Νομίζουμε ότι μεγαλώνουμε εμείς τα παιδιά μας, όμως από πολλές απόψεις εκείνα δείχνουν σε εμάς μερικές από τις πιο μεγάλες αλήθειες της ζωής.
Όταν εσείς αρχίζετε να πιστεύετε ότι δεν υπάρχει πια τίποτα συναρπαστικό, εκείνο ανακαλύπτει έκθαμβο το θαύμα της φύσης στα φτερά μιας πεταλούδας. Όταν εσείς αγχώνεστε για να οργανώσετε και την παραμικρή λεπτομέρεια της καθημερινότητας, εκείνο χοροπηδάει αμέριμνο μέσα σε μια γούβα με νερό της βροχής γιατί… έτσι του ήρθε. Κι ενώ εσείς παραιτείστε από την προσπάθεια να διεκδικήσετε κάτι που θέλετε, εκείνο προσπαθεί για εκατοστή φορά να στήσει το κάστρο του που συνέχεια πέφτει κάτω. Τα παιδιά αξίζουν την επιβράβευση μόνο και μόνο για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τη ζωή. Κι αν τα παρακολουθήσουμε προσεκτικά, μπορούμε κι εμείς οι ενήλικες να πάρουμε πολύ σημαντικά μαθήματα. Όπως…
1. Ο επιμένων νικά
Τα μικρά παιδιά δεν τα παρατάνε ποτέ. Ακόμα κι αν εσείς συχνά εκνευρίζεστε από την επιμονή τους να σας πείσουν να φτιάξετε το ίδιο παζλ ξανά και ξανά, οφείλετε να παραδεχτείτε ότι το πείσμα τους πολλές φορές βγαίνει σε καλό. Φανταστείτε πόσα πράγματα μπορεί να είχατε πετύχει στη δουλειά ή στην προσωπική σας ζωή εάν είχατε επιμείνει λίγο περισσότερο.
Tip: Ποτέ μην αποπαίρνετε το παιδί γιατί σας ζητάει να του διαβάσετε ξανά το αγαπημένο του παραμύθι. Η επανάληψη είναι το κλειδί για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του. Έτσι, τη στιγμή που εσείς νιώθετε να σας πιάνει «υστερία» λέγοντας ξανά «μια φορά κι έναν καιρό…», εκείνο ακούγοντας μια οικεία ιστορία αναπτύσσει νέες συνδέσεις μέσα στο μυαλουδάκι του.
2. Ο κόσμος μας είναι υπέροχος
Κάθε μέρα τα παιδιά ανακαλύπτουν κι ένα καινούργιο θαύμα. Ένα λουλούδι με «τέεεεεελεειο χρώμα», μια χιονισμένη μέρα, ακόμα και η διαδρομή του μετρό μπορούν μέσα από την παιδική ματιά να οδηγήσουν κι εμάς σε έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο θεώρησης της ζωής.
Tip: Προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από τη σκοπιά ενός παιδιού και μοιραστείτε μαζί του το θαύμα της φύσης. Ακόμα κι αν, π.χ., για εσάς πρόκειται απλώς για ένα συνηθισμένο σπουργιτάκι, εκείνο με τη βοήθειά του ανακαλύπτει έναν μαγικό, υπέροχο κόσμο.
3. Το γέλιο είναι σημαντικό
Τα παιδιά γελάνε πολύ –περισσότερες από 400 φορές την ημέρα. Αντίθετα, ένας ενήλικας γελάει κατά μέσο όρο 15 φορές την ημέρα. Ζώντας με ένα παιδί, είναι μια καλή ευκαιρία να μάθετε να γελάτε περισσότερο, κάτι που αποδεδειγμένα θα κάνει καλό όχι μόνο στη διάθεση αλλά και στην υγεία σας. Σύμφωνα με έρευνες, το γέλιο βοηθάει τη λειτουργία της καρδιάς, αυξάνοντας την κυκλοφορία του αίματος και βελτιώνοντας τη μεταφορά του οξυγόνου, ενώ παράλληλα θρέφει τους ιστούς σε όλο το σώμα και ρίχνει την αρτηριακή πίεση. Μάλιστα, οι γυναίκες φαίνεται να επωφελούνται περισσότερο από τη δράση του σε σχέση με τους άντρες.
4. Ζούμε το παρόν
Τα παιδιά δεν στεναχωριούνται ποτέ για κάτι που έγινε παλιότερα ούτε αγχώνονται για το τι πρόκειται να συμβεί σε μία ώρα, πόσο μάλλον για το τι θα τους ξημερώσει αύριο. Ζώντας το παρόν καταφέρνουν να απολαμβάνουν την κάθε στιγμή, κάτι που -παραδεχτείτε το- δεν θυμάστε πότε ήταν η τελευταία φορά που σας συνέβη.
Tip: Ακριβώς επειδή τα παιδιά ζουν στο «εδώ και τώρα», πολλές φορές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να μεταβούν από τη μια κατάσταση στην άλλη. Έτσι, είναι πολύ πιθανό να αντιδράσουν εάν τους ζητήσετε να σταματήσουν ΤΩΡΑ το παιχνίδι για να καθίσουν στο τραπέζι για φαγητό. Η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι να τα προειδοποιείτε κάθε φορά, ορίζοντας το χρονικό περιθώριο που τους δίνετε για να κάνουν αυτό που ζητάτε. Π.χ., «σε πέντε λεπτά θα κλείσεις την τηλεόραση και θα κάνουμε μπάνιο».
5. Πάντα προχωράμε μπροστά
Ένα παιδί δεν κρατάει ποτέ κακία σε κανέναν. Όποιος κι αν ήταν ο λόγος που το έκανε να «χτυπιέται» στο πάτωμα, μετά από λίγα λεπτά θα είναι σαν να μη συνέβη ποτέ. Για εκείνο, το ουράνιο τόξο βγαίνει πάντα μετά την μπόρα, ενώ οι «μεγάλοι» συχνά δυσκολευόμαστε να ξεπεράσουμε πράγματα που μας πλήγωσαν.
Tip: Όσο άτακτο κι αν ήταν το παιδί, όσο έντονα κι αν χρειάστηκε να το μαλώσετε, φροντίστε μόλις λήξει η περίοδος τιμωρίας να του δείξετε ότι δεν κρατάτε κακία. Το να θυμίζετε συνεχώς στο παιδί παλιότερες άσχημες συμπεριφορές του δεν θα σας προσφέρει τίποτα. Αντίθετα, ένα φιλί και μια ζεστή αγκαλιά θα σας βοηθήσει και τους δύο να κάνετε μια καινούργια αρχή.
6. Η «αποτυχία» είναι απλά μια λέξη
Οι ενήλικες φοβόμαστε την αποτυχία και δεν διστάζουμε να αρνηθούμε να ασχοληθούμε με κάτι μόνο και μόνο από το φόβο μήπως δεν το κάνουμε καλά. Την ίδια στιγμή, το παιδί μας δεν έχει τέτοιες ανησυχίες και δηλώνει με τεράστια ευκολία «μάστορας», επειδή μόλις απέκτησε το πρώτο του κατσαβίδι ή επιμένει να βοηθήσει στο πλύσιμο των πιάτων ακόμα κι αν είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα σπάσει τα μισά. Όμως, μέσα από τις δοκιμές και τα λάθη που αναμφισβήτητα θα κάνει στην πορεία, είναι βέβαιο ότι θα πάρει πολλά μαθήματα για τη ζωή.
Tip: Προσπαθήστε να τιθασεύσετε την παρόρμησή σας να το προφυλάξετε από οτιδήποτε και μην παρεμβαίνετε κάθε φορά που πάει να κάνει κάτι στραβά –εκτός βέβαια κι αν αυτό που κάνει είναι απειλητικό για την υγεία ή τη σωματική του ακεραιότητα. Αφήστε του το χώρο και το χρόνο που χρειάζεται για να επεξεργαστεί μόνο του μια κατάσταση. Κι αν στην προσπάθειά του να διορθώσει το λάθος του αρχίσει να εκνευρίζεται, προτείνετέ του κάποιες λύσεις, αποφεύγοντας να διορθώσετε τα πράγματα για λογαριασμό του.
7. Τα συναισθήματα πρέπει να εκφράζονται
Οι αγκαλιές, οι τρυφερές κουβέντες και οι εκφράσεις αγάπης δεν είναι ποτέ αρκετές για ένα παιδί. Όμως όσο πιθανό είναι να αφήσει το παιχνίδι του για να σας δώσει ένα ρουφηχτό φιλί, άλλο τόσο πιθανό είναι να ξεσπάσει σε κλάματα ή φωνές. Το να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του είναι σημαντικό κομμάτι της πορείας ενός παιδιού προς την ενηλικίωση. Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να φτάσουμε στο άλλο άκρο, να καταπιέζουμε δηλαδή συναισθήματα που είναι προτιμότερο να εκφράζονται.
Tip: Είναι πιο εύκολο για ένα παιδί να μάθει σταδιακά να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του όταν αντιληφθεί τι ακριβώς είναι αυτό που νιώθει κάθε φορά. Εάν, για παράδειγμα, έχει θυμώσει επειδή κάποιο άλλο παιδί πήρε τα παιχνίδια του, εξηγήστε του ότι είναι λογικό να νιώθει θυμό, αλλά αυτό δεν του επιτρέπει να χτυπάει ή να δαγκώνει. Μην αμφισβητήσετε αυτό που νιώθει, αλλά βοηθήστε το να το διαχειριστεί.
8. Η αγάπη δεν ζητάει ανταλλάγματα
Ελάχιστες είναι οι σχέσεις ανάμεσα στους ενηλίκους που βασίζονται στην ανιδιοτελή αγάπη. Όμως αυτό ακριβώς είναι που νιώθει το παιδί σας για εσάς. Εκείνο δεν χρειάζεται αποδείξεις, ανταλλάγματα ή συγκεκριμένες συνθήκες για να αγαπήσει.
Tip: Είναι σημαντικό για το παιδί να ξέρει ότι κι εσείς το αγαπάτε με τον ίδιο τρόπο. Μην μπείτε ποτέ στον πειρασμό να «αρνηθείτε» την αγάπη σας εξαιτίας μιας κακής πράξης του. Σε κάθε περίπτωση, φροντίστε ότι έχει καταλάβει πως αυτό που κατακρίνετε κάθε φορά είναι η συγκεκριμένη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το παιδί.
9. Ζήτω ο αυθορμητισμός
Έτσι δρα το παιδί… αυθόρμητα. Δεν χρειάζεται να έχει επενδύσει ώρες συλλογισμών πριν από κάθε του πράξη, ούτε νοιάζεται πολύ για τις συνέπειες. Εννοείται ότι το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με εμάς τους μεγάλους. Πολύ συχνά πιεζόμαστε από το βάρος των ενδεχόμενων συνεπειών τόσο, που προτιμάμε να μην αφήνουμε τίποτα στην τύχη. Κι όμως… Σκεφτείτε πόσο χαλαρωτικό θα ήταν να μπορούσαμε πού και πού να αφήσουμε στην άκρη αυτά που πρέπει και να κάνουμε απλώς ό,τι μας αρέσει.
Tip: Μερικές φορές ο αυθορμητισμός του παιδιού μπορεί να βρει ακραίους τρόπους έκφρασης. Όπως, για παράδειγμα, όταν αρνείται να φορέσει τα ρούχα που του διαλέξατε για να πάει στο νηπιαγωγείο. Σε αυτή την περίπτωση είναι στο χέρι σας να αποφασίσετε για ποιους λόγους αξίζει να καταπιέσετε τον αυθορμητισμό του και για ποιους όχι. Με άλλα λόγια, σίγουρα δεν θα του επιτρέπατε να βάλει το μαγιό του για να πάει στο σχολείο, όμως στ’ αλήθεια πειράζει τόσο πολύ να είναι ντυμένος Batman στην επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς;
10. Μερικά πράγματα αξίζουν κι ένα «μπράβο»
Ο πιο εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος για να «φέρετε στα νερά σας» ένα παιδί είναι χρησιμοποιώντας ως μέσο τον έπαινο. Πείτε του «μπράβο» που τρώει το φαγητό του σαν μεγάλος, κι αμέσως θα πιάσει το πιρούνι, ακόμα κι αν μέχρι εκείνη τη στιγμή αρνιόταν να κατεβάσει μπουκιά. Πείτε του πόσο καλός μεγάλος αδερφός είναι και θα αφήσει το παιχνίδι για να δώσει στο μικρό αδερφάκι του ένα φιλί. Όμως στον κόσμο των μεγάλων ο έπαινος και η ενθάρρυνση είναι στοιχεία που σπάνια αξιοποιούμε, πιστεύοντας ίσως πως αρκεί να διεκπεραιώνεις τις υποχρεώσεις σου. Κι όμως, πού και πού είναι ωραίο να λες και να ακούς ότι κάτι έχεις κάνει καλά.
Tip: Τα παιδιά έχουν ανάγκη την προσοχή σας, ακόμα κι όταν τη διεκδικούν με λανθασμένο τρόπο. Προσπαθήστε να τα επαινείτε συχνά για τις σωστές συμπεριφορές, αλλά μη δίνετε ιδιαίτερη έμφαση σε ό,τι δεν θα θέλατε να επαναλάβει. Αν, για παράδειγμα, ζητάει κάτι φωνάζοντας και ρίχνοντας μπουνιές στον αέρα, απλώς αγνοήστε το μέχρι να ηρεμήσει. Από την άλλη, πείτε του πόσο χαίρεστε που μπορεί να συζητάει ήρεμα και να ζητάει ευγενικά ό,τι θέλει.
Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου (ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος-συγγραφέας).
