Η 74χρονη που ζει μόνη της στη μέση του Αιγαίου μιλάει για τις δυσκολίες, το όνειρό της, τους μετανάστες και τις συγκλονιστικές ιστορίες που σημάδεψαν το νησί
Η κυρά Ειρήνη εδώ και 20 χρόνια φυλάει Θερμοπύλες στο Αιγαίο. Είναι η μοναδική κάτοικος στη βραχονησίδα Κίναρος στη μέση του Αιγαίου. Συνεχίζει την παράδοση της οικογένειάς της που κατοίκησε στο νησί από τις δύσκολες ημέρες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο νησί αποσύρθηκε μόνιμα από το 2000 μαζί με τον αγαπημένο της Μικέ, τον Νομικό Κατσοθούρη, που το 2016 έφυγε από τη ζωή.
Από τότε η συντροφιά της κυρά Ειρήνης είναι τα 200 γίδια και τα 40 πρόβατα που συντηρεί. Για αρκετούς μήνες μέσα στο χρόνο είναι μαζί της ο γιος της Γιώργος, ο οποίος αυτή την περίοδο για επαγγελματικούς και οικογενειακούς λόγους βρίσκεται στην Κάλυμνο όπως και η αδελφή του, Ακαθή. Το τρίτο παιδί της κυρά Ειρήνης, ο Γρηγόρης ζει μόνιμα στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας.
Το βράδυ που τα στοιχεία της φύσης χτυπούν τον αγέρωχο βράχο καταμεσής του Αιγαίου, μαντρώνει κοντά της τις ετοιμόγεννες κατσίκες και ζει με το φόβο μήπως πέσει και την πλακώσει το καλύβι της που βρίσκεται στο μοναδικό λιμανάκι του νησιού. Ο «Γηρυόνης» χτύπησε αλύπητα το νησί με βροχή και θυελλώδεις ανέμους, αλλά η κυρά Ειρήνη είναι μαθημένη στα δύσκολα και τη μοναξιά…
«Ας φτιάξουν πρώτα το καλύβι μου»
«Δεν με φοβίζουν τα στοιχεία της φύσης. Είμαι μαθημένη από τέτοια. Άλλα με φοβίζουν, όπως η σκέψη πως θα μου φέρουν στο νησί ξένους ανθρώπους, μετανάστες και πρόσφυγες. Δεν θα αντέξω να παραδώσω το νησί», λέει στο ethnos.gr με αφοπλιστική ειλικρίνεια και συνεχίζει: «Δεν έχω κάτι με τους μετανάστες ή τους πρόσφυγες. Κάθε άλλο, ξέρω από αυτά και τους νιώθω αλλά όταν άκουσα στην τηλεόραση πως θα φέρουν κόσμο στην Κίναρο, δεν πίστευα στα αυτιά μου. Τι θα κάνει εδώ τόσος κόσμος; Θα φαγωθούν μεταξύ τους. Δεν υπάρχει ούτε νερό στο νησί. Ας έρθουν να μου φτιάξουν το καλύβι μου, που είναι έτοιμο να πέσει και να με πλακώσει και μετά ας φροντίσουν και τους μετανάστες».
«Θα πεθάνω πριν την ώρα μου»
Η κυρά Ειρήνη τονίζει πως κανείς δεν την έχει ενημερώσει για μεταφορά μεταναστών στο νησί: «Και εγώ έχω γιο που είναι μετανάστης στην Αυστραλία. Πήγε για να βρει μία καλύτερη ζωή αλλά υπήρχαν οι προϋποθέσεις και οι κατάλληλες συνθήκες. Εδώ γιατί να φέρουν μετανάστες; Τι θα κάνουν οι άνθρωποι; Πώς θα επιβιώσουν; Πώς θα τους ταΐζουν, πώς θα τους ποτίζουν; Έτσι και πιάσει εδώ κακοκαιρία πώς θα προστατευτούν; Υποδομές στο νησί δεν υπάρχουν, ούτε μία πηγή για λίγο νερό. Το μόνο καλύβι που υπάρχει πάνω στο νησί είναι το δικό μου και αυτό από μέρα σε μέρα θα πέσει. Δεν με έχει ενημερώσει κανείς για τέτοια πράγματα και εύχομαι να μην υλοποιηθούν τέτοιες σκέψεις γιατί θα πεθάνω πριν την ώρα μου».
«Ένας ανεμοστρόβιλος τους εξαφάνισε»
Η τηλεφωνική επικοινωνία ξαφνικά διακόπτεται. Την καλούμε πολλές φορές αλλά το τηλέφωνο είναι βουβό. Έπειτα από αρκετή ώρα το τηλέφωνο ξαναχτυπά και η κυρά Ειρήνη απαντάει. «Συγγνώμη, αλλά το τηλέφωνο είναι δορυφορικό και όταν έχει κακοκαιρία “χάνεται” η επικοινωνία. Αυτή η κακοκαιρία που την είπαν Γηρυόνης ήταν η πιο δυνατή από όλες τις προηγούμενες», μας λέει η κυρά Ειρήνη και θυμήθηκε την τραγωδία που χτύπησε την οικογένειά της πριν από 30 χρόνια.
«Η καταγωγή μας είναι από την Αμοργό. Μετά τον πόλεμο του ΄40 στο νησί υπήρχαν οκτώ οικογένειες. Η προγιαγιά μου ήταν εννέα παιδιά και έμεναν όλοι εδώ. Όταν ερήμωσε το μοναστήρι πάνω στο ύψωμα γύρω στο 1960 έμεναν όλοι εκεί. Κάποτε δύο ξαδέλφια μου επιχείρησαν να πάνε στη Λέβιθα (σ.σ. άλλο μικρό νησί ανατολικότερα μεταξύ Κινάρου και Καλύμνου) αλλά ένας ανεμοστρόβιλος τους εξαφάνισε. Δεν βρέθηκαν ποτέ. Αν αγριέψει ο καιρός εδώ πρέπει να είσαι καλά προφυλαγμένος».
Ενώ επικοινωνούμε, η κυρά Ειρήνη φωνάζει σε μία άλλη… κυρία. Τη ρωτάμε εάν έχει παρέα και μου απαντά με χιούμορ: «Εχω μεγάλη παρέα, κύριε Κώστα… Είναι οι ετοιμόγεννες κατσίκες μου. Τις φωνάζω για να μένουν εδώ κοντά μου. Τις προστατεύω από τον καιρό και τις έχω παρέα».
«Τα βράδια πέφτουν στο κεφάλι μου οι σοφάδες»
Η συζήτηση επανέρχεται στις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης αλλά και στην πληροφορία που μεταδόθηκε από τα δελτία ειδήσεων πως στην Κίναρο θα μεταφερθούν μετανάστες. Το παράπονο πνίγει την κυρά Ειρήνη, καθώς το σπιτάκι που μένει είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Η επιθυμία της πριν κλείσει τα μάτια της είναι να φτιαχτεί ένα μικρό καινούριο σπιτάκι. Μάλιστα, έχουν δείξει μεγάλο ενδιαφέρον οι «Γιατροί του Αιγαίου» και ένας εφοπλιστής αλλά λόγω του μεγάλου κόστους κατασκευής, της γραφειοκρατίας αλλά και της δύσκολης πρόσβασης τα σχέδια μένουν στο συρτάρι:
«Το καλύβι που μένω πολύ παλιά ήταν ταβερνάκι που το είχε ο μπαμπάς μου, προσφέροντας τα απαραίτητα σε ταξιδιώτες που περνούσαν από εδώ το καλοκαίρι. Μετά το κάναμε στάβλο για τα ζώα. Τα τελευταία χρόνια είναι το σπίτι μου. Τα βράδια πέφτουν στο κεφάλι μου οι σοφάδες και τα καλάμια. Κάνω το σταυρό μου πριν κοιμηθώ μην πέσει και με “πετρώσει”. Εχω πάρει πολλές υποσχέσεις πως θα μου φτιάξουν ένα μικρό σπιτάκι. Δεν θέλω πλούτη, δεν γυρεύω πολλά. Θέλω πριν κλείσω τα μάτια μου να ενδιαφερθεί κάποιος για μένα και να μπω σε ένα σπιτάκι που θα κοιμάμαι ήσυχη».
«Αν φύγω μία μέρα θα καταστρέψουν το νησί μου»
Όπως παραδέχεται η κυρά Ειρήνη, ακόμα και η σκέψη να φύγει από το νησί τις δύσκολες ημέρες του χειμώνα και να ξεχειμωνιάσει στην Κάλυμνο ή στην Αμοργό είναι απαγορευτική: «Εάν φύγω έστω και μία ημέρα από το νησί θα διαλυθούν τα πάντα. Θα μου σφάξουν τα ζώα μου, θα τα καταστρέψουν όλα. Τα ίδια έγιναν και τη δεκαετία του ΄90. Οι γονείς μου είχαν φύγει για μερικά χρόνια και κατέστρεψαν το πάντα. Όταν ήρθαμε εδώ με τον άντρα μου το 2000 δεν υπήρχε τίποτα. Παλέψαμε πολύ. Δουλέψαμε πολύ για να υπάρχει ζωή στο νησί μας. Ο γιος μου ο Γιώργος έρχεται 2-3 μήνες το χρόνο και τον έχω παρεούλα. Του αρέσει πολύ, θέλει να μείνει, με βοηθάει με τα ζώα και το μποστάνι μου αλλά δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς δουλειά και έτσι αναγκάζεται να φεύγει πάλι και μένω μόνη μου».
«Σηκώθηκε τσουνάμι μέχρι το αμπέλι»
Ενώ μας μιλάει βλέπει και το δελτίο ειδήσεων στην τηλεόραση με τη συμφορά στην Αλβανία ύστερα από τη δόνηση των 6,4 Ρίχτερ και θυμάται τον σεισμό της Σαντορίνης το 1956 που προκάλεσε τεράστιο τσουνάμι σε όλο το Αιγαίο αλλά και στο μικρό νησάκι της Κινάρου: «Ημουν 9 χρονών παιδάκι. Σηκώθηκε τσουνάμι που δεν το φαντάζεται ο νους σου. Το νερό της θάλασσας ήρθε με ορμή και ανέβηκε πάνω ψηλά εκεί που μέχρι σήμερα υπάρχει το αμπέλι μας. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Πρέπει να τα ξέρουμε αυτά και να είμαστε προετοιμασμένοι. Λυπάμαι για τον κόσμο στην Αλβανία. Μακάρι να μην υπάρξουν άλλα θύματα και μακάρι να μην υποφέρει ο κόσμος».
«Προσεύχομαι για τις ψυχούλες τους νύχτα μέρα»
Πάνω στο μικρό τραπεζάκι στο δωματιάκι της υπάρχουν φωτογραφίες των αγαπημένων της προσώπων, των γονιών της, του αγαπημένου της Μικέ, των παιδιών της και των αδικοχαμένων Κωνσταντίνου Πανανά, του Ελευθέριου Ευαγγέλου και του Αναστασίου Τουλίτση. Ηταν τα παλικάρια του πληρώματος του ελικοπτέρου Agusta Bell 212 με κωδικό ονομασίας «Πάπα Νοβέμπερ 28» που κατέπεσε κάτω από άγνωστες συνθήκες το ξημέρωμα της Πέμπτης, 11 Φεβρουαρίου 2016, σε πλαγιά της Κινάρου. «Εγώ εντόπισα τα συντρίμμια και τις σορούς των παλικαριών. Ειδοποίησα και τις Αρχές. Είναι ό,τι χειρότερο έχω ζήσει. Μετά ήρθαν εδώ οι γονείς τους. Ωωω, καλέ μου… Ακόμα κλαίω… Πονάω πολύ. Προσεύχομαι για τις ψυχούλες τους νύχτα μέρα. Τους έχω φωτογραφία μαζί με τα παιδιά μου. Τους έχω για παρέα και θα τους μνημονεύω μέχρι να πεθάνω».
Η περιπέτεια του στρατηγού Βερυβάκη
Αλλά και τη δεκαετία του ΄80 η Κίναρος βρέθηκε στο επίκεντρο όταν ένα ελικόπτερο της Πολεμικής Αεροπορίας χτυπήθηκε από την κακοκαιρία και λίγο πριν συντριβεί στα βράχια ξεπρόβαλε μέσα στην ομίχλη ο περίβολος του Άι Γιώργη όπου και προσγειώθηκε. Επέβαινε, μεταξύ άλλων, ο μετέπειτα αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Ιωάννης Βερυβάκης, ο οποίος απεβίωσε στις 19 Ιουνίου 2019.
«Το είχαμε πάρει απόφαση πως θα πέσουμε στη μανιασμένη θάλασσα. Είχε 9 μποφόρ και μηδενική ορατότητα. Ξαφνικά ένα αόρατο χέρι μας έσωσε, ξεπρόβαλε ο Άι Γιώργης και προσγειωθήκαμε σώοι», είχε εκμυστηρευτεί ο στρατηγός και, μάλιστα, είχε δώσει εντολή να ανακατασκευαστεί η εκκλησία ενώ κάθε χρόνο αποδίδονταν τιμές για τη σωτηρία τους.
Στη μέση του… πουθενά
Η βραχονησίδα Κίναρος δεν έχει φάρο. Έχει έκταση 4.577 στρέμματα. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Λέρου αν και ιστορικά και περιουσιακά ανήκει στην κοινότητα Αιγιάλης Αμοργού. Το υψηλότερο σημείο του νησιού είναι 296 μ. Είναι το δεύτερο δυτικότερο νησί των Δωδεκανήσων μετά την Αστυπάλαια. Βρίσκεται περίπου 16 μίλια από την Αμοργό και 38 μίλια από την Κάλυμνο στη μέση του… πουθενά.
Το καΐκι και η ελπίδα
Κάθε εβδομάδα είναι προγραμματισμένο ένα επιδοτούμενο δρομολόγιο καϊκιού από την Αιγιάλη για να μεταφέρει προμήθειες στην κυρά Ειρήνη. «Ερχεται συχνά το καΐκι από την Αμοργό. Η καταγωγή μας είναι από την Αμοργό. Με φροντίζουν τα παιδιά εκεί. Δεν τους φέρνω εδώ χωρίς λόγο τους ανθρώπους. Όποτε τους χρειάζομαι, τους τηλεφωνώ και αν το επιτρέπει ο καιρός έρχονται και μου φέρνουν τα απαραίτητα και τροφές για τα ζωντανά μου. Το καλοκαίρι έρχεται και κανένα περαστικό τουριστικό σκάφος. Μου κάνουν λίγη παρέα και φεύγουν. Δεν είχα ποτέ κανένα δυσάρεστο επεισόδιο όπως αυτά που βλέπω με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες σε άλλα νησιά γιατί δεν ξέρω και εγώ τι θα γίνει μετά. Ζω μόνο με την ελπίδα πως κάποια στιγμή θα ενδιαφερθούν και για μένα και θα με βοηθήσουν να φτιάξω ένα σπιτάκι».
* Το ethnos.gr ευχαριστεί θερμά τον Σπύρο Πριόβολο για την παραχώρηση των φωτογραφιών.
