Στην Λέσβο τιμάται με λαμπρότητα ο Ταξιάρχης στο Μανταμάδο. Από όλη την Ελλάδα καταφτάνουν προσκυνητές στην Λέσβο για να προσκυνήσουν την σπάνια εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ.
Πρόκειται για μια σπάνια εικόνα, καθώς είναι ανάγλυφη, γεγονός που δε συναντάται στην Ορθοδοξία, και σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάστηκε με χώμα και με αίμα των σφαγιασθέντων από τους πειρατές, μοναχών. Βρίσκεται σε κουβούκλιο του 1766.
Το Ιερό Προσκύνημα βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον Μανταμάδο, στο ΒΑ τμήμα της Λέσβου, 36 χλμ. από τη Μυτιλήνη. Άλλοτε λειτουργούσε ως ανδρώα μονή, η οποία για πρώτη φορά αναφέρεται σε επιτροπικό έγγραφο του 1661.
Ο μικρός ναός του 17ου αιώνα αντικαταστάθηκε από μεγαλύτερο του 18ου αιώνα, στη θέση του οποίου ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων το 1879 ο σημερινός ναός που ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρίκλιτης βασιλικής.
Η ιστορία της εικόνας λαμβάνει χώρα στο μοναστήρι των Ταξιαρχών, κοντά στο Μανταμάδο της Λέσβου. Το πλούσιο νησί της Λέσβου υπήρξε επίμονος στόχος των Σαρακηνών πειρατών με αρχηγό τους τον αρχιπειρατή Σιρχάν. Ανάμεσα στο 1000- 1100μ.Χ. οι κουρσάροι μπαίνουν στο νησί και στο μοναστήρι των Ταξιαρχών, για το οποίο γνώριζαν πως είχε μεγάλο πλούτο, με σκοπό να τον σφετεριστούν και να φέρουν στον αρχιπειρατή τους το χρυσό ποτήρι που λειτουργούσαν οι καλόγεροι.
Ήταν βράδυ και οι καλόγεροι λειτουργούσαν αφοσιωμένοι μέσα στον Ναό, όταν οι πειρατές τους επιτέθηκαν και τους έσφαξαν. Ανάμεσα στους καλόγερους υπήρχε ένα νεαρό καλογεροπαίδι, ο Γαβριήλ που κατάφερε να ανέβει στη σκεπή του Ναού για να σωθεί.
Οι πειρατές τον ακολούθησαν για να τον σκοτώσουν και σχεδόν είχαν ανέβει στη σκεπή όταν ακούστηκε μια δυνατή βουή και η σκεπή μετατράπηκε σε φουρτουνιασμένη θάλασσα.
Μέσα από αυτή πρόβαλε ο Ταξιάρχης κρατώντας σπαθί που άστραφτε φωτιές έτοιμος να τους επιτεθεί. Εκείνοι έντρομοι τράπηκαν αμέσως σε φυγή.
Ο Γαβριήλ λιποθύμησε συνειδητοποιώντας το θαύμα. Όταν βρήκε της αισθήσεις του κατάλαβε πως η μορφή που τον έσωσε ήταν ο Άγιος Αρχάγγελος Μιχαήλ και του ζήτησε φώτιση και να του υποδείξει τι να κάνει.
Τότε κατέβηκε κάτω στο ιερό όπου βρήκε τους υπόλοιπους μοναχούς σφαγμένους. Τότε συγκέντρωσε το αίμα τους σε μια λεκάνη και από αυτό μαζί με ασπρόχρωμα έκανε πηλό για να πλάσει την ανάγλυφη εικόνα του Ταξιάρχη, αφού πρώτα του ζήτησε τη βοήθειά του, αφού δεν ήξερε πως έπρεπε να το κάνει.
Είχε φτιάξει το πρόσωπο και τις φτερούγες του Αγίου όταν κατάλαβε πως ο πηλός λιγόστευε και δεν του έμεινε αρκετός παρά μόνο για να φτιάξει και τον λαιμό του και άτεχνα, ολοκληρωμένα όμως το σώμα του.
Παρά τα εκατοντάδες χρόνια που πέρασαν η εικόνα μένει αναλλοίωτη. Ακόμη και σήμερα οι πιστοί προσκυνούν την θαυματουργική εικόνα, ενώ συμβαίνει να σκουπίζουν συχνά με βαμβάκι τον ιδρώτα και τα δάκρυα από το πρόσωπο του Αρχάγγελου.
Ακόμη μια ένδειξη της δύναμής του είναι πως οι πιστοί ενώ τοποθετούν συχνά κέρματα στο μέτωπό του, μετά από λίγο τα σημάδια που αφήνουν εξαφανίζονται, ενώ τα τάματα είναι μια μικρή μόνο απόδειξη των πολλών θαυμάτων του Αγίου.
Αλλωστε, η Μυτιλήνη απελευθερώθηκε από τους Τούρκους την 8η Νοεμβρίου 1912, ανήμερα της γιορτής του Αρχάγγελου.
Να σημειωθεί, πως η Μονή πανηγυρίζει την Κυριακή των Μυροφόρων.
