Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν το φαγητό ευχάριστο και ανακουφιστικό. Σίγουρα έχετε προσέξει πόσο δύσκολο μπορεί να είναι το να περιοριστείτε μόνο σε ένα κομμάτι πίτσα, σε μια χούφτα πατατάκια ή γενικά όταν τρώτε ένα τραγανό και νόστιμο φαγητό. Η ευχαρίστηση που προσφέρει το φαγητό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τα άτομα που θέλουν να τρώνε πιο υγιεινά ή να μειώσουν το βάρος τους.
Γιατί το φαγητό μάς χαλαρώνει;
Ένας από τους βασικούς λόγους που μας αρέσει να τρώμε – ειδικά συγκεκριμένα τρόφιμα – κρύβεται στη βιολογία μας. Είμαστε «προγραμματισμένοι» να απολαμβάνουμε εμπειρίες όπως το φαγητό, επειδή είναι απαραίτητο για την επιβίωσή μας ως είδος.
Είμαστε επίσης «προγραμματισμένοι» να αναζητούμε τρόφιμα πλούσια σε θερμίδες όταν πεινάμε. Αυτός ήταν ένας πολύ χρήσιμος μηχανισμός επιβίωσης για τους αρχαίους προγόνους μας σε περιόδους που τα τρόφιμα ήταν λιγοστά και έπρεπε να κυνηγήσουν προκειμένου να φάνε. Με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι ανέπτυξαν μια προτίμηση για τρόφιμα που θα τους χόρταιναν για μεγαλύτερες περιόδους: αυτά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και συχνά σε λιπαρά και υδατάνθρακες. Εάν έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε μερικές μπανάνες ή μερικά μούρα, θα επέλεγαν τις μπανάνες επειδή θα τους έδιναν τη μεγαλύτερη ανταμοιβή για τον χρόνο και την προσπάθειά τους. Αυτό είναι απλά ένα μέρος του λόγου που προτιμάμε τρόφιμα με υψηλότερες θερμίδες συγκριτικά με αυτά με χαμηλότερες θερμίδες.
Φυσικά, τα πράγματα είναι διαφορετικά στις ημέρες μας. Το φαγητό μας έχει αλλάξει δραστικά. Δεν επιλέγουμε πλέον μεταξύ της μπανάνας και των μούρων, επιλέγουμε μεταξύ της μπανάνας και του παγωτού μπανάνας. Αυτές οι επιλογές είναι παντού γύρω μας, και συχνά, η επιλογή ενός φαγητού με περισσότερες θερμίδες είναι πολύ πιο βολική κι απολαυστική.
Γιατί έχουμε επιθυμία για συγκεκριμένες τροφές;
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν λιγούρες για μαρούλι και στήθος κοτόπουλου. Αντ’ αυτού, συχνά λαχταράμε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και λιπαρά. Υπάρχει μια καλή εξήγηση για αυτό. Έχουμε έναν ισχυρό νευροδιαβιβαστή (σκεφτείτε τον σαν έναν τύπο αγγελιοφόρου χημικών στο σώμα μας) που συμμετέχει στο να μας κάνει να επιθυμούμε υδατάνθρακες.
Ονομάζεται Νευροπεπτίδιο Y (NPY) και ο λόγος που μας κάνει να λαχταράμε τους υδατάνθρακες είναι επειδή αυτοί είναι το αγαπημένο καύσιμο του σώματος και του εγκεφάλου μας. Το NPY συνήθως αυξάνεται μετά από οποιαδήποτε επιβεβλημένη περίοδο στέρησης φαγητού, για παράδειγμα όταν παραλείπουμε τελείως το βραδινό φαγητό. Γι’ αυτό ίσως έχετε παρατηρήσει ότι όσο περισσότερες ώρες δεν τρώτε και όσο πιο πεινασμένοι νιώθετε, τόσο ισχυρότερη είναι η λαχτάρα σας για τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες.
Το λίπος είναι ένα άλλο θρεπτικό συστατικό που μας δημιουργεί θετικά συναισθήματα λόγω της υφής που έχει ως τροφή, αλλά και τις ορμόνες που προτρέπει να απελευθερωθούν όταν εισέρχεται στο πεπτικό μας σύστημα. Χρειαζόμαστε λίπος έτσι ώστε οι ορμόνες κορεσμού να απελευθερωθούν.
Ο παράγοντας της ψυχολογίας
Βέβαια, το φαγητό δεν αφορά μόνο τους βιολογικούς μηχανισμούς. Έχουμε επίσης συναισθηματικές προσκολλήσεις στο φαγητό. Η νοσταλγία σχετίζεται με τις επιλογές μας στο φαγητό, καθώς έχουμε συσχετίσει εμπειρίες με συγκεκριμένες τροφές. Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε συνηθίσει από την παιδική μας ηλικία να τρώμε παγωτό στην παραλία ή κοτόσουπα όταν είμαστε κρυωμένοι και όταν επαναλαμβάνουμε αυτό το μοτίβο στην ενήλικη ζωή μας να νιώθουμε όμορφα.
Άλλωστε, ο εγκέφαλός μας είναι πολύ καλός στη σύνδεση εμπειριών με θετικές, ουδέτερες ή αρνητικές αναμνήσεις. Μερικές φορές, μπορεί να τρώμε ένα συγκεκριμένο φαγητό όταν νιώθουμε «πεσμένοι», επειδή σχετίζεται με μία θετική εμπειρία. Φυσικά, αυτό το φαινόμενο λειτουργεί αμφίδρομα: εάν ένα γεύμα κατέληξε σε τροφική δηλητηρίαση, μπορεί να το αποφεύγουμε στο μέλλον.
