Είναι ή όχι η Όλυμπος της Καρπάθου μια μητριαρχική κοινωνία όπου οι γυναίκες έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο; Το CNN κάνει έρευνα για να ανακαλύψει αν ισχύει ή όχι ο μύθος.
Τα λευκά και σε παστέλ αποχρώσεις σπίτια που βρίσκονται πάνω σε τραχείς λόφους έχουν υπέροχη, πεντακάθαρη θέα στο μπλε της θάλασσας. Ο ήλιος ανατέλλει με έναν μοναδικό τρόπο και το φεγγάρι στην Κάρπαθο δείχνει τόσο μεγάλο και λαμπερό που η ατρόμητη ταξιδιώτης Κέιτι Σεχ πίστεψε ότι επρόκειτο για μια λάμπα ή έναν γιγάντιο προβολέα, την πρώτη φορά που το είδε.
Από πολλές απόψεις, η Κάρπαθος μοιάζει με τα άλλα νησιά της Ελλάδας που σίγουρα έχουν δει οι τουρίστες σε εικόνες ή κατ’ ιδίαν και η Σεχ, μια freelance συγγραφέας και συντάκτρια με έδρα το Μόντρεαλ, μόλις έφτασε στο απομακρυσμένο νησί για δεύτερη φορά σε διάστημα λιγότερο από δύο χρόνια.
Η Κάρπαθος, αν και διαθέτει πολλές παραλίες, δεν είναι όπως τα άλλα πολυσύχναστα ελληνικά νησιά με τα πολυτελή πεντάστερα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια με τα λινά τραπεζομάντιλα και τα μπαρ με τους διάσημους DJ να παρελάζουν κάθε βράδυ.
Κάρπαθος, σαν να βρίσκεσαι στην άλλη άκρη του κόσμου
Ενα ιδιαίτερα όμορφο νησί, η Κάρπαθος έχει αποθεωθεί από πολλά ξένα ΜΜΕ, όπως κάποια Γερμανικά που μίλησαν για τη γαστρονομία της, την ομορφιά της, τα αξιοθέατά της. Αν και απέχει μόλις μία ώρα με το αεροπλάνο από την Αθήνα, η Κάρπαθος σού δημιουργεί την αίσθηση πως βρίσκεται στην άκρη του κόσμου. Ειδικά αν βρεθείς στην ήσυχη ορεινή και βόρεια περιοχή της Ολύμπου. Η Όλυμπος, αν και γραφική και πανέμορφη, δεν είναι στην πραγματικότητα ένα τουριστικό αξιοθέατο – ακόμη τουλάχιστον. Η Σεχ θέλει να ανακαλύψει αν σε αυτό το χωριό υπάρχουν απομεινάρια μιας μητριαρχίας, μια ασυνήθιστη και άγνωστη δομή. «Δεν υπάρχουν πολλά μέρη στον κόσμο τα οποία να περιγράφουν τον εαυτό τους ως μητριαρχικά κι αυτή είναι μια σπάνια ευκαιρία να δούμε κάτι διαφορετικό από αυτό που έχω συνηθίσει» λέει η Σεχ.
Εκεί δεν θα βρεις ούτε ίντερνετ, ούτε φούρνους
Η Αυλώνα είναι το κέντρο της Καρπάθου. Εκεί δεν θα βρεις ίντερνετ ούτε φούρνος ή μπακάλικο για να πάρεις προμήθειες. Αντ’ αυτού, υπάρχει ο καπνισμένος, υπαίθριος φούρνος από τούβλα της Άννας Λεντάκη. Μικρά σπίτια με θέα στην καταπράσινη αγροτική γη βρίσκονται διάσπαρτα πάνω από το σπίτι της Λεντάκη, όπου βγαίνουν μοσχομυριστές μυρωδιές. Η Άννα Λεντάκη φτιάχνει το περισσότερο ψωμί στις γιορτές και τα ζαρωμένα χέρια της δείχνουν πως είναι κάτι που κάνει σε όλη της τη ζωή. «Ποιος σας έμαθε να ψήνετε;» ρωτάει η Σεχ την ηλικιωμένη, καθώς οι δύο γυναίκες στέκονται δίπλα στο φούρνο που καίει, με την Λεντάκη να μην χάνει στιγμή από το βλέμμα της το ψωμί που ψήνεται, περιμένοντας πότε θα το γυρίσει με το πελώριο ξύλινο φτυάρι.
Το ψωμί της Άννας Λεντάκη είναι μια μεγάλη υπόθεση, όπως είναι και οι μακαρούνες της και κάθε συνταγή που φτιάχνει την οποία, όπως εξηγεί, έμαθε από τις γυναίκες της οικογένειας. Με την σειρά της και η Άννα έμαθε στις κόρες και τις εγγονές της. Είναι επαγγελματίας και η Σεχ, μια αρχάρια μαγείρισσα που αγοράζει, όπως και όλοι μας, ψωμί και ζυμαρικά από το μπακάλικο της γειτονίας της, είναι ευτυχής που βρίσκεται τώρα σε αυτή τη θέση. Βοηθά την Άννα να βάλει το ψωμί στον φούρνο και αργότερα δίνει ένα χεράκι στη ζύμη των ζυμαρικών που φτιάχνονται σε σχήμα μακαρονιών. Η γαστρονομία της Καρπάθου άλλωστε έχει μαγέψει πολλούς από τους επισκέπτες της, ανάμεσά τους και Αμερικανούς food bloggers που επισκέφθηκαν το νησί.
Γεύμα στην Κάρπαθο, παραδοσιακά
Φυσικά, η Σεχ θα μπορούσε να απολαύσει το μεσημεριανό της γεύμα στην πόλη κοντά στο λιμάνι των Πηγαδιών, την πιο προφανή επιλογή για έναν τουρίστα που βρίσκεται σε αυτό το νησί την πιο ήσυχη εποχή του χρόνου.Όμως η Σεχ επιμένει: θέλει να μάθει και ξέρει πως αυτό δεν πρόκειται να συμβεί αν γευματίσει σε ένα τοπικό εστιατόριο ή αν πάει να ψωνίσει κιτς σουβενίρ σε κάποιο τοπικό κατάστημα.
Καθισμένες μπροστά σε ένα γενναιόδωρο μπολ φρεσκομαγειρεμένων μακαρούνων που έχουν τσιγαριστεί απλά με βούτυρο και έχουν πασπαλιστεί με φρεσκοτριμένο τυρί, η Σεχ δεν έκανε κάποιο μεγάλο βήμα στην αποκάλυψη της μητριαρχίας σε αυτά τα μέρη, αλλά τουλάχιστον γνώρισε την Άννα, το πρόσωπο κλειδί αυτής της κοινωνίας, αλλά και το πώς περνά τις ημέρες της σε αυτή την απομακρυσμένη γη.
Τελικά κυβερνούν οι γυναίκες στην Κάρπαθο;
Και κάπως έτσι η Σεχ πήγε στην Όλυμπο. Μια κοινότητα «γνωστή ως τόπος όπου οι γυναίκες έχουν το πάνω χέρι», για την οποία η blogger διευκρινίζει, ωστόσο, ότι δεν ξέρει σε τι βαθμό συμβαίνει αυτό σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, είναι περίεργη να δει πώς έχουν διαμορφωθεί οι ρόλοι μεταξύ των ανδρών και των γυναικών σε αυτή την απομακρυσμένη γη και πόσο διαφέρει από την παραδοσιακή πατριαρχική κοινωνία την οποία ξέρει.
Η Σεχ επιχειρεί να μάθει την αλήθεια γνωρίζοντας την Ευαγγελία Αγαπίου, μια κάτοικο του χωριού. Θέλει να μάθει για την μητριαρχική ιστορία αυτού του τόπου και ενώ η Αγαπίου διστάζει να απαντήσει, η Σεχ πιέζει περισσότερο, ρωτώντας αν είναι υπερβολή τα όσα λέγονται. Σίγουρα, οι γυναίκες εδώ είναι κυρίαρχες στην κουζίνα –όχι μόνο στο σπίτι αλλά και στα εστιατόρια– δημιουργούν και φορούν παραδοσιακές ενδυμασίες για τις θρησκευτικές τελετές, ενώ οι άνδρες φορούν κάθε μέρα χακί ρούχα και πουκάμισα και ζουν χωρίς πολλές από τις σύγχρονες ανέσεις.
Αλλά όλες αυτές οι πρακτικές μοιάζουν περισσότερο με υπολείμματα μιας άλλης εποχής κι όχι μιας εναλλακτικής κοινωνίας. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα που να δείχνει πως η Όλυμπος είναι μια μητριαρχική και όχι πατριαρχική κοινωνία.
Η φωνή των γυναικών στην Κάρπαθο μετράει
Ωστόσο, οι γυναίκες δεν διστάζουν να μιλήσουν με την Σεχ ενώ οι άνδρες όχι. Κατέχουν πιο σημαντικούς ρόλους, αλλά –πιο σημαντικό από αυτό– είναι ότι οι ρόλοι τους έχουν αξία. «Σε τόσες πολλές κοινωνίες, η δύναμη των γυναικών παραμένει μυστική, αλλά στον Όλυμπο όχι». Η Φωτεινή Φράγκου, μια κάτοικος του νησιού που ασχολείται με τον τουρισμό και που ξεναγεί την Σεχ στην Κάρπαθο, φαίνεται να το επιβεβαιώνει λέγοντας στην Σεχ πως οι γυναίκες «έχουν κάποια ιδιαίτερη δύναμη και μπορούν να είναι υπεύθυνες τόσο για το σπίτι όσο και να επιβιώνουν σε αυτό το περιβάλλον».
Πράγματι, οι γυναίκες είναι αυτές που είναι υπεύθυνες για την διατήρηση της παράδοσης – για να ταΐσουν τις οικογένειές τους και για την επιβίωση της κοινωνίας τους. Παρά το γεγονός ότι απογοητεύτηκε σε κάποιο βαθμό από τα ευρήματά της ή την έλλειψη τους, η Σεχ τελικά εντυπωσιάστηκε: «Οι γυναίκες της Ολύμπου μου θυμίζουν κάτι ακόμα πιο βαθύ: Οι γυναίκες είναι ισχυρές, ανεξάρτητα από το σύστημα διακυβέρνησης ή της κοινωνίας στην οποία ζουν».
Κάρπαθος η εναλλακτική
Η Σεχ δεν είναι η πρώτη ταξιδιώτης που επιθυμεί να ξεφύγει από την πεπατημένη οδό. Υπάρχουν πάντα κάποιοι ταξιδιώτες στην Κάρπαθο να θέλουν να ξεφύγουν από το τουριστικό κομμάτι ακόμα και στους πιο δημοφιλείς προορισμούς, ωστόσο κάτι τέτοιο είναι ευκολότερο όταν το μέρος αυτό δεν είναι και τόσο τουριστικό.«Υπάρχει κάτι το μυστηριώδες με το που πατάς το πόδι σου στην Κάρπαθο» λέει η Σεχ, παρομοιάζοντάς του με ένα αίσθημα σαν να είναι στην άκρη του κόσμου. Πράγματι, η Κάρπαθος σε αντίθεση με τα άλλα δημοφιλή νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, προσφέρεται για ένα εναλλακτικό ταξίδι. Το νησί όμως θέλει να προσκαλέσει τους τουρίστες.
Η Αγαπίου είναι υπεύθυνη ενός μικρού οικοτουριστικού προγράμματος στη βόρεια Κάρπαθο και περιγράφει τις επιχειρηματικές της προσπάθειες θέλοντας να πείσει την τοπική κοινότητα, της οποίας αποτελεί μέρος, να εκτιμήσει τους τουρίστες. «Ο στόχος» εξηγεί η Αγαπίου, «δεν είναι τα εκατομμύρια των τουριστών, αλλά μερικά μικρά γκρουπ» που θα ξοδέψουν χρήματα σε πράγματα όπως τα μαθήματα μαγειρικής και οι πεζοπορίες που ωφελούν τους ντόπιους.
«Το μέλλον είναι οι τουρίστες» λέει η Αγαπίου, υπογραμμίζοντας έναν ακόμη τρόπο που οι γυναίκες της Ολύμπου έχουν ακόμη το πάνω χέρι. Αν είναι τυχεροί, οι τουρίστες θα είναι όπως η Σεχ, πεινασμένοι για να μάθουν στα ταξίδια τους. Οι άνθρωποι που θα σταματήσουν για να μυρίσουν το ψωμί που ψήνεται και να μείνουν λίγο παραπάνω προκειμένου να ρωτήσουν πώς έγινε.
Φωτογραφίες: Shutterstock, Eurokinissi
