Πολλές φορές σε ανησυχεί έντονα ο αριθμός που βλέπεις στη ζυγαριά, και πανικοβάλλεσαι, χωρίς λόγο τις περισσότερες φορές. Πρέπει να καταλάβεις ότι ένας αριθμός δεν μπορεί να δείξει μόνος του, όλα αυτά που αποτελούν τη συνολική σύσταση του σώματος. Τι εννοώ με αυτό; Αρχικά να ξέρεις ότι η σύσταση του σώματος σου αποτελείται από την άλιπη μάζα και την λιπώδη μάζα σώματος, και αυτός, είναι και αριθμός που σου δείχνει η ζυγαριά.
Η άλιπη μάζα σώματος, αποτελεί τη μυική και οστική μάζα, τη συνολική ποσότητα νερού σώματος καθώς και τους συνδετικούς και οργανικούς ιστούς. Η λιπώδης μάζα σώματος αποτελείται από το δομικό και αποθηκευτικό λίπος, όπου το δομικό λίπος περιλαμβάνει το λίπος των οργάνων και των ιστών π.χ πνεύμονες, εγκέφαλος, συκώτι, μαστικοί αδένες, ενώ το αποθηκευτικό λίπος βρίσκεται κυρίως στο λιπώδη ιστό! Αν πάρουμε ένα ενήλικα άντρα που ζυγίζει 70kg, το δομικό λίπος αποτελεί περίπου το 3% ενώ το αποθηκευτικό το 12% του συνολικού σωματικού βάρους. Σε αντίθεση με μια γυναίκα που ζυγίζει 57kg με το δομικό λίπος να αποτελεί το 12% και το αποθηκευτικό να είναι στο 15% του συνολικού σωματικού βάρους.
Αντιλαμβάνεσαι λοιπόν ότι σε εμάς τις γυναίκες το δομικό λίπος υπερτερεί, λόγω του διαφορετικού λιπώδης ιστού, στο στήθος, στους μαστικούς αδένες και σε άλλους ιστούς ή όργανα που κυριαρχούν στο γυναικείο φύλο.
Μπορεί το σωματικό λίπος να είναι επικίνδυνο;
Το ποσοστό του λίπους έχει μεγάλη σημασία για τη κατάσταση της υγεία σου! Είναι σημαντικό να μην το αγνοείς, γιατί ίσως να φέρει αρνητικές συνέπειες.
Μάθε αρχικά, ότι χρειάζεσαι κάποιο ελάχιστο ποσοστό λίπος στο σώμα σου και δεν θα έπρεπε να προσπαθείς να το μειώσεις περισσότερο. Αναφέρομαι φυσικά στο «essential fat», το απαραίτητο λίπος σώματος που χρειάζεσαι για σημαντικές – φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού όπως η απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και βιταμινών, η σταθερή θερμοκρασία του σώματος, η προστασία των οργάνων από κάποιο τραύμα, και άλλες σημαντικές λειτουργίες. Το «essential fat» λοιπόν, για τους άντρες είναι περίπου το 3% και για τις γυναίκες το 12%, γι’ αυτό μην προσπαθείς να φτάσεις κάτω από αυτά τα όρια γιατί βάζεις την υγεία σου σε μεγαλύτερο κίνδυνο.
Επικίνδυνο δε, θεωρείται και το ποσοστό λίπος που ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια, φτάνοντας σε μια περίσσεια λίπους στο σώμα σου. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι το σώμα μας έχει την ικανότητα να αποθηκεύει περισσότερο λίπος σε περιόδους πείνας, γι’ αυτό μην του στερείς τη τροφή νομίζοντας πως έτσι θα πετύχεις μεγαλύτερη απώλεια! Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να χάσεις μυϊκή μάζα και νερό, και όχι λίπος σώματος, αυτό που στην τελική έχει την μεγαλύτερη σημασία!
Το «παραπανίσιο» λίπος στο σώμα σου, οδηγεί σε διάφορα προβλήματα υγείας όπως παχυσαρκία, υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, υπεργλυκαιμία, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη και άλλα πιθανά αναπνευστικά, καρδιαγγειακά και κινητικά προβλήματα κ.α.
Ποια είναι τα φυσιολογικά όρια ποσοστού λίπους;
Τα Φυσιολογικά όρια για ένα άντρα ενήλικα ηλικίας 20-39 χρονών είναι 8%-19%, 40-59 χρονών 11%-22% και για ηλικίες πάνω >60 χρονών 14-25%. Όσο αφορά την γυναίκα, σε αντίστοιχες ηλικίες τα φυσιολογικά όρια που πρέπει να κυμαίνεται το ποσοστό λίπους είναι 21-33%, 23-35% και 24-36% αντίστοιχα για κάθε ηλικιακή ομάδα.
Πώς μπορεί να υπολογιστεί το ποσοστό λίπους;
Υπάρχουν αρκετές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται ευρέως για την μέτρηση του λίπους στο σώμα όπως είναι η Υποβρύχια ζύγιση, η Ανάλυση Βιοηλεκτρική Αντίστασης (ΒΙΑ), η Δερματοπτυχομέτρηση κ.α. Αυτές είναι οι πιο βασικές μέθοδοι, με την πρώτη να μην χρησιμοποιείται αρκετά λόγο του μεγάλου και ακριβού σε κόστος εξοπλισμού της. Έτσι θα σου αναφέρω τις πιο βασικές μεθόδους που μπορείς πιο εύκολα να βρεις σε επαγγελματίες υγείας, π.χ. ενδοκρινολόγους, διαιτολόγους ή κλινικούς διαιτολόγους, σε γυμναστήρια και μερικές φορές και σε κέντρα αδυνατίσματος.
● Λιπομέτρηση με Βιοηλεκτρική Αντίσταση
Αποτελεί μια εξειδικευμένη μέτρηση που γίνεται με εξειδικευμένα μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας – λιπομετρητές. Με την λιπομέτρηση γίνεται αξιολόγηση του σωματικού λίπους, αξιολόγηση σκελετικής και μυϊκής μάζας και το συνόλου των υγρών του σώματος. Ταυτόχρονα γίνεται τμηματική σωματική ανάλυση της μυϊκής και λιπώδης μάζας σε χέρια, κορμό και πόδια. Μια μικρή ποσότητα ρεύματος διέρχεται μέσα από τα ειδικά ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στα πόδια και στα χέρια σε ξαπλωμένη θέση, ή είναι ήδη ενσωματωμένα σε ειδικό λιπομετρητή δαπέδου στον οποίο εσύ απλά ανεβαίνεις.
● Λιπομέτρηση με τη μέτρηση των δερματικών πτυχών
Ένας άλλος τρόπος προσδιορισμού του σωματικού λίπους είναι η Δερματοπτυχομέτρηση. Το δερματοπτυχόμετρο, ένα όργανο που μοιάζει με λαβίδα, μετρά όμως μόνο το λίπος τμηματικά σε διαφορετικά σημεία του σώματος, όπως βραχίονες, ωμοπλάτη, μηρούς, κοιλιά κ.λ.π. Η μέτρηση σε κάθε σημείο γίνεται 3 φορές ώστε να μπορεί να υπολογιστεί ένας μέσος όρος και να προσαρμοστεί σε ειδικές εξισώσεις υπολογίζοντας το συνολικό ποσοστό λίπους. Θεωρείται ακριβής μέθοδος αν πραγματοποιηθεί με το σωστό τρόπο και από το ίδιο άτομο κάθε φορά, αλλά λίγο επίπονη γιατί πιέζει το δέρμα για ελάχιστα δευτερόλεπτα.
Tip Διαιτολόγου: Μην αμελής πράγματα που αφορούν άμεσα την υγεία σου. Αν μετά από μια μέτρηση το αποτέλεσμα δεν σε αφήσει ευχαριστημένη, τότε το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να διορθώσεις τη διατροφή σου και να μπεις σε ένα εντατικό πρόγραμμα γυμναστικής για να ρίξεις τα επίπεδα του ποσοστού του λίπους σου στα φυσιολογικά.
Κωνσταντίνα Φιλίππου, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος MSc
