Σε ένα μικρό χωριό της Κορινθίας, το Χιλιομόδι, ένα ζευγάρι δασκάλων αποκτούν το τέταρτο παιδάκι τους, ένα ακόμα κοριτσάκι ! Το ημερολόγιο έδειχνε 3 Σεπτεμβρίου 1926. Γλυκιά και όμορφη η μικρή τους… πριγκίπισσα, είχε την προσοχή και το κανάκεμα ολόκληρης της οικογένειας! Η μητέρα της, την αγκάλιαζε το βράδι τρυφερά και της έλεγε παραμύθια για βασιλιάδες και πριγκήπισσες και τη βοήθησε να διαμορφώσει την έντονα δημιουργική της φαντασία. Μεγαλώνοντας περνούσε το χρόνο της στο χωριό φτιάχνοντας κούκλες από κουρέλια και ξυλαράκια. Κι έτσι κάπως, ξεκινούσε να φτιάχνει τα δικά της παραμύθια είτε γράφοντας τα δικά της παραμύθια είτε ποιήματα.
Η Ειρήνη Λελέκου, η Ειρήνη Παππά ήξερε από μικρό κορίτσι, τι ήθελε να γίνει όταν θα μεγάλωνε! Ηθοποιός!
Παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στην Εθνική Σχολή Κλασσικού Θεάτρου στην Αθήνα, και από την ηλικία των 15 χρόνων, ξεκίνησε να εργάζεται ως ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Συμμετέχει σε παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου και γίνεται γρήγορα γνωστή για τις ερμηνείες της σε αρχαίες τραγωδίες. Το ξεχωριστό της ταλέντο και οι εξαιρετικές της ερμηνείες σε αρχαίες τραγωδίες, όπως «Μήδεια» και «Ηλέκτρα», δεν αργούν να την κάνουν διάσημη.
Δεν περνούσε πια, απαρατήρητη. Τουλάχιστον σε παραγωγούς του εξωτερικού, που της προτείνουν μεγάλους κινηματογραφικούς ρόλους. Κι εκείνη κάνει το μεγάλο βήμα και εγκαταλείπει την Ελλάδα.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ενσαρκώνει το ρόλο της αγωνίστριας Μαρίας Παπαδήμου στην αξέχαστη υπερπαραγωγή του Hollywood «Τα Κανόνια του Ναβαρόνε» (1961), ενώ αργότερα γίνεται η Χήρα στον «Αλέξη Ζορμπά» (1964). Το έντονο βλέμμα της, οι καθαρές γραμμές του προσώπου της, τα χαρακτηριστικά Καρυάτιδας και η έντονη προσωπικότητά της, κατακτά κοινό και αμερικανούς παραγωγούς.
Για την ταινία με πρωταγωνιστή τον αείμνηστο Άντονυ Κουήν, οι δημοσιογράφοι της εποχής την «επαινούν» αλλά και την «υμνούν» για την ερμηνεία της. Η χώρα μας, μέσα από την Ειρήνη Παππά, γίνεται ευρύτερα γνωστή για τις ομορφιές της, τον πλούτο της φύσης, την φιλοξενία αλλά και τις απέραντες μπλέ θάλασσες τόσο στην Αμερική αλλά και στον κόσμο όλο!
Το 1962, ο Μιχάλης Κακογιάννης μεταφέρει με αριστουργηματικό τρόπο την περίφημη τραγωδία “Ηλέκτρα” του Ευριπίδη στη μεγάλη οθόνη, σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Εκπληκτικές ερμηνείες της Ειρήνης Παπά, του Γιάννη Φέρτη, της Αλέκας Κατσέλη, του Μάνου Κατράκη και του Φοίβου Ραζή. Η ταινία κερδίζει τα βραβεία καλύτερης κινηματογραφικής μεταφοράς και ηχητικής επένδυσης στο Φεστιβάλ των Κανών το 1962. Συνολικά κέρδισε περισσότερες από 24 τιμητικές διακρίσεις και βραβεία.
Η μια επιτυχία διαδέχεται την άλλη και η δική μας Ειρήνη Παπά βρίσκεται για πολλές δεκαετίες στο διεθνές κινηματογραφικό προσκήνιο. Η επιβεβαίωση για την υποκριτική της, την υπομονή, την σκληρή της δουλειά και το ταλέντο της, έρχεται το 1969 με την ταινία «Ζ», του διάσημου σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά όπου η ίδια βραβεύεται ενώ το έργο κερδίζει Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και ο ίδιος ο Γαβράς, βραβείο σκηνοθεσίας και σεναρίου.
Το θεατρικό της ντεμπούτο στη σκηνή του Broadway, πραγματοποιείται το 1967 με το έργο «Εκείνο το καλοκαίρι, εκείνο το φθινόπωρο» στο πλευρό του Γιον Βόιντ (του πατέρα της Αντζελίνα Τζόλι) ενώ αργότερα τη συναντάμε να ερμηνεύει την Ελένη στις «Τρωάδες» (1972) και την Κλυταιμνήστρα στην «Ιφιγένεια» σε σκηνοθεσία του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη.
Το 1972 εμφανίζεται στο πλευρό του μεγάλου και βραβευμένου με Oscar Έλληνα συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου. Την πείθει να δοκιμάσει το ταλέντο της στο τραγούδι. Η Ειρήνη Παπά τον εμπιστεύεται και το τολμά. Ηχογραφεί για τον τελευταίο δίσκο του μουσικού συγκροτήματος «Aphrodite’s Child» που είχε φτιάξει (ο Παπαθανασίου) μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο. Ο δίσκος αυτός ονομαζόταν «666», και τα μουσικά του θέματα ήταν βασισμένα στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.
Η ερμηνεία της στις αρχαίες τραγωδίες τις οποίες λατρεύει και ερμηνεύει με μοναδικό προσωπικό ύφος, ήταν κάτι μαγικό. Με αρχή την «Ηλέκτρα» και τη «Μήδεια» οι προτάσεις έρχονταν η μία μετά την άλλη.
Το 2000 ήταν ακόμα μια σπουδαία χρονιά! Της απονέμεται ο τίτλος της «Γυναίκας της Ευρώπης» θεωρώντας το πολιτιστικό και πνευματικό της έργο σπουδαίο αλλά και την προσωπικότητά της εξαιρετική.
Προσωπική ζωή.
Σε ηλικία 18 χρονών παντρεύεται τον συγγραφέα ‘Αλκη Παππά, χωρίζοντας σχετικά σύντομα. Κράτησε ωστόσο το επίθετό του και με αυτό έκανε διεθνή καριέρα.
Η προσωπική της ζωή γνώρισε τεράστια άνθιση από τις σχέσεις που σύναψε, όπως αυτή με τον «Μάρλον Μπράντο» στον οποίο η γοητεία της επέδρασε για ολόκληρα χρόνια, διατηρώντας φιλίες άλλες ακλόνητες και άλλες απογοητευτικές, όπως συμβαίνει με όλους σχεδόν τους μεγάλους καλλιτεχνικούς αστέρες.
Ενδεικτικά, o «Felini» ήταν από τους μεγαλύτερους θαυμαστές της δουλειάς της και η στενή της φίλη «Katharine Hepburn» δεν σταματούσε να λέει πως η «Ειρήνη Παππά» είναι μία από τις καλύτερες ηθοποιούς στην ιστορία του σινεμά.
Ένα κορίτσι θα αναστατώσει τη ζωή της.
Το 2005 μπαίνει σε μια δικαστική περιπέτεια, όταν 61χρονη τότε Αικατερίνη Μακρυγιάννη από την Καρδίτσα, καταθέτει αγωγή εναντίον της ζητώντας να αναγνωριστεί ως κόρη της, πεπεισμένη ότι ήταν καρπός του έρωτα της ηθοποιού με ‘Αρη Βελουχιώτη.
Μέσω της δικηγόρου της, αποστέλει δελτίο τύπου σε όλες τις εφημερίδες υπογραμμίζοντας πως όλα αυτά ήταν αναληθή. «Το δικαίωμα της κ. Μακρυγιάννη να ασκήσει αγωγή έχει αποσβεστεί από το 1995, διότι η ίδια ισχυρίζεται στο βιβλίο που εξέδωσε, ότι πληροφορήθηκε το 1994 από τους ήδη αποβιώσαντες γονείς της ότι είναι “παιδί της Παπά και του Βελουχιώτη”. Πλην της μαρτυρίας των γονέων της, κανένα άλλο αποδεικτικό στοιχείο δεν προσκόμισε η κ. Μακρυγιάννη για να θεμελιώσει την αγωγή της». Το διάστημα 1942-45 η κορυφαία ελληνίδα ηθοποιός -από στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η δικηγόρος της- φοιτούσε σε σχολεία στην Αθήνα και παράλληλα στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. «Περαιτέρω αποδείξαμε προσκομίζοντας όλες τις βιογραφίες του ‘Αρη Βελουχιώτη ότι δεν υπάρχει καμιά αναφορά σ’ αυτές ή οπουδήποτε αλλού ότι εκείνος απέκτησε παιδί την περίοδο».
Οσο για το αίτημα της κ. Μακρυγιάννη για εξέταση DNA της Ειρήνης Παπά, «το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καρδίτσας δεν εξέδωσε απόφαση ούτε αποφάνθηκε ότι επιβάλλεται τέτοια εξέταση, ούτε παράγγειλε να γίνει εντός δύο μηνών».
Η Ιταλία υποκλίνεται στο ταλέντο της.
Η Ελληνίδα ηθοποιός τιμήθηκε με το «Χρυσό Λέοντα» της Μπιεννάλε Θεάτρου Βενετίας, ύστερα από πρόταση του διευθυντή της διοργάνωσης, του γνωστού σκηνοθέτη, Μαουρίτσιο Σκαπάρρο ο οποίος είχε δηλώσει «είναι μια από τις γνωστότερες καλλιτέχνιδες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία, στην σταδιοδρομία της, που μετρά πέντε δεκαετίες, αναμετρήθηκε με σημαντικούς γυναικείους ρόλους του θεάτρου και του κινηματογράφου, πολλοί εκ των οποίων ανήκαν στην αρχαία τραγωδία. Έγινε μια διεθνής εκπρόσωπος του μεσογειακού πολιτισμού, ενσαρκώνοτας πλήρως τη δύναμη της αρχαίας τραγωδίας».
Εκείνη ευχαριστώντας για το βραβείο, τόνισε, ωστόσο, ότι «προτιμά να της παρέχονται τα αναγκαία οικονομικά μέσα για να μπορεί να συνεχίσει να δημιουργεί στο χώρο του θεάτρου». Αναφερόμενη στην αρχαία τραγωδία, υπογράμμισε: «Τα έργα αυτά με συγκινούσαν από τα δώδεκά μου χρόνια. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι επίκαιρα όσο ποτέ, καθρέφτης της κοινωνίας μας και των όποιων αντιφάσεών της».
Η τελετή απονομής έγινε κατά τη διάρκεια της 40ης Μπιεννάλε Θεάτρου το 2009.
Την ίδια χρονιά, η Ειρήνη Παπά ήταν ανάμεσα στους 260 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, που προσκάλεσε ο Πάπας Βενέδικτος στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού, για να τους ζητήσει «να μεταδώσουν με την τέχνη τους το μήνυμα του Θεού και να μη φοβούνται ότι η πίστη θα μπορούσε να μειώσει τον οίστρο και τη δημιουργικότητά τους».
Οι Αντρέα Μποτσέλι, Ενιο Μορικόνε, Τζουζέπε Τορνατόρε και Φράνκο Τζεφιρέλι παρευρέθηκαν στην τελετή και η Ειρήνη Παππά μιλώντας στους δημοσιογράφους δήλωνε ότι «νιώθει ιδιαίτερη τιμή ως ορθόδοξη και ως Ελληνίδα που κλήθηκε να συμμετάσχει στη συνάντηση αυτή», διότι «η πρωτοβουλία του Πάπα Βενέδικτου μας βοηθά να διαπιστώσουμε ότι ο Θεός είναι ανοικτός σε όλους, ότι το μήνυμά του μπορεί να φτάσει παντού, προς κάθε πολιτισμό και κάθε “πιστεύω”».
Ένα θεατρικό ταλέντο με πάμπολες διακρίσεις.
Βραβεία και τιμές, οι περισσότερες στην Αθήνα και στην Ρώμη, τις 2 πόλεις στις οποίες μοιράζει τη ζωή της τα τελευταία 20 χρόνια με κύρια κατοικία της την Ρώμη, φροντίζοντας πάντα να υπενθυμίζει την αγάπη της πρώτα για την Αθήνα και μετά για τη Ρώμη.
***Τιμητική διάκριση με το Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο, έτος 1995
***Το 2008 βραβεύεται με το «Βραβείο Ρώμη» στο αρχαίο θέατρο της «Όστια Αντίκα», λίγα χιλιόμετρα έξω από την ιταλική πρωτεύουσα. Όταν ανέβηκε στην σκηνή για να παραλάβει το βραβείο της είχε δηλώσει με εμφανή συγκίνηση: «Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάσω ή να κλάψω, μπορώ μόνο να πω ότι η Αθήνα θα είναι πάντα η μητέρα μου, αλλά η Ρώμη, παράλληλα, είναι δεύτερη μητέρα μου, από ξεκάθαρη επιλογή μου». Ο Μιχάλης Λιάπης, που ήταν παρών στην τελετή μίλησε για την μεγάλη ηθοποιό: «Στο πρόσωπο της Ειρήνης Παππά αναγνωρίζουμε τη χαρισματική και δυναμική γυναίκα της Μεσογείου. Τη γυναίκα που κατακτά τον κόσμο με τις ικανότητές της, το πνεύμα της και την ομορφιά της».Ο διευθυντής της εφημερίδας «Ιλ Σόλε 24 Ώρες», Φερούτσιο Ντε Μπόρτολι, ο οποίος βραβεύθηκε για την προσφορά του στο χώρο της δημοσιογραφίας, απευθυνόμενος προς την πρωταγωνίστρια των έργων του Μιχάλη Κακογιάννη, σημείωσε: «παραμένει το ίδιο ακριβώς σαγηνευτική και όμορφη, όπως την γνωρίσαμε στις μεγάλες κινηματογραφικές ταινίες».
***Στην ιταλική εφημερίδα «Λα Ρεπούμπλικα», γράφεται: «όλοι οι Ιταλοί, συνεχίζουν να θυμούνται την Ειρήνη Παπά, για την ερμηνεία της στην «Οδύσσεια», σε σκηνοθεσία του Φράνκο Ρόσσι, έστω και αν έχουν περάσει, από τότε, τέσσερις δεκαετίες».
***Το πανεπιστήμιο της Ρώμης, την έχει ανακηρύξει επίτιμο διδάκτορα.
Δηλώσεις της
« Η Μελίνα Μερκούρη ήταν μία Star». Εγώ μια ιδεαλίστρια που παλεύει».
«Δεν ήθελα ποτέ να υποδυθώ αισθησιακούς ρόλους, σαν αυτούς της επιθυμητής γυναίκας. ‘Ηθελα να παίζω εμένα. Την ανεξάρτητη αγωνίστρια».
«Ποτέ δεν κέρδισα ένα ‘Οσκαρ και τα ‘Οσκαρ ποτέ δεν κέρδισαν την Ειρήνη Παππά».
«Σε μια από τις τελευταίες δηλώσεις της σε συνέντευξή της, στην εφημερίδα της Ρώμης «Αβενίρε», αναφέρεται στα νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια στα οποία θα ήθελε να περιπλανηθεί: «Θα ήθελα να ασχοληθώ με τη σκηνοθεσία, τόσο τηλεοπτική, όσο και κινηματογραφική. Αποφάσισα όμως, ότι δεν θα παίξω πια, διότι η τραγωδία συνεπάγει μια τεράστια ευθύνη. Και ο φόβος ότι θα μπορούσα να μην ανταπεξέλθω, θα με έκανε να νοιώσω πολύ άσχημα».
Εχει παίξει σε περισσότερο από 80 ταινίες. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Χαμένοι άγγελοι (1948)
Ψιτ… κορίτσια! (1959)
Η λίμνη των στεναγμών (1959) …. κυρα-Φροσύνη
Μπουμπουλίνα (1959) …. Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα
Αντιγόνη (1961) …. Αντιγόνη
Ηλέκτρα (1962) …. Ηλέκτρα
Ο ζορμπάς (1964) …. χήρα
Τρωάδες (1971) …. Ελένη
Το μήνυμα (1976) …. Χιντ
Ιφιγένεια (1977) …. Κλυταιμνήστρα
Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι (1979)
Πάνω, κάτω και πλαγίως (1993) …. Μαρία
Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλλι (2001) …. Δροσσούλα
Και το τρένο πάει στον ουρανό (2002)
mylady.gr
