«Κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει» λέει μια παροιμία για την γλώσσα και έχει απόλυτο δίκιο. Η λεκτική βία, αν και δεν αφήνει ορατά σημάδια, προκαλεί βαθιά τραύματα στην ψυχή και το μυαλό: τσακίζει την ψυχολογία, σακατεύει την αυτοπεποίθηση και τελικά αρρωσταίνει το θύμα της. Κάτι που μπορούν να επιβεβαιώσουν όλοι όσοι έχουν πέσει θύματα αυτής της μορφής κακοποίησης στη σχέση τους.
Η λεκτική βία δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί να τύχει στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλλο, το βιοτικό η το πνευματικό του επίπεδο. Το χειρότερο, μάλιστα, είναι πως μπορεί να μην γίνει καν αντιληπτή στα αρχικά της στάδια. Είναι πολλές οι περιπτώσεις γυναικών, για παράδειγμα, που η χρόνια συμβίωση με ανθρώπους που τις κακοποιούσαν λεκτικά και συναισθηματικά τις έπεισε πως αυτό είναι φυσιολογικό και άργησαν πολύ να συνειδητοποιήσουν τι πραγματικά συμβαίνει.
Στόχος της λεκτικής βίας είναι να πλήξει την αυτοεκτίμησή σου
Από τη στιγμή που συνειδητοποιούμε πως η συμπεριφορά του συντρόφου μας είναι κακοποιητική, αρχίζει μια μακρά διαδικασία, αφενός για να την σταματήσουμε κι αφετέρου για να γιατρέψουμε τις πληγές που ήδη έχουμε. Μια διαδικασία δύσκολη και επίπονη, που απαιτεί ψυχικό σθένος και κουράγιο.
Καταρχάς, πρέπει να γνωρίζουμε πως ο στόχος της λεκτικά βίαιης συμπεριφοράς είναι να πλήξει την αυτοεκτίμησή μας ώστε να γίνουμε αντικείμενα χειραγώγησης. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, όσο δύσκολο κι αν είναι, είναι να φορέσουμε το «αλεξίσφαιρο γιλέκο» μας και να εμποδίσουμε τις πληγές από τις λεκτικές σφαίρες που δεχόμαστε. Με λίγα λόγια, να κλείνουμε τα αυτιά μας σε οτιδήποτε μας προσβάλλει.
Σκέψου πριν απαντήσεις στις προσβολές
«Δώσε χρόνο στον εαυτό σου και σκέψου καλά πριν απαντήσεις οτιδήποτε». Τα λόγια αυτά τα άκουσα πρώτη φορά από έναν επιστήμονα ειδικευμένο σε θέματα κακοποίησης και τα κρατάω σαν φυλαχτό. Η άμεση αντίδραση του θύματος, και ειδικά εάν είναι συναισθηματικά φορτισμένο, επιβεβαιώνει τον θύτη πως πέτυχε τον σκοπό του. Τα λόγια του βρήκαν στόχο και πλέον μπορεί να χειραγωγήσει τη σύντροφό του με ευκολία.
Πριν απαντήσεις, λοιπόν, πάρε τον χρόνο σου και σκέψου το καλά: αξίζει να απαντήσεις; Κι αν ναι τι θα του πεις; Πώς θα είναι ο τόνος της φωνής σου; Πόσο θα αφήσεις να σε επηρεάσει αυτό που άκουσες; Κι αν σε επηρεάσει, θα το δείξεις;
Δείξε ήρεμη, ακόμα κι αν πρέπει να προσποιηθείς
Είναι δύσκολο να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου όταν ο άνθρωπός σου σε κακοποιεί. Εκείνη τη στιγμή νιώθεις αδικημένη, οργισμένη, φοβισμένη, πληγωμένη και μόνη. Συναισθήματα που είναι φυσιολογικά, αλλά παράλληλα είναι και ο απώτερος σκοπός του υβριστή σου: χρησιμοποιεί τον φόβο, την ενοχή ή την ντροπή, ενώ παράλληλα σε απειλεί, σε μειώνει και σου λέει ότι φταις ώστε να καλύψει τις δικές του ανασφάλειες και να ταΐσει το «εγώ» του.
Η ηρεμία σου, όμως, θα τον αποδυναμώσει. Όταν αντιληφθεί πως τα λόγια του δεν έχουν καμία επίδραση επάνω σου, θα νιώσει πως χάνει τον έλεγχο. Η αντίδρασή του ενδέχεται να είναι εντονότερη, όμως αυτό σημαίνει πως σταδιακά χάνει τη δύναμή του. Μπορεί μέσα σου να θες να ουρλιάξεις, όμως προσπάθησε να μην απαντάς, να μην κλαις και μην δείχνεις ευάλωτη.
Ο καυγάς χρειάζεται δύο…
Συνήθως, οι πιο έντονες και κακοποιητικές συμπεριφορές προκύπτουν από έναν καβγά. Προσπάθησε να μην βάλεις τον εαυτό σου σε αυτή τη θέση και να αποφεύγεις οποιαδήποτε διαμάχη. Εάν σε προκαλέσει, μην απαντήσεις και μην ανεβάσεις του τόνους. Εάν επιμείνει, πήγαινε μια βόλτα μέχρι να ηρεμήσετε κι οι δυο. Σε κάθε περίπτωση, να θυμάσαι πως ο καβγάς χρειάζεται πάντα δύο παίχτες και άρα είναι και στο χέρι σου να τον αποφύγεις.
Μην δικαιολογείς και μην συγχωρείς αυτήν τη στάση
Έχοντας έρθει σε επαφή με πάρα πολλές γυναίκες που έχουν υποστεί συναισθηματική και λεκτική κακοποίηση, αναγνωρίζω πως δεν είναι εύκολο να μην υποκύψεις στις δικαιολογίες ή τις συγνώμες του υβριστή σου. Νιώθεις ήδη μόνη και πληγωμένη, με χτυπημένη αυτοπεποίθηση και τσακισμένη αυτοεκτίμηση, και είναι πολύ δύσκολο να μείνεις σταθερή στην άποψή σου πως δεν θα δεχτείς ποτέ ξανά τη συγνώμη του. Πρόκειται για ένα παιχνίδι που επαναλαμβάνεται συχνά μα τελικά, οι περισσότερες από εμάς, στο τέλος υποκύπτουμε και ζούμε τη «Μέρα της Μαρμότας» ξανά και ξανά και ξανά…
Ωστόσο, δεν πρέπει να τον δικαιολογείς συνέχεια! Ακόμα κι αν είναι δύσκολο να το καταλάβεις αυτή τη στιγμή, έχεις και τη δύναμη και το ψυχικό σθένος να αντισταθείς και να βάλεις ένα τέλος. Ζήτα βοήθεια από κάποιον ειδικό ή από τους ανθρώπους που αγαπάς και εμπιστεύεσαι, και αντιμετώπισέ τον. Η ζωή είναι πολύ όμορφη για να την χαραμίζουμε σε ανθρώπους που δεν μας σέβονται και μας αγαπούν πραγματικά.
Και όποιος κακοποιεί, είτε λεκτικά είτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, πρώτα απ’ όλα δεν σέβεται και δεν αγαπά τον εαυτό του.
