Πώς σου ακούγεται η λέξη ψυχραιμία; Πώς τα πάτε; Έχετε φιλικές σχέσεις ή ούτε καν; Καταφέρνεις να κοντρολάρεις τα συναισθήματά σου όταν συμβαίνει κάτι δυσάρεστο ή παρασύρεσαι και όποιον πάρει η μπάλα;
Η ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα γράφει σήμερα για την ψυχραιμία, για το πώς μπορείς να την αποκτήσεις και τί μπορεί να χάσεις αν δεν μας ακούσεις.
“Χάνω εύκολα την ψυχραιμία μου, είναι άσχημο αλλά…”, “Τι περιμένεις, να είμαι αναίσθητος και να μην νιώθω;”
Αναφερόμαστε συχνά στην ψυχραιμία. Τη δική μας, των άλλων…
Τι είναι όμως η ψυχραιμία;
Πρόκειται για μία σύνθετη λέξη: ψυχρός + αίμα και αναφέρεται σε εκείνον που αντιμετωπίζει δυσάρεστες ή και δύσκολες καταστάσεις με καθαρό μυαλό και ηρεμία, χωρίς να αφήνει τα συναισθήματά του να τον κυριεύουν, παραμένοντας ατάραχος και λειτουργικός.
Όπως καταλαβαίνουμε λοιπόν από την ετυμολογία της λέξης, πρόκειται για εκείνο τον άνθρωπο που μπορεί και ανταπεξέρχεται σε δύσκολες καταστάσεις ψύχραιμα, χωρίς να κατακλύζεται από τα συναισθήματά του.
Δεν λειτουργούμε όμως όλοι οι άνθρωποι με έναν ψύχραιμο τρόπο. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που οι πιο …συναισθηματικοί χαρακτηρίζουν τους πιο ψύχραιμους ακόμα και αναίσθητους, μη μπορώντας να κατανοήσουν πως μπορούν και λειτουργούν χωρίς συναισθηματισμούς και τόσο ατάραχα.
Δεν έχω ψυχραιμία, τι μπορώ να κάνω;
Είναι αρκετά δύσκολη η διαχείριση καταστάσεων όταν ο συναισθηματισμός κυριαρχεί και μία πιο “σωστή” αντιμετώπιση φαίνεται πολύ δύσκολη στις συγκεκριμένες στιγμές.
Πρώτα από όλα, να τονίσουμε πως όλοι μας αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που νιώθουμε πως δεν μπορούμε να αντέξουμε ή να ανταποκριθούμε, καταστάσεις που μας κάνουν να ξεχειλίζουμε από θυμό, αγανάκτηση, αδικία, οργή κλπ. Πιο απλά, καταστάσεις που μας φτάνουν στα όριά μας, που μας βγάζουν εκτός εαυτού, που μας κάνουν και λέμε πράγματα που συνήθως μετά μετανιώνουμε.
Αυτοέλεγχος είναι η απάντηση, μόνο που δεν είναι τόσο απλό! Προφανώς και ο αυτοέλεγχος είναι το ζητούμενο ως απάντηση στο πώς μπορώ να γίνω πιο ψύχραιμος, δεν υπάρχει όμως κουμπί αυτοελέγχου που το πατώ και είμαι εντάξει.
Διαχείριση είναι η λέξη που χρειάζεται να ψάξουμε και να βάλουμε στη ζωή μας. Το ότι θα έρθουμε και πάλι αντιμέτωποι με καταστάσεις που θα μας βγάλουν “έξω από τα ρούχα μας” και εφόσον δεν έχουμε ψυχραιμία να τις αντιμετωπίσουμε, θα το πάμε λίγο πιο …πλάγια και έμμεσα. Θα προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε τις καταστάσεις με έναν πιο λειτουργικό για εμάς τρόπο.
Τι χάνω αν δεν είμαι ψύχραιμος άνθρωπος;
Αρκετά έως και πολλά, θα λέγαμε. Μπορώ να χάσω τους φίλους μου αν εξάπτομαι και τους μιλώ ή φέρομαι άσχημα -ό,τι και να μου συμβαίνει, δεν έχω δικαιολογία- να χαλάσω τη σχέση με το σύντροφό μου, να χάσω τη δουλειά μου, γενικότερα να περιθωριοποιηθώ. Και όσο και να δικαιολογώ στον εαυτό μου το “γιατί φέρθηκα εν θερμώ”, η δικαιολογία μόνο στα δικά μου αυτιά στέκει, για τους άλλους είναι μία απλή δικαιολογία, όταν μάλιστα έχουν υποστεί το ανάρμοστο φέρσιμό μου και την τόσο έντονη συμπεριφορά μου.
Πώς μπορώ να την βελτιώσω;
Είναι αλήθεια πως από μόνος μου δεν είναι και τόσο εύκολο, καθώς όσο και να καταλαβαίνω -κατόπιν εορτής- το έντονο φέρσιμό μου, δεν έχω και την οπτική της άλλης πλευράς. Η βοήθεια ειδικού θα φανεί πολύ χρήσιμη καθώς κάτω από αυτά τα ξεσπάσματα μπορεί να κρύβεται ένα πληγωμένο ή αδικημένο παιδί, ένα παιδί που δεν έμαθε να έχει όρια ή άλλου είδους παρόμοιες καταστάσεις. Παρόλα αυτά, ας δούμε κάποιους ενδεικτικούς τρόπους που μπορεί σε κάποιους να φανούν χρήσιμοι έως ότου αποφασίσουν να χτυπήσουν την πόρτα του ειδικού.
-Καταγραφή των περιπτώσεων ή καταστάσεων που χάνω τον έλεγχο. Ας παρατηρήσω τι κοινό έχουν οι περιπτώσεις αυτές, ποια είναι τα συναισθήματα που επικρατούν, πως αντιδρώ, μετά από πόση ώρα αντιλαμβάνομαι την υπερβολή μου κλπ.
-Με τι χάνω την ψυχραιμία μου; Είναι καιρός να δω τι είναι αυτό που λειτουργεί ως την σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι.
-Ας παρατηρήσω από πού μπορεί να “έχω πάρει” αυτήν την συμπεριφορά, ποιος άλλος αντιδρούσε ή αντιδρά έτσι στο περιβάλλον μου; Μην ξεχνάμε πως πολλά στη συμπεριφορά μας εξαρτώνται από το τι έχουμε μάθει ή ποιον μιμούμαστε.
-Αν είχε φωνούλα αυτή η ένταση, τι θα μου έλεγε; Ας δώσω φωνή στην ένταση και ας ακούσω τι έχει να μου πει… πολλές φορές θα εκπλαγώ!
-Αναζήτηση εναλλακτικών. Ας αρχίσω να παρατηρώ τί εναλλακτικές είχα στις συγκεκριμένες καταστάσεις, πώς θα μπορούσα να έχω αντιδράσει αντί για τον τρόπο που αντέδρασα…
-Βαλβίδα διαφυγής ή εκτόνωση: Ναι, όλοι μας έχουμε ανάγκη μία βαλβίδα διαφυγής. Διαφορετικά λειτουργούμε σαν τη χύτρα που αν δεν βγαίνει ο ατμός, είναι θέμα χρόνου να… σκάσει! Ας βρει λοιπόν ο καθένας μας τους δικούς του τρόπους διαφυγής και εκτόνωσης. Και μην κρυφτείτε πίσω από τη δικαιολογία του στυλ: “δεν μπορώ να βρω τίποτα… ή δοκίμασα τα πάντα αλλά…” Αφήστε τις δικαιολογίες στην άκρη και μάθετε να είστε πιο ειλικρινείς με τον εαυτό σας!
-Αναπνοές: Ναι μπορεί να βοηθήσουν, όπως και το να πάρω λίγο χρόνο, να αποστασιοποιηθώ από την κατάσταση και να επανέλθω όταν θα έχω επανακτήσει τον σχετικό αυτοέλεγχο.
-Γυμναστική: είναι ένας πολύ καλός τρόπος αποφόρτισης αλλά και έκκρισης των φυσικών μας αντικαταθλιπτικών, των ενδορφινών μετά από κάποια ώρα άσκησης.
Όπως βλέπουμε λοιπόν, υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης και επανάκτησης του ελέγχου, της υπομονής και της ψυχραιμίας. Αν είναι πιο δύσκολο, όπως προανέφερα, η βοήθεια ειδικού θα βοηθήσει επίσης.
Μαρίνα Μόσχα, ψυχοθεραπεύτρια
