Το άγχος προκαλείται από καταστάσεις τις οποίες δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε ή να εξηγήσουμε. Το άγχος για το άγνωστο ή τον θάνατο, για παράδειγμα, ή το άγχος των αυξημένων μας υποχρεώσεων, είναι ένα συναίσθημα γνώριμο σε όλους. Τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά, έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις που τους γεμίζουν ανησυχίες.
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ μικρών και μεγάλων, είναι πως οι μικροί μας φίλοι βιώνουν συναισθήματα άγχους και ανασφάλειας συνήθως εξαιτίας των μεγάλων.
Οι αγχωτικοί γονείς, που δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματά τους ή να διασφαλίσουν ένα ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, μεταφέρουν άθελά τους και ασυνείδητα άγχος στα παιδιά, κάνοντας πέντε βασικά λάθη.
Εκφράζουν μπροστά στο παιδί δικούς τους φόβους
Τα συναισθήματα των γονιών περνάνε στα παιδιά ακόμα κι αν εκείνοι προσπαθήσουν με επιμέλεια να τα κρύψουν. Πόσο μάλλον, εάν τα εκφράζουν μπροστά τους με έντονες χειρονομίες και λεκτικές υπερβολές. Εάν ένα παιδί βρίσκεται μπροστά την μαμά του την ώρα που εκείνη δυσανασχετεί για τη δουλειά της, εξωτερικεύει το άγχος της για το λογαριασμό της ΔΕΗ ή την αγωνία της για τη σχέση της με τον σύζυγό της, γίνεται ο νούμερο ένας παραλήπτης όλων αυτών των αρνητικών συναισθημάτων. Ενδεχομένως ο γονιός να μην το καταλάβει εκείνη τη στιγμή, αλλά το παιδί εισπράττει και οικειοποιείται άγχη που δεν του αναλογούν και δεν θα έπρεπε να το απασχολούν.
Αποκαλύπτουν πληροφορίες που δεν συνάδουν με την ηλικία του παιδιού
Τα παιδιά έχουν την τάση να ρωτάνε πάντα, για τα πάντα. Καλό είναι να τους απαντάμε με ειλικρίνεια σε κάθε τους απορία προσαρμόζοντάς την, όμως, στην ηλικία τους και στη συναισθηματική τους ωριμότητα. Δεν χρειάζεται να αποκαλύπτουμε πληροφορίες που τα παιδιά δεν μπορούν να επεξεργαστούν ή να διαχειριστούν. Υπάρχουν πληροφορίες για οικονομικά θέματα ή θέματα υγείας, για παράδειγμα, που άθελά μας κοινωνούμε στα παιδιά και τα γεμίζουμε άγχος για καταστάσεις που δεν περνούν από το χέρι τους.
Έχουν υπερβολικές απαιτήσεις και προσδοκίες
Όλοι οι γονείς αγωνιούμε για την πορεία και το μέλλον των παιδιών μας. Συχνά αγωνιούμε τόσο πολύ που βιαζόμαστε να τα μεγαλώσουμε και τα γεμίζουμε ευθύνες που δεν μπορούν να σηκώσουν οι μικρές πλατούλες τους. Ο πήχης ανεβαίνει με τα χρόνια και απαιτούμε από ένα εξάχρονο να μην κάνει ορθογραφικά λάθη ή από ένα δεκάχρονο να συμπεριφέρεται με τη σοβαρότητα ενός εικοσάχρονου. Προσδοκίες στις οποίες τα παιδιά δυσκολεύονται να ανταποκριθούν. Το δικό μας άγχος μήπως δεν γίνουν υπεύθυνοι άνθρωποι, μεταβιβάζεται στα παιδιά που νιώθουν το άγχος της απόρριψης: «εάν δεν ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της μαμά, θα εξακολουθήσει να με αγαπάει;».
Συγκρίνουν το παιδί τους με άλλα παιδιά ή με τα αδέλφια του
Το ίδιο άγχος νιώθει το παιδί όταν ο γονιός το συγκρίνει με άλλα παιδιά ή με τα αδέλφια του. «Ο Γιαννάκης έγραψε άριστα στα μαθηματικά, ενώ εσύ όχι!». Η ανασφάλεια για το αν θα είναι ακόμα αποδεκτό, ακόμα κι αν δεν είναι σαν τον Γιαννάκη, συμβαδίζει με το άγχος του γονιού αν θα μάθει μαθηματικά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, πως κάθε παιδί είναι μοναδικό, ξεχωριστό και τέλειο με το δικό του τρόπο.
Δεν θέτουν σαφή και ασφαλή όρια
Το ασφαλές περιβάλλον, με σαφείς κανόνες και ξεκάθαρες κατευθυντήριες από τους γονείς, είναι το ζητούμενο κι αυτό για το οποίο πασχίζουμε όλοι. Άλλες φορές το καταφέρνουμε, άλλες φορές η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχό μας. Ο μόνος τρόπος για να προσφέρουμε στην οικογένειά μας ένα ήρεμο περιβάλλον χωρίς άγχος και εντάσεις, είναι να βάζουμε όρια. Η διασφάλιση μιας συγκεκριμένης χαρούμενης ρουτίνας με οικογενειακούς «νόμους», εξασφαλίζει στους ανήλικους φίλους μας το γνώριμο πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι ελεύθεροι να κινούνται χωρίς να φοβούνται ή να αγχώνονται.
Αξίζει να σημειώσουμε πως 1 στα 4 παιδιά αναπτύσσουν άγχος και ανησυχία σε σημείο που τους προκαλεί δυσφορία και διάσπαση προσοχής. Τα συμπτώματα άγχους σε ένα παιδί εκδηλώνονται κυρίως στη συμπεριφορά του με έντονες και αδικαιολόγητες ανησυχίες, επιθετικότητα, κλάμα, διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή του, μαθησιακές και κοινωνικές δυσκολίες αλλά και τικ, τραύλισμα, πονοκεφάλους.
Είναι πιο σημαντικό να είναι τα παιδιά μας ήρεμα και χαρούμενα παρά «τέλεια» και αψεγάδιαστα. Γι’ αυτό, ας μην τα πιέζουμε πολύ κι ας τα αφήσουμε να μεγαλώσουμε με το ρυθμό που εκείνα επιθυμούν.
