Είναι απόλυτα φυσιολογικό για κάθε παιδί καθώς μεγαλώνει να αναπτύσσονται μέσα του μικρές ή μεγάλες φοβίες για οτιδήποτε το ανησυχεί και δεν γνωρίζει πώς να το αντιμετωπίσει.
Και μπορεί σ’ εμάς οι φόβοι αυτοί να φαίνονται παράλογοι, αλλά εάν δεν βοηθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις το παιδί να τους ξεπεράσει, ίσως αποτελέσουν σημαντικό εμπόδιο στην εξέλιξη και την ευτυχία του.
Είναι, λοιπόν, δική μας δουλειά να καθοδηγήσουμε ένα παιδί που φοβάται έξω απ’ αυτό το σκοτεινό τούνελ, με υπομονή, τρυφερότητα και μερικά χρήσιμα εργαλεία…
Το «μαγικό» αντικείμενο
Συμβαίνει συχνά ένα αντικείμενο (π.χ. ένα παιχνίδι, ένα μαξιλαράκι ή ένα λούτρινο ζωάκι) να γίνεται κάτι σαν αχώριστος σύντροφος ενός παιδιού, επειδή του δίνει μια ακατανόητη (για εμάς, τουλάχιστον) αίσθηση ευχαρίστησης ή ασφάλειας.
Είναι κάτι που σχεδόν πάντα το προσπερνάμε, αφού αργά ή γρήγορα το παιδί ξεχνιέται και «κολλάει» με κάτι άλλο. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, η παρομοίωση ενός αγαπημένου αντικειμένου με έναν «μαγικό φίλο» που διώχνει μακριά τους φόβους μπορεί να γίνει το εφαλτήριο για να βρει το παιδί σταδιακά (με τη δική μας διαρκή παρότρυνση βέβαια) το θάρρος και τη δύναμη που χρειάζεται για να σπάσει τα νοητά δεσμά του.
Τα παιδικά βιβλία
Τα εικονογραφημένα παραμύθια είναι ένα εξαιρετικό μέσο για να διδάξουμε στα παιδιά πώς να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Μέσα από τις καθημερινές περιπέτειες θαρραλέων και προσιτών, ταυτόχρονα, φανταστικών ηρώων, τα παιδιά μαθαίνουν πως τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο και κανένα εμπόδιο δεν είναι αξεπέραστο, αρκεί να το θέλουμε.
Οι πολύχρωμες εικονογραφήσεις και η απλή γλώσσα (π.χ. τα σύντομα στιχάκια) των παραμυθιών αιχμαλωτίζουν την προσοχή των μικρών παιδιών. Έτσι, τους μεταδίδουν ευκολότερα το μήνυμα που συχνά εμείς οι γονείς δεν ξέρουμε πώς να εκφράσουμε απλούστερα και πιο κατανοητά.
Υπάρχουν, μάλιστα, εξειδικευμένα βιβλία που μπορούν να γίνουν οι καλύτεροι σύμμαχοι των γονιών στην προσπάθεια να βοηθήσουν τα παιδιά να νικήσουν τις ανασφάλειές τους!
Τα παραμύθια της σειράς «Ο Μαξ και το κουνέλι» μιλούν για συνηθισμένους και καθημερινούς φόβους των παιδιών και, με όμορφες εικόνες και χιούμορ, τα ενθαρρύνουν να τους ξεπεράσουν διασκεδάζοντας. Το «Σχολείο; Όχι, ευχαριστώ!» μιλά για τα παιδιά που δεν θέλουν να πάνε στο σχολείο, προτείνοντας μια πολύ έξυπνη λύση στους γονείς που πρέπει να τα μεταπείσουν. Το «Δε σε φοβάμαι, λύκε!» αναφέρεται σε όσα τρομακτικά πλάθει η φαντασία των παιδιών στο σκοτάδι, προτείνοντας έναν διασκεδαστικό τρόπο να τα ξορκίσουν χωρίς να ανάψουν το φως.
Τον ανοιχτό διάλογο
Μπορεί συχνά να υποτιμούμε την ικανότητα των παιδιών για ανοιχτές συζητήσεις, αλλά εάν το κάνουμε με υπομονή και προσήλωση στις ανάγκες τους, μπορούμε να πετύχουμε πολλά – ειδικά στο πεδίο της αντιμετώπισης των ανασφαλειών του.
Προσφέροντας στο παιδί τη δυνατότητα να εκφράσει τον φόβο του σε κλίμα κατανόησης και στοργής, το βοηθάμε να εκτονωθεί και να γίνει πιο ανοικτό στις συμβουλές μας αλλά και πιο έτοιμο να «το παλέψει». Βεβαίως, κάθε τέτοια συζήτηση πρέπει να ακολουθείται από μια ζεστή αγκαλιά και την επιβεβαίωση πώς ό,τι κι αν συμβεί στο παιδί εμείς θα είμαστε πάντα στο πλευρό του.
Τη θετική πειθαρχία
Καμιά φορά, ένας παιδικός φόβος μπορεί να οφείλεται ακόμα και σ’ εμάς ή, απλώς, να τον ενισχύουμε άθελά μας. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, με τον τρόπο που επιλέγουμε να νουθετήσουμε και να πειθαρχήσουμε το παιδί.
Εάν είμαστε υπερβολικά αυστηροί, ανελαστικοί, τιμωρητικοί ή χρησιμοποιούμε τον φόβο ως μέσο πειθαρχίας (π.χ. χρησιμοποιώντας φράσεις όπως «θα έρθει να σε πάρει ο παλιατζής»), μπορεί να έχουμε δυσάρεστα αποτελέσματα. Αντίθετα, χρησιμοποιώντας πιο θετικές μεθόδους πειθαρχίας και αντιμετωπίζοντας το παιδί ήρεμα και με ψυχραιμία, όχι μόνο δεν τροφοδοτούμε τους φόβους του, αλλά του εμπνέουμε τη σιγουριά και τη σταθερότητα που έχει ανάγκη για να πατήσει σιγά σιγά στα πόδια του.
