Η συνήθεια αυτή άλλες φορές δημιουργείται από το ίδιο το παιδί το οποίο από μόνο του επιλέγει να κρατά ένα αντικείμενο που αγαπά. Άλλες φορές πάλι οι γονείς παροτρύνουν το παιδί κάθε φορά που είναι αναστατωμένο ή σε συγκεκριμένες καταστάσεις π.χ. πριν τον ύπνο, να κρατά ένα αντικείμενο ώστε να συνδεθεί μαζί του. Το αγαπημένο αντικείμενο μειώνει το άγχος αποχωρισμού, παρηγορεί το παιδί και το κάνει να αισθάνεται ασφάλεια. Στην ουσία το βοηθά να διαχειριστεί καλύτερα το άγχος του.
Το αντικείμενο αυτό ονομάζεται μεταβατικό αντικείμενο και συνδέεται άμεσα με το άγχος αποχωρισμού στα βρέφη. Οποιοδήποτε αντικείμενο ή παιχνίδι επιζητά το βρέφος και το νήπιο όταν είναι αναστατωμένο ή κουρασμένο ονομάζεται μεταβατικό αντικείμενο Συνήθως πρόκειται για κάποιο λούτρινο αρκουδάκι, μια κούκλα ακόμη και μια κουβερτούλα. Πολύ συχνά βλέπουμε ως μεταβατικό αντικείμενο να λειτουργεί η πιπίλα ή το πιπίλισμα του δαχτύλου.
Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;
Με τον όρο άγχος αποχωρισμού εννοούμε την ανησυχία και το έντονο άγχος που βιώνουν τα βρέφη μόλις απομακρυνθούν από τους γονείς τους και κυρίως από τη μητέρα. Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό στάδιο στα βρέφη το οποίο αρχίζει να εμφανίζεται στους 7 μήνες ενώ 8-9 μηνών κορυφώνεται καθώς έχει ενδυναμώσει ο συναισθηματικός δεσμός μητέρας βρέφους.
Πώς συνδέονται τα μεταβατικά αντικείμενα με το άγχος αποχωρισμού;
Τα βρέφη και τα νήπια για να αποφορτιστούν ασυνείδητα επιλέγουν ένα μεταβατικό αντικείμενο το οποίο λειτουργεί κατευναστικά. Συνήθως παρατηρούμε ότι επιλέγουν ένα αντικείμενο από μαλακό υλικό ή μια συνήθεια που το ανακουφίζει π.χ να τρίβει το πρόσωπό του. Η υιοθέτηση αυτών των συνηθειών συντελούν στο να ανεξαρτοποιηθεί σταδιακά το παιδί από τα πρόσωπα φροντίδας και να συνειδητοποιήσει σιγά σιγά τη δική του ταυτότητα.
Πότε η συνήθεια του να κρατά πάντα ένα αντικείμενο μαζί του είναι ανησυχητική;
Ο κ.Στέλιος Μαντούδης αναπτυξιακός εργοθεραπευτής επισημαίνει ότι πρόκειται για μια φυσιολογική και υγιής συνήθεια η οποία από μόνη της δε θα πρέπει να μας ανησυχεί. Αντίθετα καλό είναι να αγκαλιάζουμε την ανάγκη αυτή του παιδιού.
Όμως, πιο σπάνια υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν. Συγκεκριμένα όταν είναι μεγαλύτερο από 2,5 ετών και κρατά αντικείμενα που δεν είναι παιχνίδια π.χ. εξαρτήματα μηχανημάτων, έντυπα και γενικά πράγματα με τα οποία δεν αναμένουμε φυσιολογικά να παίζει ένα παιδί. Ταυτόχρονα όταν παρουσιάζει αναπτυξιακή καθυστέρηση ή καθυστέρηση λόγου με ή χωρίς υπερκινητικότητα. Η προσκόλληση σε ασυνήθιστα αντικείμενα αποτελεί ένα από τα κριτήρια που πολύ συχνά συναντάμε στη διαταραχή επικοινωνίας, στον αυτισμό και γενικότερα το αυτιστικό φάσμα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αν εμφανίζει αυτό το κριτήριο ότι φέρει απαραίτητα κάποια αναπτυξιακή διαταραχή. Ωστόσο χρειάζεται διερεύνηση.
Η γνώμη του ειδικού
Αν δείτε ότι το παιδί σας πριν τον ύπνο ή τη βόλτα επιλέγει κάποιο αγαπημένο αντικείμενο ή έχει κάποια συνήθεια δε χρειάζεται να ανησυχείτε. Μεγαλώνοντας το παιδί θα ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως και δε θα έχει ανάγκη αυτού του είδους τα αντικείμενα. Στην περίπτωση όμως που παρατηρείτε ότι έχει μια ιδιαίτερη σχέση με το μεταβατικό αντικείμενο, δηλαδή έντονη προσκόλληση σε βαθμό που να επηρεάζει την καθημερινότητά του και τη σχέση του με τους άλλους, τότε καλό είναι να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό σε αναπτυξιακό κέντρο.
Στέλιος Μαντούδης
Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής
Επιστημονικά Υπεύθυνος των Αναπτυξιακών Κέντρων Mandou
