Ερσήλια Πατρινού
Η φιλία στα αρχαία χρόνια σήμαινε “αγάπη” και αναφερόταν πολύ συχνά στα κείμενα με τρόπο γλαφυρό και ουσιώδη. Θεωρούταν ύψιστο πνευματικό αγαθό και πίστευαν ότι κανένας άνθρωπος δεν έπρεπε να την στερηθεί για να μπορεί νιώθει σημαντικός και χαρούμενος.
Ο Αριστοτέλης είχε πει: «Η φιλία είναι ένα είδος αρετής ή τουλάχιστον συνυφασμένη με την αρετή. Εκτός όμως απ΄ αυτό, η φιλία είναι και πράγμα πάρα πολύ αναγκαίο στη ζωή του ανθρώπου, γιατί κανείς δεν θα προτιμούσε να ζει χωρίς φίλους, έστω κι αν έχει στην κατοχή του όλα τα άλλα αγαθά. Γι΄ αυτό ακόμα και οι πλούσιοι και εκείνοι που κατέχουν αξιώματα και πολιτική εξουσία, πιστεύουν ότι η παρουσία φίλων είναι πολύ μεγάλη ανάγκη. Εξάλλου οι άνθρωποι στη φτώχεια και στις άλλες δυστυχίες τους, πιστεύουν ότι το μόνο καταφύγιο είναι οι φίλοι. Επιπλέον, οι φίλοι συνδράμουν τους νέους, ώστε να τους αποτρέψουν από τα λάθη, και προκειμένου για τους μεγάλους στην ηλικία, τους φροντίζουν και αναπληρώνουν τις δυνάμεις που τους λείπουν. Δύο πηγαίνουν μαζί, διότι και οι δυο είναι πιο ικανοί να κατανοήσουν από κοινού και να ενεργήσουν».
O ίδιος κατηγοριοποίησε την φιλία στα εξής είδη:
Α)Οι συμπτωματικές φιλίες
Αυτές είναι που συμβαίνουν κατά σύμπτωση και όχι από πραγματική πρόθεση και χωρίζονται επιπλέον σε 2 κατηγορίες:
1)Φιλία ωφελιμότητας. Σε αυτό το είδος φιλίας δεν υπάρχουν συναισθήματα με βάθος, απλά και τα δύο μέρη αποκομίζουν ποικίλα οφέλη από αυτήν. Σαφέστατα δεν μιλάμε για μια σταθερή φιλία, αφού όταν τα οφέλη τελειώσουν, μαζί τους τελειώνει και η υποτιθέμενη φιλία τους. Ο Αριστοτέλης παρατήρησε πως αυτή συνηθίζεται κυρίως ανάμεσα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, όπως συμβαίνει μέσα στον εργασιακό τομέα για παράδειγμα.
2)Φιλία απόλαυσης. Η εν λόγω φιλία βασίζεται στην απόλαυση λοιπόν, δηλαδή αναλυτικότερα στα κοινά στοιχεία και ενδιαφέροντα μεταξύ των ατόμων. Η πηγή της φιλίας είναι πιο συναισθηματική, αλλά ταυτόχρονα, είναι το είδος της φιλίας που συνήθως έχει λιγότερη διάρκεια στο χρόνο. Αυτό το είδος συνηθίζεται κυρίως στα νεαρά άτομα που δραστηριοποιούνται στο σχολειό, στις ανώτερες σχολές και στις αθλητικές ομάδες κτλ. Όταν λοιπόν τα κοινά τελειώσουν, η φιλία κλείνει το κύκλο της και αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αλλάζουν, ωριμάζουν και ζητούν άλλα πράγματα από τη ζωή τους.
Ο Αριστοτέλης δεν ακύρωσε την αναγκαιότητα των συμπτωματικών φιλιών στη ζωή του ανθρώπου, αντίθετα υποστήριζε πως ήταν απαραίτητες για την εξέλιξη του, αλλά τις θεωρούσε ποιοτικά κατώτερες.
Β)Η φιλία της αρετής και του αγαθού
Αυτή η μορφή φιλίας ήταν κατά τον φιλόσοφο η πιο άρτια και πιο ωφέλιμη για την ψυχή. Δεν βασίζεται στο συμφέρον και την απόλαυση αλλά στην εκτίμηση για τον χαρακτήρα του άλλου. Οι αξίες και τα ιδανικά μεταξύ των δύο φίλων είναι αυτές που τους κρατάνε μαζί και τα συναισθήματα που απορρέουν από αυτό είναι ευγενή. Χρειάζεται πολύς χρόνος, καλοσύνη και υπομονή για να κατοχυρωθεί μια τέτοια φιλία, η οποία όμως κρατάει και μέχρι το τέλος συνήθως. Αυτό δεν ισχύει παρά ταύτα για τα άτομα που δεν έχουν ενσυναίσθηση, διότι είναι αδύνατο να γευτούν και να συνάψουν μια τέτοια υπέροχη σχέση. Οι δυσκολίες συνήθως σφυρηλατούν μια τέτοια φιλία, διότι βλέπεις ξεκάθαρα και αποδέχεσαι τον άλλον για αυτό που είναι. Ύστερα η ευγνωμοσύνη και ο σεβασμός βοηθάει τα άτομα να ξεπερνάνε τυχόν παρεξηγήσεις και προβλήματα. Επιπλέον εκτός από την ομορφιά της, η φιλία αυτή, εξακολουθεί να είναι και απολαυστική. Αν όλα πάνε καλά στην διαδικασία της γνωριμίας με έναν καρδιακό φίλο, στο τέλος θερίζεις εμπιστοσύνη, θαυμασμό, υποστήριξη, ανιδιοτέλεια και ευχάριστες στιγμές.
Αυτά είπε ο Αριστοτέλης και δεν νομίζω διαβάζοντας κάποιος αυτό το άρθρο να τον αμφισβητήσει. Παρακάτω όμως θα σας μιλήσω από προσωπική σκοπιά και εμπειρία, χωρίς ουσιαστικά να διαφωνήσω με τον φιλόσοφο, απλά θα εμπλουτίσω την άποψη του.
Ήθελα να σημειωθεί η πιο πάνω παρατήρηση του Αριστοτέλη, για να αποδείξω αρχικά πως μιλάμε για ένα είδος σχέσης πανάρχαιο και ενστικτώδες. Είμαστε συναισθηματικά όντα και δεν μπορούμε να σταθούμε μόνο σε συγγενικές σχέσεις για να νιώσουμε αποδεκτοί και ολοκληρωμένοι κοινωνικά. Το τονίζω το κοινωνικά, διότι για να συνάψεις μια φιλία διαρκείας και να μην γίνεις βαρίδι στον φίλο σου πρέπει να παλεύεις καθημερινά και για την προσωπική σου ολοκλήρωση. Χωρίς αυτό τον παράγοντα, αργά ή γρήγορα το άλλο άτομο το πιο πιθανόν είναι να εξελιχθεί χωρίς εσένα και μοιραία θα μείνεις πίσω.
Δεν μας οφείλουν οι φίλοι μας να κάθονται και να μας κρατάνε το χέρι όταν εμείς κοιτάμε το κενό, πρέπει να παίρνουμε βοήθεια και ύστερα να ανθίζουμε και να απολαμβάνουμε από κοινού τους καρπούς της προσπάθειας. Μιλάω για την περίπτωση που το άτομο μεμψιμοιρεί ατέλειωτα και ξεκινά ύστερα η εκμετάλλευση του φίλου, που θέλει πολύ να τον δει να ευημερεί και κάνει μάταιες προσπάθειες να τον βοηθήσει, αλλά στο τέλος παρασύρεται και αυτός σε μια διαδικασία που μόνο επιζήμια θα είναι και για τους 2. Εδώ φυσικά δεν μιλάμε για φιλία αληθινή, όχι τουλάχιστον και από τις 2 μεριές. Είναι οι σχέσεις που προκύπτουν συνήθως ανάμεσα σε ένα συναισθητικό και ένα ναρκισσιστή. Ο πρώτος δίνει ακατάπαυστα γιατί είναι η φύση του να θέλει να βλέπει τον κόσμο χαρούμενο και ο δεύτερος παίρνει χωρίς δισταγμό, χωρίς πρόθεση ανταπόκρισης σε συναίσθημα και φυσικά χωρίς τύψεις ή εκτίμηση. Για έναν ναρκισσιστή όλος ο κόσμος φταίει και όλοι του χρωστάνε.
Έχω παρασυρθεί στο παρελθόν από τέτοιες φιλίες, που δηλαδή ήθελα να τις εξιδανικεύσω, διότι είχα ανάγκη να μου συμπληρώνουν το κενό της κοινωνικής αποδοχής. Αγάπησα αλλά δεν αγαπήθηκα το ίδιο και επέμενα στην φιλία ενώ ο κύκλος είχε κλείσει. Θα τις έλεγα φιλίες συνθηκών, αλλά από την μεριά μου δεν ήταν έτσι. Μπορώ να ξεχωρίσω μια γνωριμία που καταλήγει σε σχέση συνθηκών και δεν στενοχωριέμαι όταν λήξει. Επιτρέψτε μου να μην χαρακτηρίσω φιλία μια τέτοια σχέση, αν και απαραίτητη όπως είπε και ο Αριστοτέλης. Όλες οι σχέσεις φιλίας κάνουν κύκλους, ξεχωρίζουν λοιπόν αργά ή γρήγορα αυτές οι οποίες πρόκειται να ανανεωθεί ο κύκλος τους με κοινή συναίνεση και ξεκινάνε εκ νέου δυνατά για νέες εμπειρίες.
Καθώς μεγαλώνει κανείς, συνήθως διακρίνει καλύτερα τα άτομα και τις προθέσεις τους και δεν έχει απαιτήσεις, ούτε δίνεται συναισθηματικά σε τυπικές συναναστροφές και καιροσκόπους. Αν εξαπατηθεί κάποιος από τις δήθεν καλές προθέσεις ενός ατόμου, δεν πρέπει πάραυτα να αισθανθεί ενοχές. Είναι σίγουρα υπεύθυνος για την επιλογή να τον δεχτεί στην ζωή του, πράγμα που θα πρέπει εν καιρό να τον προβληματίσει, αλλά δεν είναι υπεύθυνος για το αποτέλεσμα και τον τρόπο που ο εκάστοτε κρίνει και πράττει στο τέλος. Πρέπει να πάρει το μάθημα του, να μην μετανοήσει για ότι όμορφο και τρυφερό πρόσφερε και να ελπίζει σε κάτι καλύτερο για το μέλλον.
Μια δυνατή φιλία προκύπτει από άτομα με ξεκάθαρες προθέσεις και για εμένα προσωπικά έως και με ωμή ειλικρίνεια αν είναι εφικτό. Αν πρέπει να κρύψεις κάτι από έναν αληθινό φίλο, είναι κάτι που δεν θέλεις να πράξεις ποτέ και αν είναι μόνο μια σκέψη απλά πέτα το και μην το πεις ποτέ, αλλά αν έχεις σκοπό να το πράξεις τότε ίσως θα πρέπει να μιλήσεις μήπως και σε επαναφέρει στη τάξη. Ένας αληθινός φίλος, συμπαρίσταται, ακούει προσεκτικά αλλά δεν παρασύρει με την γνώμη του. Έχει σαφώς άποψη και πρέπει να είναι σεβαστή, αλλά δεν την επιβάλει στον φίλο του, απλά την αναφέρει και τον αφήνει ελεύθερο να επιλέξει τι θέλει για την ζωή του. Αν προσπαθήσει να του την επιβάλει και καλά για το καλό του, τότε δεν τον θεωρεί ισάξιο του ή ικανό να πάρει αποφάσεις για την ζωή του, άρα δεν είναι φιλία αυτό το πράγμα είναι μία εξαρτητική σχέση, στην οποία ο ένας προσφέρει για να νιώσει ισχυρός και να εισπράξει κάποια στιγμή το αντίτιμο και ο άλλος αποδέχεται την εύνοια και την κατώτερη φύση του, μην μπορώντας να αντισταθεί στον καθοδηγητή του. Δεν εννοώ σαφώς να δώσεις μια συμβουλή και ο άλλος να την χρησιμοποιήσει, το ξεκαθαρίζω μιλάω για πατρονάρισμα με το προσωπείο της φιλίας και της προσφοράς.
Είναι πράγματι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις τις προθέσεις των ανθρώπων από την αρχή. Είναι πολύ καλά καλυμμένες πίσω από την προσφορά κάποιου αγαθού ή υπηρεσίας ή συμβουλευτικής διάθεσης. Τα ανώριμα και ενθουσιώδη άτομα είναι συχνά θύματα τέτοιων «φίλων». Οι πρόθεση είναι κάτι που εξιχνιάζεται με τον καιρό και στις λεπτομέρειες αρχίζει και ξεδιαλύνει. Σε ένα περίεργο βλέμμα, μια λάθος φράση, μια αυθόρμητη αντίδραση που δεν πρόλαβε να ελέγξει ο άλλος. Για αυτό πρέπει να δίνουμε την αγάπη μας και την φιλία μας σε άτομα τσεκαρισμένα, ώστε σιγά σιγά για να νιώσουν την ευθύνη της σχέσης και να προλάβουν να ανταποκριθούν σε αυτό που ζητάμε. Δεν ζητώ να γίνει κάποιος καχύποπτος και να αρρωσταίνει παρατηρώντας στενά τα πάντα. Η διαίσθηση και η έλλειψη εθελοτυφλίας φτάνει για να βγάλεις συμπεράσματα σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Πρέπει να αναφέρω εδώ για να είμαι αντικειμενική, πως συχνά δεν φταίει το άλλο πρόσωπο που απογοητευόμαστε από μια φιλία. Πολλοί εξιδανικεύουν έναν φίλο διότι έχουν τόση ανάγκη να βρουν έναν όμοιο τους, που βλέπουν μόνο τα θετικά και κανένα αρνητικό. Και φυσικά, αυτό δεν είναι σωστό, είναι αντιθέτως μοιραίο να αποτύχει μία σχέση που βασίζεται σε πλαστή εικόνα. Τον φίλο τον επιλέγεις για τα θετικά του στοιχεία και τις αξίες του, αλλά τον αγαπάς και τον αντέχεις και με τα αρνητικά του και τις κακές στιγμές του. Αν δεν μπορεί να εκφραστεί κάποιος με έναν φίλο, για ότι τον ενοχλεί ώστε να το ξεκαθαρίσει για να νιώσεις καλύτερα, τότε η επιλογή του σε φίλο ήταν σαφώς λάθος. Αποδεικνύεται με το ότι το άλλο άτομο απλά δεν αντέχει την κριτική ακόμα και αν προέρχεται από κάποιον καλοπροαίρετο συνομιλητή, που ενδεχομένως να πληγώθηκε και απλά να θέλει να το λύσει για να ηρεμήσει, χωρίς να αποσκοπεί στον τερματισμό της σχέσης τους. Η διάλυση πάραυτα, πιθανότατα θα προκύψει από τον πρώτο που δηλώνει θιγμένος και δεν συγχωρεί το θράσος της έκφρασης οποιασδήποτε αντίρρησης στα πεπραγμένα του.
Ένας αληθινός φίλος ξέρει να περιμένει και να δίνει χρόνο στον άλλον όταν είναι σε έκρυθμη κατάσταση, δεν ξέρει πως να αντιδράσει ή τι νιώθει. Παραγκωνίζει δηλαδή τις δικές τους ανασφάλειες και δεν παίρνει προσωπικά κάθε κακό ή μη φυσιολογικό ξέσπασμα ή και την απομάκρυνση ακόμα του φίλου του, ενώ περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να μιλήσει ή να επέμβει αν χρειαστεί για να τον βοηθήσει. Σίγουρα στα πλαίσια μιας αληθινής φιλίας δεν έρχεται η ρήξη των ατόμων εύκολα και δεν σπάει ο δεσμός μετά από έναν διαπληκτισμό. Μπορεί να υπάρξουν καυγάδες αλλά το τέλος θα είναι πάντα αίσιο και θα υποχωρήσουν και οι δύο πλευρές. Ένας άνθρωπος που θεωρείται φίλος μπορεί να γίνει σκληρός κάποιες φορές για να συνετίσει και να προστατεύσει τον άλλον, πάντα με καλή πρόθεση και αγάπη. Σε δύσκολες καταστάσεις και αποφάσεις, μπορεί να διαταραχτεί μια φιλία, αλλά αν είναι υγιής και θεμελιωμένη σωστά, η κατάσταση θα γίνει παράσημο στην φιλία αυτή και όχι ράγισμα. Ακόμα και το ψέμα μπορεί να συγχωρεθεί υπό συνθήκες, δηλαδή αν για παράδειγμα ειπωθεί για προστασία ή από φόβο και έλλειψη εγκεφαλικής διαύγειας.
Μια φιλία για να ορίζεται ως φιλία, πρέπει να υπάρχει η πολυπόθητη εμπιστοσύνη. Όλοι θα μιλήσουμε κάποια στιγμή σε κάποιο τρίτο πρόσωπο για ότι μας απασχολεί σε σχέση με έναν φίλο. Σε αυτή την περίπτωση αν η πρόθεση είναι απλά να εκτονωθούμε και να πάρουμε μια συμβουλή και όχι να κράξουμε τον άλλον πίσω από την πλάτη του, τότε όλα είναι θεμιτά. Πάντα είναι σημαντικό να μην μεταφέρονται λόγια ή να αναφέρονται στις καταστάσεις με ανακρίβειες ώστε να μην δημιουργείται λάθος εντύπωση για τον φίλο μας. Επίσης δεν πρέπει να λέγονται τα μυστικά που έχει εμπιστευτεί ο φίλος, διότι δεν αφορούν το άτομο που τα ξέρει και φυσικά δεν είναι ηθικό. Αργά ή γρήγορα ένα τέτοιο παράπτωμα θα γίνει αντιληπτό και δεν θα υπάρχει εμπιστοσύνη πια από κανέναν. Είναι μάλιστα αναμενόμενο σε μια φιλία σημαντική και αγνή, να προστατεύει κάποιος το φιλικό του πρόσωπο από έκθεση όσο γίνεται και από τυχόν επιθέσεις ή καταστάσεις δυσμενείς και ανυπόφορες. Είναι επίσης ξεκάθαρο πως ο φίλος πρέπει να τοποθετείται πιο πάνω από το μια βολική κατάσταση που δελεάζει, έτσι εκπαιδεύεται κάποιος στην εξάσκηση και διατήρηση των αξιών του και δείχνει τον χαρακτήρα και την ακεραιότητα του. Σε μια ουσιαστική φιλία επομένως το εγώ χάνεται και το εμείς γίνεται η συνειδητή επιλογή και των 2 συμβαλλόμενων, ώστε να μοιράζονται από καρδιάς οτιδήποτε αξίζει και μπορεί να μοιραστεί.
Σαφέστατα και ο εκάστοτε που μπαίνει στην διαδικασία να χρησιμοποιήσει ή να εκβιάσει συναισθηματικά ή να χαρεί με το πάθημα του άλλου, δεν υπήρξε ποτέ φίλος του. Η φιλία τούτη όπως και αν φαινόταν βασίστηκε σε συνθήκες βολικές και για τα 2 άτομα και ύστερα κάτι ή κάποιος τράβηξε την προσοχή, το συμφέρον και το συναίσθημα του ατόμου μακριά από τον υποτιθέμενο φίλο. Δεν είναι λίγοι δυστυχώς οι άνθρωποι που είναι ανίκανοι να νιώσουν δέσιμο και ευθύνη σε μία σχέση που βασίζεται στο συναίσθημα. Βαφτίζουν φιλία ότι ζουν με διάφορα περιστασιακά άτομα και βολεύονται με ψεύτικες θετικές συμπεριφορές, για να μην αποδεχτούν την ελλειμματική τους φύση. Επιπλέον ο πραγματικός φίλος δεν θα σου ζητήσει ποτέ, εκτός ακραίων καταστάσεων, να ρίξεις την αξιοπρέπεια σου και δεν θα προσβάλει ποτέ την οικογένεια σου, ούτε θα σε φέρει κόντρα σε αυτή. Αν συμβεί κάποια στιγμή να διαλέξεις ανάμεσα σε ένα φίλο και την οικογένεια σου, αρχικά κάτι δεν λειτουργεί σωστά και ύστερα πάντα είναι θεμιτό να προηγείται η οικογένεια και τα παιδιά σου.
Η θυσία σε ένα μεγάλο εύρος πραγμάτων είναι επίσης κάτι που χαρακτηρίζει έναν καρδιακό φίλο. Προσφέρει με χαρά χρόνο, χρήμα, υλικά αγαθά, αγάπη, υποστήριξη και υπομονή στον βωμό του ιερού δεσμού της φιλίας, ενώ δεν προσδόκα ανταπόδοση για όσα δίνει, καθώς η ίδια η προσφορά τον γεμίζει και τον ικανοποιεί. Αρκετές φορές συμβαίνει ο ένας να δίνει περισσότερα από τον άλλον, διότι τόσα απλά μπορεί τη δεδομένη στιγμή ο καθένας τους. Παρόλο λοιπόν που η ισορροπία στην προσφορά θα ήταν το ιδανικό και πάλι δεν αναιρεί την δυναμική και την αξία της σχέσης τους, διότι αυτά είναι πλασματικά στοιχεία και αλλάζουν κατά καιρούς, ανάλογα τις συνθήκες.
Η πραγματική φιλία δεν επισκιάζεται ποτέ με υποψίες, κακόβουλες προθέσεις και χειριστικότητα. Τίποτα βασικά δεν μπορεί να κλονίσει δύο αληθινούς φίλους, ούτε ακόμα και οι κακουχίες, η ζήλεια ή η απόσταση μεταξύ τους. Αυτού τους είδους την ιδανική σχέση δεν την βλέπουμε πια στην κοινωνία μας να ανθεί, αντιθέτως θεωρείται ουτοπική και την αντικρίζουμε μόνο στις ταινίες και τις διαφημίσεις. Ανθούσε όμως κάποτε στις καρδιές των ανθρώπων που έφαγαν ψωμί και αλάτι μαζί, που στήριξαν από κοινού ένα όραμα και μεγάλωναν τους απογόνους τους με τις ίδιες αξίες. Κάποτε ένας οικογενειακός φίλος ήταν ίσα με τον συγγενή και είχε τα ίδια προνόμια αν όχι και παραπάνω. Άνθησε πάραυτα και στην δική μου καρδιά γιατί έτσι με έμαθαν οι δικοί μου, να βλέπω με δέος την φιλία και την συντροφικότητα και γι αυτό πιστεύω στο ιδανικό της και ας μην την εντοπίζω συχνά.
Μια φιλική σχέση που τελειώνει άδοξα, με προδοσία, με αδιαφορία, με εκδίκηση ή με πιο τραγικό ακόμα τρόπο, δεν ήταν ποτέ αγαθή φιλία. Είναι αδύνατον να θες να πονέσεις έναν φίλο, ακόμα και κάτω από τις πιο περίπλοκες συνθήκες παρεξήγησης, στην χειρότερη περίπτωση απλά αποχωρείς χωρίς πόλεμο. Μη σας πείθουν όταν σας λένε ότι «εγώ τον αγαπούσα σαν φίλο, αλλά αφού μου φέρθηκε έτσι καλά του έκανα και εγώ και τον ξεπλήρωσα». Δεν μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο διότι ακόμα και αν ο ένας φέρθηκε αναξιόπιστα, η συμπεριφορά του δεύτερου αποδεικνύει πως και εκείνος τον περίμενε στην γωνία για το πότε θα διαπράξει το σφάλμα για να ανταποδώσει. Έναν άνθρωπο που νοιάστηκες πραγματικά πως θα μπεις στην διαδικασία να τον πονέσειςꓼ Μόνο αν διαπράξει έγκλημα εναντίον σου θα μπορούσε να δικαιολογηθεί κάτι τέτοιο, κατά τα άλλα όλα ήταν πλαστά εξαρχής.
Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιος σφάλει και μετανοεί μετά αληθινά. Τότε ζυγιάζεις την κατάσταση και τα κουράγια σου και αν έχεις τη δύναμη μαζί με την συγχώρεση δίνεις και ευκαιρία για συμβιβασμό. Αυτό ισχύει για τα τραγικά σφάλματα που πλήττουν συνειδήσεις και πονάνε πολύ. Για τα άλλα τα απλά και τα καθημερινά λαθάκια ή τις καθημερινές παρεξηγήσεις και παραλήψεις μεταξύ φίλων, αυτά είναι απλώς σκουπιδάκια στο δρόμο που εύκολα τα πετάτε και προχωράτε χέρι χέρι εξελισσόμενοι σε κάτι καλύτερο κάθε φορά.
Σε μια φιλική σχέση ενδέχεται ο ένας να ήταν αληθινός φίλος και ο άλλος όχι. Τότε δεν υφίστατο ποτέ φιλία πραγματική σαφώς, διότι χρειάζεται 2 άτομα που να νιώθουν το ίδιο ταυτόχρονα, αλλά ο πρώτος όμως δεν χάνει την αξία του σαν άνθρωπος και σαν φίλος επειδή προδόθηκε και αποδεικνύει το ήθος του συγχωρώντας και απλά αποχωρώντας. Αυτόν που δεν μπορείς να συγχωρήσεις κοινώς, δεν τον ένιωσες ποτέ κοντά στην καρδιά σου. Δεν χρειάζεται υποχρεωτικά να τον έχεις στην ζωή σου, ούτε πρέπει να τον αφήσεις να σε εκμεταλλεύεται και να τον εμπιστευτείς ξανά. Η συγχώρεση όμως σε τελική ανάλυση δίνεται για το ιδανικό της φιλίας που ένιωσε κάποιος και ύστερα για την ψυχική του ηρεμία.
Τελειώνοντας, με λίγα λόγια θα γράψω συγκεντρωτικά τι πιστεύω πως είναι ο αληθινός φίλος:
Είναι εκείνος που λατρεύει την ψυχή σου, όχι την εμφάνιση σου και του είσαι πολύτιμος. Δεν σε αντικαθιστά με κανέναν άλλον και επιδιώκει να περνά ποιοτικό χρόνο μαζί σου. Δεν σε αποφεύγει στις δυσκολίες σου και δεν σου φορτώνει κάθε φορά ευθύνες για την κακή του διάθεση. Με έναν φίλο μοιράζεσαι σχεδόν τα πάντα και σέβεται ότι αγαπάς και κυρίως την οικογένεια σου, τα μυστικά σου και τις επιλογές σου. Ένας αληθινός φίλος μπορεί να μην συμφωνεί μαζί σου, αλλά θα σε υποστηρίξει μπροστά σε τρίτους όσο του επιτρέπει η συνείδηση του. Θα σου πει πάντοτε την αλήθεια και αν δεν το κάνει είναι για να σε προστατεύσει. Αφουγκράζεται τον πόνο σου και συναισθάνεται ότι ζεις και πως νιώθεις κάθε φορά. Ξέρει εσένα και όχι την αντίδραση σου, ακόμα και όταν εσύ ξεχνάς ποιος είσαι. Είναι επομένως συνοδοιπόρος και παραστάτης, ακροατής και στυλοβάτης. Είναι η φωνή που σε ξεκουράζει όταν η καθημερινότητα σε ξεκουφαίνει. Είναι η αγάπη μέσα στην αδιαφορία και η υπομονή μέσα στην δύνη του χρόνου που μας παρασύρει. Είναι η πράξη μέσα σε ένα φαύλο κύκλο δήθεν προθέσεων και απραξίας. Είναι το δώρο του θεού στους ανθρώπους για να τους φέρει κοντά στην ανιδιοτέλεια και την αληθινή αγάπη. Τίποτα λιγότερο από όλα αυτά.
Σας εύχομαι ολόψυχα να έχετε όλοι έναν τέτοιο φίλο/η για να πορεύεστε μαζί του στην ζωή.
