Κάποτε ο διάσημος Ουγγροαμερικανός ψυχίατρος Thomas Szasz (1920-2012) δήλωσε πως στη φύση του ανθρώπου «Ο ανόητος ούτε συγχωρεί ούτε ξεχνά. Ο αφελής και συγχωρεί και ξεχνά. Ο έξυπνος συγχωρεί, αλλά δεν ξεχνά».
Ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορεί κάποιος να κάνει στον εαυτό του, είναι να αναγνωρίσει τη σημασία της συγχώρεσης και να «εκπαιδευτεί» σε αυτή, παρ’ όλες τις αγκυλώσεις και τις δυσκολίες που ενδεχομένως αντιμετωπίσει. Όποιος είναι ικανός να δεχθεί το δώρο και το μεγαλείο της συγχώρεσης, θα είναι και ικανός να ελευθερωθεί από τους δαίμονές του.
Συγχωρώ και ξεχνώ;
Λέγεται ότι η εξομολόγηση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα βάλσαμα για την ανθρώπινη ψυχή, καθώς τα θετικά της αποτελέσματα αποδεικνύονται και στην ψυχική υγεία του ατόμου. Η συγχώρεση αφορά στην απαλλαγή του συναισθηματικού φορτίου της ενοχής για κάποια ενέργεια ή συμπεριφορά. Αφορά στο να αφήνεται κάτι στη λήθη, να αποδυναμώνεται και να ξεφτίζεται μέσα στο χρόνο.
Η δυσαρέσκεια, η πικρία, ο θυμός, η ανάγκη για εκδίκηση κι η επιθυμία να προκληθεί κακό σε κάποιον άλλον δεν αφορούν στο άτομο, που επιλέγει να προσπεράσει τις άσχημες στιγμές του παρελθόντος, να ανοίξει την ψυχή του και να αφήσει όλα τα αρνητικά συναισθήματα και τις σκέψεις του να πετάξουν μακριά. Ωστόσο, για πολλούς ανθρώπους η διαδικασία αυτή μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επίπονη, έως αδύνατη!
Η πρώτη μεγάλη εσωτερική απελευθέρωση είναι η συνειδητοποίηση ότι η μη συγχώρεση δεν προσφέρει τίποτα απολύτως, αντιθέτως τείνει στη συντήρηση του θυμού και της εσωτερικής έντασης, σέρνοντάς το άτομο σε μια δύνη αρνητικών συναισθημάτων. Είναι ακριβώς εκεί, που θα πρέπει να δει κάποιος καθαρά τη δύναμη που κρύβει μέσα της η μνησικακία, η οποία καταφέρνει να καταστρέφει κάθε ψήγμα ευτυχίας και χαράς.
Δεν μπορούμε απλά να συμπορευτούμε με τη συγχώρεση
Η αλήθεια είναι, ότι η πράξη της συγχώρεσης δεν είναι καθόλου απλή διαδικασία. «Διατάζοντας» τον εαυτό μας να συγχωρήσει έναν άλλον άνθρωπο, αυτομάτως ακυρώνουμε τη διαδικασία, καθώς αυτή δεν προέρχεται από ειλικρινή θέληση. Ένα από τα κύρια και πρώτα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι η επεξεργασία των πρωταρχικών λόγων που μας οδήγησαν στο να χρειαστεί να συγχωρέσουμε κάποιον.
Η ανάλυση των καταστάσεων και οι αφορμές που οδήγησαν στο εκάστοτε περιστατικό, είναι το μαγικό κλειδί για την εσωτερική μας λύτρωση. Δεν είναι όλες οι καταστάσεις ίδιες, όπως δεν είναι και όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Ο καθένας και το καθετί θα πρέπει να εξετάζονται ξεχωριστά, με σφαιρική αντιληπτικότητα, η οποία απαραιτήτως θα πρέπει να διέπεται από ειλικρίνεια, ορθότητα και ενσυναίσθηση. Παρ’ όλα αυτά, συχνά οι κοινωνικές προσταγές που απορρέουν από την οικογένεια, τον πολιτισμό ή και το συναίσθημα ενοχής του καθενός, δεν επιτρέπουν τη συγχώρεση του …«δράστη».
Στην πραγματικότητα, μια τέτοια αναγκαστική ή και επιφανειακή συγχώρεση μπορεί να πυροδοτήσει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Αντί να λυτρώσει την ψυχή, αυτό που καταφέρνει στην πραγματικότητα είναι να δημιουργήσει ένα συσσωρευμένο παραπλανητικό θυμό, μια αντίσταση και μια παθητικο-επιθετική συμπεριφορά απέναντι στους άλλους, ενώ συναισθήματα όπως η κατάθλιψη, η ενοχή και η ντροπή εναλλάσσονται σε… φρενήρεις ρυθμούς.
Πώς μπορούμε να θεραπευτούμε;
Όταν βρισκόμαστε στη φάση της θεραπείας, μαθαίνουμε πως δεν πρέπει να επιτρέπουμε σε συναισθήματα και αναμνήσεις να έχουν πλέον τον πλήρη έλεγχο επάνω μας. Δουλεύοντας τον θυμό και απελευθερώνοντας τον εαυτό μας από περιττές κακίες, αφήνουμε χώρο για την εσωτερική γαλήνη, την πληρότητα και την αίσθηση ελευθερίας, που τόσο έχουμε ανάγκη.
Η θεραπεία εστιάζεται στους παρακάτω βασικούς άξονες:
Αναγνώριση του δικού μας εσωτερικού πόνου
Προσπάθεια κατανόησης της οπτικής και των κινήτρων του ανθρώπου που θέλουμε να συγχωρήσουμε και αντικατάσταση του θυμού με πραγματική συμπόνια
Προσπάθεια ανάλυσης των λόγων που οδήγησαν τον άλλο να συμπεριφερθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο
Συγχώρεση του εαυτού μας για τον ρόλο που είχαμε μέσα στην εκάστοτε σχέση
Έκφραση των συναισθημάτων μας με ήρεμο τρόπο, χωρίς φωνές και επιθετικό τόνο, αλλά έτσι ώστε να προσφέρει εσωτερική ικανοποίηση και λύτρωση
Προστασία του εαυτού μας από περαιτέρω θυματοποίηση, μαθαίνοντας να αναγνωρίζουμε πιθανούς κινδύνους στο μέλλον
Απόφαση για το αν θα παραμείνουμε στη σχέση, θέσπιση των νέων ορίων και προάσπιση του εσωτερικού μας εαυτού προς αποφυγή μελλοντικών πληγμάτων
Τι δεν είναι όμως η συγχώρεση
Μπορεί να μιλήσαμε για το τι είναι η συγχώρεση, αλλά όχι για το τι δεν είναι στα αλήθεια! Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η πράξη της συγχώρεσης δεν λύνει τα πάντα. Υπολειμματικά συναισθήματα μπορεί να παραμείνουν μέσα μας, μη μπορώντας συχνά να κατανοήσουμε τον λόγο που ασκούν ακόμη επιρροή στη ζωή μας.
Η συγχώρεση δεν συνίσταται στο να ξεχνάμε ένα γεγονός που μας έχει προκαλέσει πόνο, ή να προσποιούμαστε ότι δεν συνέβη ένα τραυματικό περιστατικό. Αυτό όντως έγινε και είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί και να θεραπευθεί κατάλληλα, προκειμένου να προσφέρει την απαραίτητη γνώση για μελλοντικές καταστάσεις, χωρίς να έχουν παραμείνει υπολείμματα του παρελθόντος.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η συγχώρεση δεν είναι συνυφασμένη με την υπεράσπιση ή την δικαιολόγηση της συμπεριφοράς κάποιου. Συγχωρούμε για να απελευθερώσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και μόνο.
Η συγχώρεση δεν δίνει την άδεια σε κανένα να συνεχίσει να μας πληγώνει μέσω των συμπεριφορών και των λεγομένων του, ούτε δικαιολογεί πιθανές συμπεριφορές του παρελθόντος ή του μέλλοντος. Μόνο και μόνο επειδή συγχωρείται μια συμπεριφορά, αυτό δεν σημαίνει πως αυτή θα αλλάξει. Το μόνο που μπορεί να μεταμορφωθεί και να επιφέρει αποτελέσματα είναι η κατανόηση του ίδιου μας του εαυτού, η προστασία των συναισθημάτων μας, η αλλαγή της επικείμενης αντίδρασής μας και η διαφοροποίηση του ρόλου μας στην εκάστοτε σχέση από εδώ και πέρα.
Αλλά το σημαντικότερο που πρέπει να θυμόμαστε είναι, ότι η συγχώρεση αποτελεί μια έντονα προσωπική -και ενίοτε αυστηρή- εξάσκηση του ίδιου μας του εαυτού, η οποία οδηγεί σε βελτίωση της φυσικής, ψυχικής και πνευματικής μας υγείας και εξέλιξης. Όσο καλύτερα καταφέρνουμε να κατανοήσουμε τον εαυτό και τις προσωπικές μας ανάγκες, τόσο πιο εύκολα θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε και τους άλλους γύρω μας.
