Όλοι οι νέοι γονείς περιμένουν πως και πως να δουν το μικρό τους να στέκεται στα πόδια του, να κάνει τα πρώτα του βήματα και να πει τις πρώτες του λεξούλες. Τι γίνεται όμως όταν το μικρό μας αργεί να μιλήσει ή αυτά που λέει δεν τα λέει καθαρά; Πότε αυτό είναι φυσιολογικό και τι πρέπει να κάνουμε για να το βοηθήσουμε.
Η φυσιολογική φωνολογική ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί τα παρακάτω στάδια:
3 ετών Το παιδί παράγει τους ήχους:
• “μ”
• “νιου”
• “π”
• “μπ”
• “τ”
• “κιου”
• “κ”
• “γκ”
• “γκιου”
Αναμενόμενες δομικές απλοποιήσεις:
– απλοποιήσεις συμφωνικών συμπλεγμάτων, π.χ. «σπίτι» → «πίτι»
– μεταθέσεις – μετακινήσεις ήχων και συλλαβών, π.χ. «μολύβι» → «μοβύλι»
3,5 ετών
Το παιδί παράγει τους ήχους:
• “ν”
• “β”
• “χιου”
• “γιου”
• “χ”
• “γ”
Αναμενόμενες δομικές απλοποιήσεις:
– απλοποιήσεις συμφωνικών συμπλεγμάτων, π.χ. «τρένο» → «τένο»
– μεταθέσεις – μετακινήσεις ήχων και συλλαβών, π.χ. «κάλτσες» → «κλάτσες»
4 ετών
Το παιδί παράγει τους ήχους:
• “φ”
• “σ”
• “ζ”
• “λ”
• κάποια συμφωνικά συμπλέγματα, π.χ. «σπ», «μπλ», «κλ»
4,5 ετών
Το παιδί παράγει τους ήχους:
• “θ”
• “δ”
• “λιου”
• έκκροτα + “ρ”, π.χ. «τρ», «κρ», «γκρ», «ντρ»
5 ετών
Το παιδί παράγει τους ήχους:
• “τσ”
• “τζ”
• τριβόμενα + “ρ”, π.χ. «φρ», «βρ», «θρ», «δρ»
5,5 ετών
Το παιδί παράγει τους ήχους:
• “ρ”
• τριπλά συμφωνικά συμπλέγματα, π.χ. «σπρ», «στρ»
Ανάλογα σε ποιά ηλικιακή κατηγορία ανήκει το παιδάκι σας περιμένουμε να παράγει τους αντίστοιχους ήχους και να κάνει τα αναμενόμενα λάθη. Φανταστείτε οτι η ομιλία είναι όπως όταν μαθαίνουμε να κάνουμε ποδήλατο. Μέσα στη διαδικασία αυτή πολλές φορές θα πέσουμε ή δεν θα μπορούμε να βάλουμε σωστά το πόδι μας στο πετάλι. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και στην ομιλία. Είναι φυσιολογικό τα παιδάκια μας να κάνουν λάθη στην άρθρωση κατά την αυθόρμητη ομιλία.
Πρέπει να τα διορθώνουμε;
Σαφέστατα και πρέπει να τα διορθώνουμε αλλά με τον κατάλληλο τρόπο.
1. Αποφεύγουμε την έκφραση «Δεν το λέμε έτσι. Το λέμε έτσι.» Αντ’ αυτού λέμε τη λέξη όπως σωστά αρθρώνεται. Για παράδειγμα: Παιδί: «Μαμά, σέλω νελό.» Γονιός: «Θέλεις νερό;» (Τα γράμματα με bold τα τονίζουμε περισσότερο όταν μιλάμε γιατί είναι οι ήχοι που παράγει λάθος το παιδί). Παιδί: «Ναι. Σέλω νελό.» Ακόμη και αν το παιδί δεν διορθώσει το λάθος του άμεσα, δεν επιμένουμε. Θα ακολυθήσουμε την ίδια διαδικασία πολλές φορές με σκοπό να δίνουμε συνεχώς στο παιδί το σωστό πρότυπο ομιλίας.
2. Φροντίζουμε όταν μιλάμε στο παιδί να είμαστε στο ίδιο επίπεδο με αυτό ώστε να βλέπει το στόμα μας και τις κινήσεις που κάνουμε όταν μιλάμε. Με αυτό τον τρόπο του προσφέρουμε όχι μόνο ακουστικό αλλά και οπτικό ερέθισμα.
3. Μιλάμε αργά στο παιδί για να προλαβαίνει να ακούσει προσεχτικά και να επεξεργαστεί σωστά τους ήχους.
4. Κοιτάμε προσεχτικά τον παραπάνω πίνακα φυσιολογικής φωνολογικής ανάπτυξης και δεν απαιτούμε απο το παιδί να παράγει ήχους που δεν αναμένονται για την ηλικία του (π.χ. για ένα παιδί 3 ετών να λέει το «ρ»)
Σύλα Πέτρου – Λογοπαθολόγο-λογοθεραπεύτρια
