Σαν να μην έφτανε το άδικο, αντεργατικό, αναχρονιστικό σύστημα «καφάλα», με το οποίο εργάζονται χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα οι μετανάστριες από την Αιθιοπία στον Λίβανο, χτυπήθηκαν και από τις επιπτώσεις της πανδημίας και βρίσκονται τώρα στο απόλυτο αδιέξοδο: ούτε δουλειά έχουν ούτε μπορούν να γυρίσουν σπίτι
Ντροπιαστικές εικόνες γυναικών, κάποιες με τα παιδιά τους αγκαλιά, να στοιβάζονται μέρα νύχτα έξω από την πρεσβεία της Αιθιοπίας εν μέσω της κρίσης του κορονοϊού, συνεχίζουν να έρχονται από τον Λίβανο. Γυναίκες σαν τη Γουένι, που ήταν οικιακή βοηθός στη Βηρυτό μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, αλλά με την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα και την πανδημία, ο εργοδότης της την έδιωξε από το σπίτι του, αφήνοντάς την στον δρόμο. Σαν κι αυτήν χιλιάδες γυναίκες που απολύθηκαν προσπαθούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ή να βρεθεί κάποια λύση γι’ αυτές. Πολλές παραμένουν εγκλωβισμένες χωρίς καθόλου χρήματα, ούτε καν τα λιγοστά τους υπάρχοντα ή το διαβατήριό τους που το έχει κρατήσει ο εργοδότης τους, παρότι τυπικά απαγορεύεται.
Η κατάστασή τους είναι ούτως ή άλλως εξαιρετικά δύσκολη λόγω του συστήματος «καφάλα», δηλαδή της «εργασιακής χορηγίας», που υιοθετήθηκε τη δεκαετία του 1950 για να διευκολύνει την απασχόληση μεταναστών και κατέληξε σε μια από τις σύγχρονες μορφές σκλαβιάς. Οι μετανάστες εξαρτώνται από έναν εργοδότη με τον οποίο υπογράφουν σύμβαση, χωρίς να απολαμβάνουν τα δικαιώματα που ισχύουν για τους ντόπιους εργάτες και δίχως να μπορούν να καταγγέλλουν καταχρήσεις και κακοποίηση. Μόνο ο χορηγός-εργοδότης μπορεί να τους δώσει άδεια να κυκλοφορήσουν ή να επικοινωνήσουν με άλλους, ενώ χωρίς την έγκρισή του δεν μπορούν να παραιτηθούν ή να αλλάξουν δουλειά γιατί χάνουν αυτόματα την άδεια παραμονής τους.
Στον Λίβανο δουλεύουν κάπου 250.000 μετανάστες με το σύστημα της «καφάλα», στη συντριπτική τους πλειονότητα γυναίκες που απασχολούνται ως οικιακοί βοηθοί. Πρόκειται για κλάδο όπου επικρατούν άθλιες συνθήκες, καθώς οι γυναίκες με τους εργοδότες-χορηγούς γίνονται ακόμη πιο εύκολα θύματα σeξουαλικής κακοποίησης, ψυχολογικής και σωματικής βίας, ταπεινώσεων και εκμετάλλευσης, ενώ είναι σύνηθες να τους στερούν κατάλληλη διαμονή, διατροφή και ιατρική φροντίδα
Η παρατεταμένη οικονομική κρίση έχει επιδεινώσει την κατάσταση των μεταναστριών που καταγγέλλουν πως πολλοί εργοδότες δεν τους καταβάλλουν πλέον μισθούς, ενώ και η αξία των αποδοχών τους μειώθηκε περίπου κατά το ένα τρίτο λόγω της υποτίμησης της λιβανέζικης λίρας. Το μόνο μέτρο που έχει λάβει η κυβέρνηση είναι να καταργήσει την ταρίφα των 200 δολαρίων που πρέπει να πληρώσει όποιος φεύγει από τη χώρα. «Αυτό ήταν απαγορευτικό και η αδυναμία πληρωμής του σημαίνει ότι πολλές γυναίκες που διαφεύγουν από καταχρηστικούς εργοδότες, οι οποίοι δεν τις είχαν πληρώσει επί μήνες, βρέθηκαν τελικά στη φυλακή», λέει η Πατρίσια, μέλος της οργάνωσης ΤΙL (Αυτός Είναι ο Λίβανος) που μάχεται κατά της σύγχρονης δουλείας. Οπως καταγγέλλει η ακτιβίστρια, «Θεωρούν τις οικιακές βοηθούς κατώτερες γιατί το σύστημα καφάλα δημιουργεί μια κουλτούρα ξενοφοβίας και φυλετικής ανωτερότητας και γιατί οι εργοδότες θεωρούν ότι είναι ιδιοκτήτες των εργατριών».
Εκθεση της οργάνωσης Kafa αποκάλυψε πως τρεις στις τέσσερις μετανάστριες οικιακές βοηθοί στον Λίβανο είτε δεν αμείβονται είτε παίρνουν λιγότερες αποδοχές από τις συμφωνημένες, εργάζονται πάνω από 14 ώρες την ημέρα, δεν έχουν κανένα ρεπό την εβδομάδα, ούτε μία ημέρα διακοπές τον χρόνο. Εκτιμάται πως κάθε εβδομάδα αυτοκτονούν δύο ξένες εργαζόμενες με το σύστημα της χορηγίας σε σπίτια. Αν και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν πως κάποιες στην πραγματικότητα δολοφονούνται από τους εργοδότες τους, αλλά η αστυνομία κλείνει τον φάκελο σε ένα 24ωρο χωρίς να διερευνήσει την υπόθεση.
