Το gaslighting δεν είναι μία μόδα που ανακαλύψαμε ξαφνικά. Είναι όμως μία συμπεριφορά στην οποία δώσαμε έναν όρο, ώστε να μπορούμε να του δίνουμε όνομα όταν μάς συμβαίνει. Για την ακρίβεια, ο όρος αυτός προκύπτει από την ταινία Gaslight (1944), στην οποία ένας σύζυγος χειραγωγεί τη γυναίκα του κάνοντάς την να πιστεύει ότι έχει παραισθήσεις και φαντάζεται πράγματα.
Ο ορισμός αυτός λοιπόν δεν έχει και μεγάλη διαφοροποίηση όταν μιλάμε για το παρόν.
Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Φραντζέσκα Καραγιάννη μάς εξηγεί τη ρίζα αυτής της συμπεριφοράς και εξηγεί τι είναι το gaslighting.
«Η ψυχολογική χειραγώγηση gaslighting είναι μια μέθοδος συναισθηματική και μη υγιής. Οι άνθρωποι που την χρησιμοποιούν, προσπαθούν να χειραγωγήσουν τους άλλους, καθώς αδυνατούν συνήθως οι ίδιοι να ζητήσουν με άμεσο τρόπο αυτό που θέλουν και χρειάζονται. Έτσι προσπαθούν μέσω του gaslighting να ελέγχουν τους άλλους. Είναι σημαντικό όμως να κατανοήσουμε πως αυτή η ανάγκη για επιβολή στους άλλους κρύβει μεγάλη προσωπική ανασφάλεια, διακατέχονται από ανάγκη για υπεροχή και αρνούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους».
«Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές στρατηγικές χειραγώγησης, με κοινό ωστόσο στόχο όλων να οδηγήσουν τους ανθρώπους στην αμφισβήτηση του εαυτού τους, της πραγματικότητας, της μνήμης ή/και των σκέψεων τους. Η χρήση της χειριστικής συμπεριφοράς έχει τη δύναμη να διαστρεβλώσει αυτό που λέει κάποιος, να ελέγξει τη συζήτηση, να σας εμποτίσει με ενοχές και να σας δημιουργήσει αμφιβολίες».
Σε ποιες σχέσεις βιώνουμε gaslighting;
Στην πραγματικότητα, σε όλες. Στη δουλειά, σε όλες τις διαπροσωπικές σχέσεις, ακόμα και στη σχέση γονέα-παιδιού. Δυστυχώς, μπορεί να συμβεί και σε ιατρικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο γιατρός δεν ασχολείται με τις ανησυχίες του ασθενούς και θεωρούν ότι τα συμπτώματα που παρουσιάζουν, είναι απλά στο κεφάλι τους.
Ενδείξεις που σου λένε ότι σου κάνουν gaslighting
- νιώθεις συνέχεια μπερδεμένη και αμφισβητείς τον εαυτό σου
- δυσκολεύεσαι να πάρεις απλές αποφάσεις
- αναρωτιέσαι μήπως είσαι πολύ ευαίσθητη
- γίνεσαι αντικοινωνική
- απολογείσαι μονίμως σε εκείνον/η που σου κάνει gaslighting
- λες ψέματα σε φίλους και οικογένεια για να αποφύγεις να τους μιλήσεις
- νιώθεις αβοήθητη και ότι βρίσκεις πουθενά χαρά
Υπάρχει τρόπος να απεμπλακείς;
Αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες, μάς δείχνει ότι όλοι μεγαλώνουμε σε μία κοινωνία φόβου, όπου η σιωπή και η ανοχή είναι προτιμότερες από την ψυχική μας υγεία. Έφτασε λοιπόν η ώρα να βρούμε το θάρρος και τη δύναμη να μιλήσουμε, πρωτίστως σε ανθρώπους που εμπιστευόμαστε, ώστε να απαλλαχθούμε από το βάρος.
Αν το gaslighting συμβαίνει στη δουλειά, ήρθε η ώρα να μιλήσεις σε κάποιον ανώτερο αλλά και στο ίδιο το πρόσωπο ώστε να καταδείξεις το πρόβλημα, γιατί μπορεί να μην είναι καν αντιληπτό στους άλλους. Να βρεις τη δύναμη να φύγεις, ακόμα κι αν αυτή φαίνεται η πιο δύσκολη απόφαση. Είτε μιλάμε για έναν τοξικό σύντροφο, είτε για έναν φίλο που σε χειραγωγεί είτε για τον εργοδότη που κάνει κατάχρηση της εξουσίας του. Δεν είσαι μόνη.
