Η εικόνα που έχει ένα κορίτσι για τον εαυτό της, τα συναισθήματα για την ομορφιά και ο τρόπος που φροντίζει τον εαυτό του, επηρεάζονται σημαντικά από την αντίδραση της μητέρα της στις πρώτες του προσπάθειες να τραβήξει την προσοχή. Τα μικρά κορίτσια φορούν τα κοσμήματα και το κραγιόν της μαμάς, προσδοκώντας την αποδοχή και το θαυμασμό των γονέων τους. Στην εφηβεία, κάποια παρακαλούν για να βγουν από το σπίτι με προκλητική εμφάνιση, ενώ άλλα ξεχνούν να πλύνουν το πρόσωπό τους (και ασχολούνται με την ευφυΐα ή την αθλητική τους επίδοση).
Ενώ λοιπόν διανύουν την εφηβεία, συνήθως οι μαμάδες τους διανύουν την μέση ηλικία. Το πώς δέχεται η μητέρα την αλλαγή που γίνεται στη δική της ζωή, έχει αντίκτυπο στα συναισθήματα του κοριτσιού για την αντίστοιχη αλλαγή στη δική της ζωή. Αυτό σημαίνει ότι μια ασφαλής μητέρα είναι πιο πιθανό να αφήσει την κόρη της να εξελιχθεί. Έχει την ικανότητα να δει την κόρη της ως ένα ξεχωριστό άτομο που έχει ανάγκη να βρει το δικό της δρόμο, ακόμα κι αν η μαμά είναι βασίλισσα της ομορφιάς και η κόρη αθλήτρια και με ουδεμία έγνοια για τα κοριτσίστικα. Απ` την άλλη πλευρά η μαμά που δεν νοιώθει ασφαλής, συχνά αγχώνεται για την εικόνα της κόρης της και καταφεύγει στην κριτική. Μαμάδες και κόρες συχνά ανταγωνίζονται. Κάποιες άλλες δένονται μέσα από δραστηριότητες ομορφιάς.
Υπάρχουν κορίτσια που αισθάνονται λιγότερο όμορφες από την μητέρα τους και κάθε φορά που τους λένε ότι μοιάζουν στον μπαμπά τους θέλουν να κρυφτούν. Αποκαλούν τον εαυτό τους άσχημο. Είναι πολύ εύκολο να ζηλέψεις κάποιον για την εξωτερική του εμφάνιση. Όμως το μόνο βέβαιο είναι ότι το κάθε κορίτσι είναι όμορφο με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Όλοι είμαστε όμορφοι με το δικό μας τρόπο αλλά δεν μπορούμε να το συνειδητοποιήσουμε όλοι.
Συνήθως κρατάμε καθετί αρνητικό που μπορεί να ακούσουμε και αφήνουμε τα θετικά να ξεγλιστρήσουν από την μνήμη μας. Κάθε παιδί πρέπει να μάθει να αγαπάει τον εαυτό του για αυτό που είναι και για την εμφάνιση που έχει, γιατί ποτέ δεν θα είναι κάποιος άλλος. Θα κάνει τις αλλαγές που θα θελήσει αλλά όσο και μακριά να το πάει πάντα θα είναι το ίδιο άτομο που είναι μέσα της. Αρκετές οικογένειες δίνουν έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση και ό,τι φαίνεται. Αν λοιπόν μια μητέρα καταβάλει σημαντική προσπάθεια για την εικόνα της και το βλέπουν αυτό τα παιδιά, ιδίως τα κορίτσια της, τότε θα έχουν την τάση να νοιάζονται πολύ για την εικόνα. Όχι απαραιτήτως με τον ίδιο τρόπο. Μπορεί να ακυρώνουν ολοκληρωτικά την υπερενασχοληση με την εμφάνιση. Όμως κι αυτό θα είναι μια αντίδραση σε κάτι που απασχολεί πολύ την μητέρα τους.
Υπάρχουν και τα κορίτσια που θυμόνται ότι στην εφηβεία τους κοιτάζονταν στα κρυφά στον καθρέφτη μην τυχόν και τις δει η μητέρα τους και τις κοροϊδέψει ότι είναι μονίμως στον καθρέφτη. Η μητέρα που δεν επιτρέπει στην κόρη της να κοιτάζεται στο καθρέφτη, της στερεί την ευκαιρία να εξελιχθεί. Ιδίως στην εφηβεία περνάμε πολύ χρόνο πειραματιζόμενοι, για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και η εμφάνιση είναι μια πτυχή του κόσμου μας. Μου έλεγε μια μητέρα ότι είχε παρατηρήσει την κόρη της να βάφεται για το σχολείο σαν να βγαίνει βράδυ. Αντί να την επικρίνει, της πρότεινα να κάνει κάτι διαφορετικό κι έτσι την επόμενη φορά που συνέβη κάτι ανάλογο, έδωσε έμφαση στο πόσο όμορφα μάτια έχει σχολιάζοντάς της μετά ότι το βάψιμό της δεν ήταν τόσο για πρωί αλλά καταπληκτικό για να βγει. Η κόρη της το αφαίρεσε και η μητέρα της είπε να μην ξεχάσει πώς το έκανε ώστε να το επαναλάβει την κατάλληλη στιγμή.
Άλλη μια συχνή περίπτωση σύγκρισης με σημείο αναφοράς την εικόνα είναι η δημοφιλής μαμά που ενδεχομένως λόγω εργασίας έχει πολύ προβολή. Πολλές μαμάδες το θεωρούν δύσκολο για ένα κορίτσι να μεγαλώνει με μια μητέρα που τραβάει όλα τα βλέμματα πάνω της. Οι ίδιες συχνά ανησυχούν που βλέπουν την κόρη τους να τις κοιτάζει ίσως και με λίγη ζήλεια ή μελαγχολία. Αυτό που πρέπει να κάνει η μητέρα είναι να στρέψει όλο το φως στο παιδί της, εκδηλώνοντάς θαυμασμό. Αν το παιδί της σχολιάσει τα καταπληκτικά ξανθά της μαλλιά και δείξει επιθυμία να ήταν και τα δικά της τόσο όμορφα, η μητέρα θα βοηθήσει να θαυμάσει τα λαμπερά της μαλλιά λέγοντάς της ότι αν και της ίδια ήταν τόσο όμορφα, ίσως να μην χρειαζόταν να τα βάψει. Αρκετές από τις πιο δημοφιλείς μαμάδες μιλάνε για τις ενοχές που αισθάνονται για την προβολή που πρέπει να έχουν λόγω της δουλειάς τους όταν εισπράττουν δυσαρέσκεια από τα κορίτσια τους είτε κάθε φορά που τις βλέπουν στην τηλεόραση είτε μην επιτρέποντας τους να τα αγκαλιάσουν αν δεν έχουν αφαιρέσει όλο το μακιγιάζ όταν επιστρέφουν στο σπίτι.
Οι περιπτώσεις σύγκρισης και ανταγωνισμού στο σπίτι όσο κι επώδυνο αν είναι, δυστυχώς δεν είναι σπάνιο είτε η μητέρα να ανταγωνίζεται την κόρη είτε το αντίστροφο. Έχω δει αρκετά άτομα που ανταγωνίζονται την μητέρα τους και αποδεικνύεται ολέθριο. Όταν μια μητέρα ανταγωνίζεται την κόρη της, παρακάμπτεται ένα σημαντικό όριο. Μερικές φορές η μητέρα δεν νοιώθει άνετα ενώ μεγαλώνει και αγγίζοντας την μέση ηλικία μπορεί να πει ότι χωράει στα jeans της κόρης της. Αυτό είναι ανταγωνισμός. Ένα κορίτσι έχει ανάγκη η μητέρα της να είναι μια ισχυρή φιγούρα που θέτει τους κανόνες – όχι ένας ανταγωνιστής όπως κάποια συνομήλικη στο σχολείο. Πολλά κορίτσια θεωρούν ότι ο ανταγωνισμός με την μητέρα τους κατέστρεψε την σχέση τους.
Είναι αρκετές οι περιπτώσεις που η μητέρα κρίνει την εμφάνιση της κόρης και συνδέει την ομορφιά με πολλές πτυχές της καθημερινότητας και της επιτυχίας στη ζωή. Ακόμα και με έναν επιτυχημένο γάμο. Η μητέρα ανησυχεί για την κόρη της αν θεωρεί ότι δεν είναι και τόσο όμορφη. Ο φόβος αυτός συχνά παίρνει την μορφή ελέγχου και γκρίνιας. Συχνά ακούω κορίτσια να μιλούν για την γκρίνια της μαμάς τους σχετικά με την εικόνα τους και ιδιαιτέρως για το βάρος τους σε σημείο που να αισθάνονται ότι είναι μέρος των υποχρεώσεων μιας μητέρας να ελέγχει την εμφάνιση της κόρης της, να είναι επικριτική και παρεμβατική στην κατάσταση των μαλλιών, του βάρους, του δέρματος και του ντυσίματος της. Μερικές φορές η κριτική συνεχίζει καιρό μετά την ενηλικίωση των κοριτσιών. Η επικριτική μητέρα μπορεί να λέει την αλήθεια αλλά με τον λάθος τρόπο. Κατά συνέπεια δεν βοηθάει το κορίτσι της να θελήσει να κάνει κάποια αλλαγή καθώς η βελτίωση προϋποθέτει αποδοχή και όχι επίκριση.
Όμως η ενασχόληση με την ομορφιά και τις υπηρεσίες της έχουν τη δυναμική να φέρουν κοντά μαμάδες και κόρες ιδίως όταν οι ζωές τους διαφέρουν σημαντικά κι όχι μόνο λόγω ηλικιακής διαφοράς. Μπορούν να μάθουν να αισθάνονται ότι είναι η μία δίπλα στην άλλη σε κάτι που προσεγγίζουν διαφορετικά. Η μία να κατανοεί την ηλικία και το στυλ της άλλης. Η μία να ενθαρρύνει την άλλη να κάνει πράγματα που θα βελτιώσουν την εμφάνισή της χωρίς να την αλλάξουν ολοκληρωτικά. Έτσι θα αυξηθούν οι πιθανότητες να μειωθούν τα εμπόδια στην μεταξύ τους επικοινωνία ιδίως όταν υπάρχει ανταγωνισμός.
Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc, Συμβουλευτικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
