μία ομάδα ασκεί bullying σε ένα άλλο παιδί ή ομάδα;
Από την Μαρίνα Μόσχα
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια
Γιατί ένα παιδί ή μία ομάδα ασκεί bullying σε ένα άλλο παιδί ή ομάδα;
Πράγματι, αν καθίσουμε να σκεφτούμε πώς ένα παιδί φτάνει στο σημείο να προξενεί πόνο – σωματικό ή και ψυχικό – σε ένα άλλο ανυπεράσπιστο παιδί, νιώθουμε το στομάχι μας να σφίγγεται. «Μα πώς μπορεί και το κάνει αυτό; Πώς μπορεί και είναι τόσο σκληρό; Τι του έχουν κάνει; Φαντάζομαι πως είναι και οι γονείς του για να είναι έτσι το παιδί! Προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή; Μήπως είναι κακό παιδί;» είναι κάποιες από τις ερωτήσεις ή τις σκέψεις που πιθανά κάνουμε.
Απο πού προέρχεται η βία του θύτη
Δυστυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις, χρειάζεται απλά να αναλογιστούμε πως το πιο πιθανό είναι να έχει υπάρξει θύμα και εκείνο! Σύμφωνα με έρευνες ο θύτης, προέρχεται συνήθως από οικογένεια όπου η βία υπάρχει τουλάχιστον σε μία της μορφή: σωματική, λεκτική ή ακόμη και συναισθηματική. Έχει μεγαλώσει δηλαδή μέσα σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον, όπου τα μέλη της οικογένειας αναπαραγάγουν αυτό που συνέβη κάποτε ή αυτό που εξακολουθεί να συμβαίνει ακόμα και τώρα στο ίδιο ή τους τρόπους συμπεριφοράς που του έχουν μάθει.
Είναι ο δικός του τρόπος να ξεχωρίσει και να γίνει «κάποιος», να νιώσει σημαντικός ή να εισπράξει την προσοχή
Συνήθως, τα βάζουμε με τον θύτη, χωρίς όμως να αναλογιστούμε τι έχει περάσει ή τι μπορεί να περνάει ακόμη και τώρα. Κάποιες φορές το αναφέρουμε ως …εγκυκλοπαιδική γνώση και αμέσως μετά το ξεχνάμε και τον καταδικάζουμε! Και όμως, αυτό που συμβαίνει δεν είναι άλλο παρά η συνέχεια του κύκλου κακοποίησης, καθώς η βία γεννά βία και όπως λέμε, ο θύτης κάποτε ήταν ή εξακολουθεί και είναι και αυτός θύμα σε άλλο περιβάλλον. Και που θα βγάλει αυτή την επιθετικότητα, αυτή τη βία; Μα στο «δικό του περιβάλλον» που προσπαθεί «να γίνει κάποιος», στο σχολείο και στους άλλους μαθητές, μάλιστα σε εκείνους που νιώθει ότι «τον παίρνει», συνήθως στους πιο αδύναμους από αυτόν. Είναι ο δικός του τρόπος να ξεχωρίσει και να γίνει «κάποιος», να νιώσει σημαντικός ή να εισπράξει την προσοχή, έστω και με τον λάθος τρόπο. Άλλωστε, έχει μάθει πως η …αγάπη πονάει στις περιπτώσεις που και εκείνος είναι θύμα…
“Δεν είμαι κακό παιδί μαμά”
Μπορεί να δείχνει ατρόμητος, σκληρός, θρασύς και δυνατός, στην πραγματικότητά όμως είναι αυτός ανασφαλής και αδύναμος μέσα του, ένα άτομο που προσπαθεί να πάρει την επιβεβαίωση των άλλων μέσα από πράξεις που θεωρητικά «δεν τολμούν» πολλοί, επιδεικνύοντας τη δύναμή του.
Έτσι, αναζητά την αίσθηση δύναμης και εξουσίας, όπου ο θύτης αισθάνεται πως «ανεβαίνει» στα μάτια των φίλων και συμμαθητών. Δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι δεν είναι “μαγκιά”, ούτε εξυπνάδα ή αίσθηση υπεροχής η επιβολή στον αδύναμο, δεν είναι “μαγκιά” να κακοποιήσεις ένα πιο αδύναμο παιδί που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Για παράδειγμα, ένα παιδί που είναι πιο δυνατό σωματικά, να ταπεινώνει και να τα βάζει με ένα άλλο πιο αδύναμο και πιο μικρόσωμο παιδί ή με κάποιο παιδί που αντιμετωπίζει προβλήματα σωματικά ή ακόμα και ψυχολογικά. Το μόνο που βλέπει μπροστά του είναι «η αναγνώριση και η καταξίωση» στα μάτια των συνομηλίκων – της ομάδας του! Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που ο θύτης μπορεί να γίνει επιθετικός ακόμα και προς τους δασκάλους ή τους καθηγητές του, – γενικά προς τους ανώτερους, για να μην χάσει «τη μαγκιά», την αίγλη και τον θαυμασμό των άλλων!
Kάνει παρέα με παιδιά που επίσης ασκούν bullying
Σε άλλες περιπτώσεις, ακολουθεί «έτσι απλά» τις διαταγές της ομάδας του, δηλαδή κάνει παρέα με παιδιά που επίσης ασκούν bullying και για να είναι αρεστός, «πρέπει» να το κάνει και ο ίδιος! Διαφορετικά, μπορεί να γίνει ο ίδιος το θύμα στην ίδια του την παρέα αν τολμήσει να τους πάει κόντρα! Έτσι, προτιμά να γίνει ένα με τους ισχυρούς από το να γίνει το αδύναμο θύμα και να χάσει την αποδοχή τους!
Κάτω από την μάσκα του σκληρού και δυνατού βρίσκεται η αντιμετώπιση
Όπως και να έχει, ότι και να συμβαίνει, χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας πως και ο θύτης είναι απλά ένα παιδί που είτε μεγαλώνει και αυτό σε ένα περιβάλλον όμοιο με αυτό που δημιουργεί γύρω του ή αντιμετωπίζει προβλήματα. Η βοήθεια λοιπόν που χρειάζεται, είναι να σταθούμε δίπλα του, να ακούσουμε τι έχει να πει και να δούμε τι κρύβει κάτω από την μάσκα του σκληρού και δυνατού, να μπορέσουμε να χτυπήσουμε τις ευαίσθητες χορδές του για να απελευθερωθεί και ο ίδιος. Χρειάζεται σωστός χειρισμός και όχι τιμωρία, εφόσον η βία φέρνει ξανά βία, με τη μόνη διαφορά πως θύτες γινόμαστε τώρα πια εμείς και εκείνος μπαίνει στο ρόλο του θύματος!
Μαρίνα Μόσχα, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια
