ΓΙΟΡΤΗ ΣΗΜΕΡΑ: Ο άγιος Ζακχαίος, όπως είναι γνωστόν από την Ευαγγελική περικοπή που διαβάζεται κάθε χρόνο στους Ιερούς Ναούς και είναι ειλημμένη από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον (ιθ 1-10), ήταν αρχιτελώνης και πλούσιος και ζητούσε να δη τον Χριστό.
Όταν, λοιπόν, άκουσε ότι θα περάση από την Ιεριχώ ανέβηκε σε μια μουριά, επειδή ήταν μικρού σωματικού αναστήματος, για να τον δη. Ο Χριστός τον είδε και του είπε: «κατέβα γρήγορα, διότι πρέπει να μείνω στο σπίτι σου σήμερα». Μάλιστα, τον προσφώνησε με το όνομά του παρ’ όλο που ως άνθρωπος δεν τον γνώριζε και δεν τον είχε δει ποτέ.
Ο Ζακχαίος κατέβηκε αμέσως και τον υποδέχθηκε με χαρά, ενώ οι παρόντες άρχισαν να γκρινιάζουν και να παραπονούνται επειδή πήγε να μείνη στο σπίτι ενός αμαρτωλού, ωσάν αυτοί να ήσαν αναμάρτητοι.
Αλλά ο Χριστός πήγε στο σπίτι του Ζακχαίου αφ’ ενός μεν γιατί επισκέπτεται, χωρίς διακρίσεις, όλους εκείνους οι οποίοι Τον θέλουν και Τον αναζητούν με πόθο, αφ’ ετέρου δε γιατί είδε την καρδιά του αρχιτελώνη να φλέγεται από την αληθινή μετάνοια και την επιθυμία για διόρθωση.
Πράγματι ο Ζακχαίος έδειξε έμπρακτα την μετάνοιά του, αφού διεκήρυξε δημοσίως ότι την μισή περιουσία του την δίνει στους φτωχούς και σε εκείνον που τυχόν αδίκησε θα του το αποδώση στο τετραπλάσιο. Γι’ αυτό και αξιώθηκε να ακούση από το στόμα του Χριστού τον γλυκύτατον εκείνο λόγο, «ότι σήμερον σωτηρία τω οίκω τούτω εγένετο».
Επίσκοπος Καισαρείας
Σύμφωνα με την Παράδοση, ο Ζακχαίος, μετά την Ανάληψη του Χριστού, ακολούθησε τον Απόστολο Πέτρο, από τον οποίο χειροτονήθηκε Επίσκοπος Καισαρείας. Τα τέλη του δεν είναι γνωστά, σίγουρα όμως υπήρξαν οσιακά, όπως οσιακή υπήρξε και η ζωή του μετά την σωτήρια συνάντησή του με τον Χριστό. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέγει ότι ο Ζακχαίος «μοίρασε τα υπάρχοντά του στους πτωχούς και αυτός ο πρώην φιλάργυρος έγινε φιλόπτωχος, μάλλον δε πτωχός με την θέλησή του, αφού άλλα τα έδωσε και άλλα τα ανταπέδωσε».
Εάν κάποιος επιθυμή ειλικρινά να γνωρίση τον Χριστό, τότε θα βρη τον τρόπο να πραγματοποιήση την επιθυμία του χωρίς πολλές σκέψεις και λογικές διεργασίες. Αρκεί να έχη πάρει την γενναία απόφαση να απαρνηθή το αμαρτωλό παρελθόν του και να κάνη καινούργια αρχή. Όταν υπάρχη αληθινή μετάνοια, τότε ο πόθος της συνάντησης γίνεται σαν το ορμητικό ποτάμι που παρασύρει μπροστά του τα πάντα. Ανεβαίνει, κατεβαίνει και δεν διστάζει μπροστά σε κανένα εμπόδιο. Δεν έχει πρόβλημα ο άνθρωπος να ταπεινωθή, να κουρελιάση την αξιοπρέπειά του και δεν τον ενδιαφέρει τι θα πουν οι άλλοι.
Ο Ζακχαίος δεν σκέφθηκε ότι μπορεί να τον κοροϊδεύσουν που ανέβηκε επάνω στο δένδρο σαν το μικρό παιδάκι, αλλά και δεν τον ενδιέφερε. Όταν κανείς θέλη πραγματικά να αλλάξη τρόπον ζωής και να ζήση τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του «εν ειρήνη και μετανοία», απαλλαγμένος από το βάρος της αμαρτίας, δεν ασχολείται με το τι θέλουν και τι θα πουν οι άλλοι, αλλά με το τι θέλει και τι λέγει ο Θεός.
Επομένως, δεν υπάρχει άλλος τρόπος συνάντησης και γνωριμίας με τον Χριστό από εκείνον της ταπείνωσης και της έμπρακτης μετάνοιας. Αυτή η συνάντηση πραγματοποιείται μέσα στην καρδιά, την πνευματική καρδιά, «που είναι το κέντρο των πνευματικών λειτουργιών του ανθρώπου και ο χώρος εκείνος μέσα στον οποίο αποκαλύπτεται ο Θεός» (Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος).
Η καθαρότητα της καρδιάς, που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την γνώση του Θεού, επιτυγχάνεται με την ταπείνωση, την έμπρακτη μετάνοια, την μυστηριακή ζωή και την άσκηση, ήτοι την εφαρμογή όλων των εντολών του Χριστού.
Ο Ζακχαίος υποδέχθηκε τον Χριστό
Ο Ζακχαίος υποδέχθηκε τον Χριστό γεμάτος χαρά. Και αυτό είναι πολύ φυσικό, επειδή, όταν η καρδιά ταπεινώνεται, τότε μαλακώνει, αλλά και η παρουσία του Θεού την μαλακώνει ακόμα περισσότερο και την πλημμυρίζει με χαρά. Αντίθετα η υπερηφάνεια σκληραίνει την καρδιά με αποτέλεσμα να μη μπορή να μετανοήση και γι’ αυτό δεν ανέχεται την παρουσία του Θεού, η οποία της προκαλεί αφόρητο πόνο και θλίψη και την σκληραίνει ακόμη περισσότερο.
Δηλαδή, συμβαίνει ο,τι και με την παρουσία του ήλιου, ο οποίος με την θερμότητά του άλλα αντικείμενα τα σκληραίνει και άλλα τα μαλακώνει, ανάλογα με το υλικό από το οποίο αποτελούνται. Π. χ. όταν ο ήλιος «πέφτη» επάνω στον πηλό τον σκληραίνει, ενώ, αντίθετα, το κερί το μαλακώνει και το λιώνει.
Ο Ζακχαίος γεύθηκε και την γλυκύτητα της αληθινής ελευθερίας, αφού ελευθερώθηκε από το πάθος της φιλαργυρίας, το οποίο είναι τυραννικότατο και δεν αφήνει τον άνθρωπο στιγμή να ησυχάση. Γιατί «η φιλαργυρία είναι αιτία όλων των κακών, της αισχροκέρδιας, της τσιγκουνιάς, της αστοργίας, της μισανθρωπίας, της αρπαγής, της αδικίας, της πλεονεξίας, του τόκου, του δόλου, του ψεύδους, της επιορκίας και όλων των ομοίων με αυτά» (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς).
Ο υλικός πλούτος έχει την συνήθεια να απομακρύνη τον άνθρωπο από τον Θεό και να τον σταθεροποιή στην κακία. «Το ότι εμαρτύρησε (ο Ευαγγελιστής) ότι ο Ζακχαίος δεν ήταν μόνον τελώνης, αλλά και αρχιτελώνης και πλούσιος, έδειξε ότι ήταν διακεκριμένος σε κακία» (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς).
Όταν κανείς κατέχη σημαντική θέση στην κοινωνία η είναι πλούσιος σε υλικά αγαθά η ακόμη όταν ορέγεται του πλούτου (επειδή †υπάρχουν και πτωχοί που είναι φιλάργυροι και προσπαθούν με κάθε μέσον να πλουτήσουν) χρειάζεται να διαθέτη μεγάλα αποθέματα πνευματικής ανδρείας για να ταπεινωθή και να μετανοήση έμπρακτα.
Η εκκλησία μας τιμά την μνήμη του σήμερα 20 Απριλίου.
