«Μεγάλη Εβδομάδα» ή «Εβδομάδα των Παθών», ονομάζεται κατά το χριστιανικό εορτολόγιο η τελευταία εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Αρχίζει από την Κυριακή των Βαΐων και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο και είναι αφιερωμένη στα Άγια Πάθη του Ιησού Χριστού.
Η εβδομάδα πριν το Πάσχα ονομάστηκε Μεγάλη από τους πρώτους κιόλας χριστιανικούς αιώνες κι αυτό γιατί, όπως μας εξηγεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μεγάλα και κοσμοσωτήρια γεγονότα συνέβησαν στη διάρκειά της. Κέντρο αυτών των γεγονότων είναι βεβαίως τα άγια και άχραντα Πάθη, η θεόσωμη Ταφή και η ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ
«Η εις Ιερουσαλήμ είσοδος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού»
Η Κυριακή αυτή της Μεγάλης Εβδομάδας ονομάζεται έτσι, γιατί «μετά Βαΐων και κλάδων» έγινε η υποδοχή του Χριστού στα Ιεροσόλυμα.
Ο Χριστός εισέρχεται στην πόλη χωρίς την βασιλική πολυτέλεια, καθισμένος επί πώλου όνου, ενώ ο κόσμος και τα μικρά παιδιά, σε μια ατμόσφαιρα χαράς και αγαλλιάσεως, βγήκαν στους δρόμους για να Τον προϋπαντήσουν με ζωηρούς αλαλαγμούς και κρατούν βάγια των φοινίκων.
«Ωσαννά τω Υιώ Δαβίδ, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ!».
Έτσι εκπληρώθηκε η προφητεία του Δαβίδ «εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον».
ΤΑ ΕΘΙΜΑ
Ήθη, έθιμα και παραδόσεις των νησιών μας, αποτελούν αυτές τις ημέρες η κατασκευή των σταυρών, αλλά και διάφορες δημιουργίες από βάγια.
Χαρακτηριστικό έθιμο της ημέρας είναι ο στολισμός των Εκκλησιών με βάγια, ενώ μετά τη Θεία Λειτουργία ο ιερέας ευλογεί και δίνει στους πιστούς σταυρούς από βάγια και μικρά κλαδάκια ελιάς, τα οποία φυλάττουμε στα εικονίσματα, ή οπουδήποτε αλλού, για ευλογία (στα σπίτια, καΐκια, πλοία, αυτοκίνητα, κλπ).
Επίσης βάγια στέλνουμε και στους ξενιτεμένους μας στο εξωτερικό (Αμερική, Αυστραλία, Ευρώπη, κλπ.), οι οποίοι τα περιμένουν με λαχτάρα και τα φυλάττουν όλο το χρόνο ως «κόρη οφθαλμού», αναπολούντες το ευλογημένο νησί τους.
Την Κυριακή των Βαΐων είναι έθιμο να τρώμε ψάρι, κυρίως μπακαλιάρο ή κολιό τηγανητό ή πλακί. Αυτό μας λέει και το γνωστό παραδοσιακό δίστιχο:
«Βάγια βάγια των βαγιών,
τρώνε ψάρι και κολιό
και την άλλη Κυριακή
τρώνε το ψητό αρνί».
Οι Ναοί, από το μεσημέρι της Κυριακής, παίρνουν πένθιμη όψη, όπου επικρατεί, κατά το Πατινιώτικο τυπικό, το βυσσινί χρώμα (Αίμα Χριστού). Το βυσσινί, σύμβολο πένθους, κυριαρχεί παντού. Πένθος και σεβασμός προς τον «Ερχόμενον».
ΟΙ ΛΑΜΠΑΔΕΣ
Ένα από τα νεκρικά έθιμα των Λεριών, που διατηρείται ακόμα και σήμερα, είναι οι λαμπάδες.
Την Μεγάλη Εβδομάδα στολίζουν λαμπάδες στο ύψος κανονικού ανθρώπου, με λουλούδια και μωβ ή μαύρες κορδέλες ή άσπρες όταν ο νεκρός είναι παιδί, έφηβος ή δεν είχε παντρευτεί, και με το όνομα του νεκρού γραμμένο με χρυσά γράμματα. Αυτές τις ανάβουν κατά την ώρα των ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδας.
Την Μεγάλη Παρασκευή, όταν γίνεται η περιφορά των Επιταφίων βγάζουν κι αυτές από το ναό. Κι έτσι, μαζί με τους ζωντανούς που ακολουθούν τον Σταυρωθέντα και Ταφέντα Χριστό, έρχονται να ενωθούν και οι ψυχές εκείνων που έχουν κοιμηθεί.
Όμως την επομένη ημέρα της Αναστάσεως και το χαρμόσυνο μήνυμα του «Χριστός Ανέστη», ξυπνά την ελπίδα πως κάποτε όλοι, κι ανάμεσά τους και οι δικοί σας «κεκοιμημένοι», θα σηκωθούν από τον αιώνιο ύπνο τους για να κατοικήσουν στη Βασιλεία των Ουρανών.
ΤΟ ΕΣΠΕΡΑΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΝΥΜΦΙΟΥ
«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός…»
Το βράδυ της Κυριακής τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου.
Κατανυκτική η Ακολουθία του Νυμφίου, ιδίως όταν σβήνουν τα φώτα των Ναών και ανάβουν μόνο τα κεράκια των πιστών.
«Τα πάθη τα σεπτά η παρούσα ημέρα, ως φώτα σωστικά, ανατέλλει των κόσμω».
