Όλοι μας σχεδόν σχολιάζουμε, κουτσομπολεύουμε, κρίνουμε και επικρίνουμε κάποιον άλλον. Μπορεί να είναι κάποιος γνωστός μας ή κάποιος επώνυμος, κάποιος συνάδελφος ή απλά κάποιος περαστικός. Γιατί το κάνουμε; Γιατί κοιτάμε το στραβό του διπλανού και το κρίνουμε με τόση ευκολία -ίσως και ευχαρίστηση μερικές φορές; Μήπως γιατί αποφεύγουμε να δούμε κάτι δικό μας;
Η Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας,Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας) απαντά…
Πολλές φορές είναι ανώδυνο να παρακολουθούμε τη ζωή των άλλων και να αποφεύγουμε να εστιάσουμε στα πραγματικά προβλήματα που μπορεί να έχουμε οι ίδιοι. Αν γυρίσουμε το χρόνο πίσω θα δούμε ότι παλιότερα, περισσότερο -ιδίως στην επαρχία, υπήρχε η τάση του κουτσομπολιού και της κακοπροαίρετης κριτικής. Οι άνθρωποι μαζεύονταν να πιουν τον καφέ τους και σχολίαζαν όλα τα κακώς κείμενα της κάθε οικογένειας. Αυτό συνεχίζεται και σήμερα, στην επαρχία ίσως περισσότερο αλλά και στις μεγάλες πόλεις θα το συναντήσουμε, είτε με τη μορφή συζήτησης και διαρροής προσωπικών δεδομένων μέσα από “καλοθελητές” στην παρέα, είτε με έναν πιο σύγχρονο τρόπο παρακολουθώντας όλα αυτά τα reality, τις εκπομπές που μαθαίνουμε για τις ζωές των επωνύμων, τα social media.
Δυστυχώς ζούμε σε μία κοινωνία που μας εκπαιδεύει στην επίκριση, τη σύγκριση και τον ανταγωνισμό με τους άλλους. Η κριτική πλέον και συνήθως η αρνητική και η κακοπροαίρετη έχει γίνει μέρος της ζωής μας, της διασκέδασής μας αλλά και μέσο επικοινωνίας με τους ανθρώπους γύρω μας. Οι πιο επιτυχημένες εκπομπές στην τηλεόραση είναι αυτές που μας δίνουν πρόσβαση στην “κλειδαρότρυπα του διπλανού” οξύνοντας την περιέργεια και το χλευασμό στη ζωή τους, ενώ παράλληλα εδραιώνονται και νοοτροπίες που μας κρατούν μακριά από την αυτοκριτική και την αυτογνωσία, εφόσον είναι πιο εύκολο να κρίνεις τα προβλήματα της “διπλανής πόρτας” και να αποστασιοποιηθείς από δικές σου δυσλειτουργικές συμπεριφορές, δυσκολίες και συναισθήματα.
Για πολλούς αυτό είναι ένα ασφαλές και ανώδυνο μονοπάτι που σε οδηγεί μακριά από προσωπικά αδιέξοδα και την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης. Παρακολουθώντας και κρίνοντας τα “στραβά” στις ζωές των άλλων μπαίνεις εύκολα στο κομμάτι της αρνητικής κριτικής για αυτούς και αποστασιοποιείσαι όλο και περισσότερο από την επίγνωση του δικού σου ανικανοποίητου, των δικών σου επιλογών, και κατά συνέπεια της αυτοκριτικής σου, ώστε να οδηγηθείς στην αντιμετώπιση της δικής σου πραγματικότητας.
Σε μία τέτοια περίπτωση, καλείσαι να κάνεις αλλαγές και η κάθε αλλαγή έχει κόστος πριν σε οδηγήσει σε πιο ουσιαστικές επιλογές και τρόπους πιο λειτουργικούς στη διαχείρηση της ζωής σου -και τελικά στην επίλυση ή και τη λύτρωση από καταστάσεις που σε καθηλώνουν και σε απομακρύνουν από το παραγματικό νόημα των ουσιαστικών επιλογών. Συνεπώς είναι πολύ εύκολο και σύνηθες να ασκείς κριτική στον “απέναντι” και να μην βλέπεις τις δικές σου δυσκολίες και ανασφάλειες.
Ασκώντας αρνητική κριτική στον άλλο δημιουργούμε μία ασφαλή ασπίδα γύρω από τον εαυτό μας, γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να κάνει κάποιος αυτοκριτική και να σταθεί στις δικές του ατέλειες και αδυναμίες. Είναι λοιπόν μία διέξοδος για τους δικούς μας φόβους και αδυναμίες. Κριτικάροντας τον άλλο και υποτιμώντας τον, υπερτιμούμε και εξυψώνουμε τον εαυτό μας.
Οι λόγοι που στρέφουμε το βλέμμα στην “κλειδαρότρυπα” του άλλου…
- Ο φόβος να δούμε κατάματα τα δικά μας προβλήματα και να πάρουμε την ευθύνη να τα ξεπεράσουμε.
- Η τάση μας να συμβιβαζόμαστε σε καταστάσεις που έχουμε συνηθίσει προκειμένου να μην κινητοποιηθούμε – ξεβολευτούμε ώστε να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα της ζωής μας.
- Η παρηγοριά ότι υπάρχουν άνθρωποι που βιώνουν πιο δύσκολες καταστάσεις από αυτές που βιώνουμε εμείς.
- Η εύκολη κριτική και επικριτική στάση που μπορεί να έχουμε σε σχέση με ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε και ουσιαστικά δεν μας αγγίζουν προσωπικά τα προβλήματά τους.
- Η προσδοκία που μπορεί να έχουμε πολλές φορές ότι τα προβλήματα μας θα λυθούν από μόνα τους.
- Μερικές φορές είναι σαν να νιώθουμε ότι μέσα από το πρόβλημα του άλλου θα παραδειγματιστούμε για δικές μας δυσκολίες.
- Η δυσκολία να έρθουμε σε πραγματική επαφή με τον εαυτό μας και να αποκτήσουμε την επίγνωση των δυσκολιών μας.
- Για πολλούς τα αδιέξοδα είναι ανεπίλυτα και δεν χρειάζεται να μπουν στον κόπο να προσπαθήσουν να βρουν διέξοδο.
- Το συναισθηματικό κόστος που μπορεί να έχει η εστίαση στην προσωπική μας ζωή και τα “στραβά” που συνεπάγεται. Βλέποντας τα αδιέξοδα των άλλων παίρνουμε απόσταση από τα δικά μας και ουσιαστικά τα προσπερνάμε.
- Η επίγνωση και η αλλαγή των δυσλειτουργικών συμπεριφορών και καταστάσεων στη ζωή μας, απαιτεί προσωπική δουλειά σε ψυχολογικό επίπεδο, κίνητρο και διάθεση για αλλαγή τόσο σε βαθύτερα κομμάτια της προσωπικότητάς μας όσο και στον τρόπο της ζωής μας.
Να θυμάστε…
Η αγάπη για τον εαυτό μας και η αυτοεκτίμηση είναι βασικές προϋποθέσεις ώστε να μπορέσουμε να κοιτάξουμε κατάματα τα δικά μας προβλήματα χωρίς να παραπλανούμαστε και να ξεγελάμε τον εαυτό μας εστιάζοντας στις δυσκολίες που εμπεριέχει η ζωή των άλλων.
Οι προβληματικές καταστάσεις των άλλων “πουλάνε” στη σημερινή δύσκολη πραγματικότητα που ζούμε όλοι, ωστόσο κάθε άλλος είναι ένας από εμάς που αποφεύγει την αυτοκριτική και την διαδικασία επίλυσης του προβλήματος του και αντί να επιλύσει τα προβλήματά του γίνεται ένα παρήγορο παράδειγμα για τους άλλους.
Η επιλογή για τη σχέση που θέλουμε να έχουμε με τον εαυτό μας και οι επιλογές που κάνουμε στην πορεία της ζωής μας, είναι δικές μας, αρκεί να θελήσουμε να “κοιτάξουμε προς τα μέσα” και όχι κοιτάζοντας τον απέναντι και κρίνοντας τη δική του ζωή και τις επιλογές του.
Άρα λοιπόν το πού θα στρέψω το βλέμμα μου είναι προσωπική υπόθεση. Σίγουρα όμως ο προσανατολισμός του βλέμματος ορίζει και το αποτέλεσμα!
Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας,Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας)
