Προβλήματα συμπεριφοράς στην προσχολική και σχολική ηλικία αποτελούν την συχνότερη αιτία παραπομπής ενός παιδιού σε ένα αναπτυξιακό κέντρο.
Τι είδους προβλήματα;
- Το παιδί μου χτυπάει άλλα παιδιά
- Το παιδί μου είναι 4 χρονών είναι ανυπάκουο και αντιδραστικό
- Το παιδί μου είναι 5 χρονών και είναι υπερκινητικό
- Το παιδί μου είναι 7 χρονών και δεν τον κάνουν παρέα οι συμμαθητές του
Ποια είναι η αναπτυξιακή πορεία των προβλημάτων συμπεριφοράς;
Τι αναμένουμε αναπτυξιακά για την συμπεριφορά των παιδιών στην ηλικία των 3-6 ετών.
Τα παιδιά αναπτύσσουν την αίσθηση αυτονομίας και αυτοελέγχου. Οικοδομούν την αντίληψη εαυτού (αυτοαντίληψη), ενώ μαθαίνουν όλο και καλύτερα να συντονίζουν την συμπεριφορά και τα συναισθήματα τους ανάλογα με τις περιστάσεις που επικρατούν σε ένα περιβάλλον. Τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματα που βιώνουν σε κάθε περίπτωση ,τη χαρά, τον φόβο, την αγωνία, τη δυσαρέσκεια αλλά και τον θυμό τους. Αυτονομούνται, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και αρχίζουν να αλληλεπιδρούν με τους συνομήλικους και να αναφέρουν τις πρώτες φιλίες.
Πώς εκδηλώνονται τα προβλήματα συμπεριφοράς;
Συχνά τα παιδιά εκδηλώνουν θετικές κοινωνικές συμπεριφορές όπως είναι η συνεργασία και η ενσυναίσθηση αλλά κάποιες φορές εκδηλώνουν και αντικοινωνικές μορφές συμπεριφοράς όπως είναι η επιθετικότητα.
Η περίοδος «των τρομερών δύο ετών»
Τα παιδία 2-3 ετών περνούν μια έντονη αναπτυξιακή φάση όπου χαρακτηρίζεται από έντονο αρνητισμό απέναντι στην υιοθέτηση των κανόνων που θέτουν οι γονείς. Πολύ συχνά εκφράζουν έντονη ανυπακοή – απείθεια ή ακόμα και απροκάλυπτες επιθετικές ενέργειες όπως να σηκώνουν χέρι, να κλωτσούν, να φτύνουν ή και να δαγκώνουν.Η συγκριμένη ηλικιακή φάση ονομάστηκε από τους ειδικούς η περίοδος «των τρομερών δύο ετών» .
Μέσα στις προσχολικές ομάδες σε χώρους που συνυπάρχουν νήπια τόσο οι γονείς όσο και οι παιδαγωγοί συχνά γίνονται μάρτυρες διαφόρων καβγάδων των παιδιών που κυρίως έχουν να κάνουν με την διεκδίκηση ενός παιχνιδιού, ή τη μη τήρηση της σειράς στα παιχνίδια. Άλλες φορές επίσης παρατηρούνται παιδιά που είναι απομονωμένα και προτιμούν να παίζουν μόνα τους γιατί παρουσιάζουν έντονη ντροπαλότητα, δυσκολεύονται να βρουν το θάρρος να μιλήσουν σε αλλά παιδία ή να αποχωριστούν από τους γονείς τους .
Η ταξινόμηση των προβλημάτων συμπεριφοράς χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες στα προβλήματα εξωτερίκευσης που αποτελούνται από συμπεριφορές όπως:
Τα προβλήματα εξωτερίκευσης όπου τα παιδία εκφράζουν την συναισθηματική τους δυσαρέσκεια προς τους άλλους με συμπεριφορές όπως :
- Υπερκινητικότητα ΔΕΠΥ
- Ανυπακοή /απείθεια
- Εκρήξεις θυμού
- Εριστικές τάσεις πνεύμα αντιλογίας
- Τάση να ενοχλεί τους άλλους
- Τάση να καταστρέφει αντικείμενα
- Χυδαιολογία /ψευδολογία
- Τάση για κλοπή
- Κοροϊδία από συνομήλικους
Τα προβλήματα εσωτερίκευσης που τα παιδιά στρέφουν την συναισθηματική τους δυσαρέσκεια προς τον εαυτό τους εκδηλώνονται με συμπεριφορές όπως :
- Απόρριψη από συνομήλικους
- Εξαρτημένο-προσκολλημένο σε γονέα η παιδαγωγό
- Γλωσσικά προβλήματα
- Μοναχικότητα-ευαισθησία
- Τάση να ζει στον κόσμου του
- Διαρκής γκρίνια
- Τρόμος – φόβος
- Ενούρηση εκτόπιση
- Άγχος αποχωρισμού
- Σωματικές ενοχλήσεις
- Η επιθετικότητα στην παιδική ηλικία σε ένα βαθμό είναι αναμενόμενη
Πότε χρειάζεται να επισκεφτούμε ένα αναπτυξιακό κέντρο
Η ανυπακοή, η υπερκινητικότητα και η επιθετικότητα στην παιδική ηλικία αποτελούν την τριάδα των προβλημάτων συμπεριφοράς που απασχολούν τους γονείς. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις παιδιών με ανάρμοστες συμπεριφορές που κατάφεραν να τις μετριάσουν ή ακόμα και να τις απομακρύνουν πλήρως με την βοήθεια κάποιου ειδικού.
Η περίπτωση ενός παιδιού
Η Μαρία είναι 4 χρονών και ξαφνικά άρχισε να κατουριέται πάνω της στο σχολειό, η μητέρα συζήτησε με την Μαρία αλλά δεν μπόρεσε να καταλάβει τι έχει αλλάξει. Η δυσκολία αυτή συνεχίστηκε για τρεις μήνες με συχνότητα τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. Η Μαρία νιώθει ότι ντροπιάζεται στο σχολείο και δεν θέλει να πάει, έτσι η μητέρα της αποφάσισε να επισκεφτεί ένα αναπτυξιακό κέντρο.
Η γνώμη του ειδικού
O κ.Στέλιος, Μαντούδης, Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής, τονίζει ότι πρέπει να μιλάμε με το παιδί μας, να ακούμε την άποψη του χωρίς να το διακόπτουμε, να κάνουμε συμφωνίες και να απομακρύνουμε τα αίτια που μπορεί να το εμποδίζουν να υιοθετήσει μια καλή συμπεριφορά. Σε περίπτωση που οι προσπάθειές μας δεν έχουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα, τότε είναι που χρειαζόμαστε την βοήθεια ενός ειδικού σε ένα αναπτυξιακό κέντρο. Μια απλή συμβουλευτική μπορεί να μας λύσει το πρόβλημα άμεσα.
Στέλιος Μαντούδης
Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής
Επιστημονικά Υπεύθυνος των Αναπτυξιακών Κέντρων Mandou
