Οι περισσότεροι άνθρωποι ρυθμίζουμε τη ζωή μας με βάση τη συνήθεια,αφού η καθημερινότητά μας δεν είναι τίποτε άλλο από ένα πλέγμα από συνήθειες. Οι κοινωνικές αξίες που επικρατούν και οι προσδοκίες των άλλων καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις συνήθειες που υποδουλώνουν τους περισσότερους από εμάς. Είναι άλλωστε πιο ξεκούραστο το να κάνουμε το ίδιο που κάναμε από το να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο. Και σίγουρα είναι πιο οικείο. Πιστεύουμε στο «γνώριμο κακό». Συνεχίζουμε να μένουμε αγκιστρωμένοι σε ανώφελες για εμάς καταστάσεις, φοβούμενοι τις, φανταστικές πολλές φορές, συνέπειες αν απαγκιστρωθούμε. Ομως, το να ζούμε με βάση οποιαδήποτε συνήθεια μας στερεί την ελευθερία και φρενάρει την εξέλιξή μας.
Ξεφεύγοντας από τη συνήθεια
Τα καλά νέα είναι ότι οι συνήθειες δεν είναι πάγιες και αμετάβλητες. Μπορούν να καταργηθούν ή ακόμη καλύτερα να αντικατασταθούν με νέες, πιο εποικοδομητικές και πιο ωφέλιμες για εμάς. Αντικαθιστούμε για παράδειγμα το κάπνισμα με τη γυμναστική, το junk food με ισορροπημένη διατροφή. Για να επιτύχουμε την αλλαγή, ακόμη και για να αντικαταστήσουμε μια συνήθεια, έχει αξία να συνειδητοποιήσουμε ότι για να αλλάξουμε αυτό που νιώθουμε, πρέπει πρώτα να αλλάξουμε αυτό που κάνουμε. Πολλοί άνθρωποι όμως είμαστε αρνητικά διακείμενοι στην αλλαγή καθώς ενέχει ρίσκο, κάτι που μας φοβίζει. Αλλά δεν πρέπει να αφήνουμε τους φόβους μας να διαμορφώνουν τις αποφάσεις μας. Πρέπει να δρούμε με γνώμονα την ικανοποίηση των δικών μας αναγκών απαλλαγμένοι από τον φόβο. Ο φόβος λοιπόν και η συνήθεια είναι δύο εμπόδια που επιβραδύνουν την εξέλιξή μας. Ο πόνος από την άλλη, είναι πολύ χρήσιμο αίσθημα. Μπορεί να έχει τη δύναμη να μας αποσταθεροποιεί στην αρχή, στη συνέχεια όμως μας παρακινεί και μας βοηθά να υπερνικήσουμε τα δύο παραπάνω εμπόδια.
Είμαστε οι επιλογές μας
Οφείλουμε να θυμόμαστε ότι είμαστε υπόλογοι μόνο στον εαυτό μας και ότι η ελάχιστη υποχρέωσή μας απέναντί του είναι να είμαστε «alert» όσον αφορά τις ανάγκες μας. Κανείς εκτός από εμάς δεν έχει λόγο στο πώς θα ζήσουμε. Πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα προς τα μέσα και να κάνουμε συχνά ενδοσκόπηση. Αυτό θα μας βοηθήσει να διαπιστώσουμε κάθε φορά τι χρειάζεται να κρατήσουμε και τι να αλλάξουμε. Το να αφεθούμε μοιρολατρικά στη ζωή σίγουρα θα μας απομακρύνει από τον δρόμο που επιθυμούμε. Πρέπει να ζούμε με τέτοιον τρόπο ώστε κοιτάζοντας πίσω πέντε χρόνια αργότερα να είμαστε υπερήφανοι για αυτά που κατά καιρούς επιλέξαμε. Γιατί αυτό είμαστε, οι επιλογές μας.
Τα βήματα της απόφασης
Επειδή όμως η αλλαγή δεν είναι εύκολη υπόθεση για τους περισσότερους, επιχειρούμε αρχικά μικρές αλλαγές οι οποίες με τη σειρά τους θα ενεργοποιήσουν μια σειρά από αλλαγές που θα απλωθούν σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Είναι πολύ βοηθητικό να σπάσουμε τη διαδικασία σε βήματα.
ΒΗΜΑ 1
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ Για να μπορέσω να ελέγξω κάτι, πρέπει να το κατονομάσω. Καταγράφω λοιπόν τις ανησυχίες μου και ζυγίζω τις επιλογές μου. Επαινώ τον εαυτό μου για να εντείνω την αυτοπεποίθησή μου πριν από οποιαδήποτε επιλογή.
ΒΗΜΑ 2
ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Εχω κατά νου ότι «οποιαδήποτε απόφαση είναι καλύτερη από την καθόλου απόφαση», όπως υποστηρίζει και ο αγαπημένος Χόρχε Μπουκάι, γνωστός ψυχοθεραπευτής. Οταν αποφασίζω λοιπόν να κάνω μια αλλαγή, απλώς το πραγματοποιώ. Αφήνομαι με περισσότερη πίστη στη διαδικασία και με λιγότερη αμφιβολία. Υποστηρίζω την επιλογή που έκανα και δεν υπονομεύω τον εαυτό μου. Διατηρώ βέβαια τον ρεαλισμό μου και δεν θέτω ανέφικτα στάνταρ. Ακόμη και αν η αλλαγή δεν έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, αντλώ τα οφέλη του πόνου και της απογοήτευσης που είναι πολύ διδακτικά.
ΒΗΜΑ 3
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αφού δοκιμάσω την αλλαγή, αξιολογώ τα αποτελέσματα. Ακόμη και αν τα αποτελέσματα δεν είναι τα επιθυμητά, συγχαίρω τον εαυτό μου που πειραματίστηκε με νέες συμπεριφορές. Είμαι ευέλικτος όσον αφορά τα μέσα που χρησιμοποιώ για να πετύχω τον στόχο μου. Μαθαίνω να είμαι ανοιχτός σε πολλές εναλλακτικές λύσεις και να μην είμαι άκαμπτος στις προσεγγίσεις μου.
ΒΗΜΑ 4
ΕΞΑΣΚΗΣΗ (Practice makes better) Η λήψη αποφάσεων είναι και αυτή μια δεξιότητα όπως πολλές άλλες. Οσο περισσότερες αποφάσεις παίρνω τόσο βελτιώνομαι. Θυμάμαι την πρώτη φορά που έκανα ποδήλατο. Επρεπε να αντέξω κάποιες πτώσεις οι οποίες ίσως άφησαν και τα σημάδια τους για να γίνω πιο ικανός σε αυτό και να απολαύσω τη διαδικασία. Αυτά τα βήματα είναι πολύ βοηθητικά για να αξιοποιήσουμε τη δύναμη της απόφασης. Τη στιγμή που παίρνουμε μια νέα απόφαση, δρομολογούμε μια νέα κατεύθυνση για τη ζωή μας. Μπορούμε να τα αλλάξουμε όλα, αρκεί να δεσμευτούμε ως προς αυτό. Το δυσκολότερο βήμα είναι η δέσμευση, όχι η εκτέλεση. Ερευνες έχουν δείξει ότι το γρήγορο «Decision Making» είναι χαρακτηριστικό των επιτυχημένων καθώς έχουν ξεκάθαρες αξίες και επιθυμίες. Στηρίζουν τις αποφάσεις τους και δεν αμφιταλαντεύονται. Μπορούμε και εμείς, αρκεί να περάσουμε από την παθητική στην ενεργητική φωνή!
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Ειρήνη Ορφανού, συμβουλευτική ψυχολόγο MSc. www.irenesblog.gr
