Σε μία από πιο επικίνδυνες στροφές της διαδρομής της μέσα στο ούτως ή άλλως δύσκολο πεδίο της πανδημίας του κορωνοϊού βρίσκεται η χώρα. Το αν θα διανυθεί με ασφάλεια η κρίσιμη καμπή θα φανεί τις επόμενες 7 με 14 ημέρες.
Αυτό το διάστημα, αρχής γενομένης από σήμερα, οπότε και ενεργοποιούνται επιπλέον μέτρα, θα κρίνει πόσο κοντά ή μακριά θα βρεθεί η Αττική στην καραντίνα (lockdown), με όλο το βάρος -υγειονομικό, κοινωνικό, οικονομικό- που θα συνεπάγεται αυτό για την περιοχή που συγκεντρώνει τον μισό πληθυσμό της χώρας.
Η αξιολόγηση και η αποτελεσματικότητα των μέτρων θα βρίσκονται κάθε μέρα στην ατζέντα των αρμόδιων επιστημόνων και των κυβερνητικών στελεχών. Το ίδιο και τα εναλλακτικά σενάρια κλιμάκωσης των μέτρων, με τους αρμόδιους να εξετάζουν ακόμη και ένα στοχευμένο lockdown, με τον κλοιό προστασίας να σχεδιάζεται γύρω από τους ευάλωτους, ασθενείς και ηλικιωμένους, πριν ξετυλιχθεί το σχέδιο για μικρής διάρκειας γενικό lockdown για τους κατοίκους της Αττικής.
Η δραματική επιδείνωση που καταγράφεται στην επιδημιολογική εικόνα τις τελευταίες ημέρες σε ό,τι αφορά τη μετάδοση και τις επιπτώσεις του κορωνοϊού επιτάχυνε τις εξελίξεις και δρομολόγησε δραστικές αποφάσεις επιστημόνων και κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του επιδημικού κύματος που σαρώνει κυρίως την Αττική.
«Υπάρχει μία σταδιακή άνοδος τις τελευταίες εβδομάδες, αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που βάζουν την Αττική στο πορτοκαλί», είπε την περασμένη Παρασκευή για το επίπεδο συναγερμού στο Λεκανοπέδιο ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθήνας, εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για τον κορωνοϊό, Σωτήρης Τσιόδρας.
Οι προηγούμενες δέκα ημέρες χαρακτηρίστηκαν από τα αρνητικά ρεκόρ σε νέες λοιμώξεις COVID-19, σοβαρά νοσούντες, διασωληνωμένους και νεκρούς. Την περασμένη Παρασκευή ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς, ανακοίνωσε νέο πλέγμα μέτρων -σε συνέχεια εκείνων που είχε ανακοινώσει την περασμένη Τρίτη- για να αντιμετωπιστεί η επέλαση του κορωνοϊού στο Λεκανοπέδιο.
Το αυξημένο επιδημιολογικό φορτίο
Στην Αττική εντοπίζονται τα 2.100 από τα περίπου 4.000 ενεργά κρούσματα κορωνοϊού της χώρας με 1.037 να καταγράφηκαν σε μια εβδομάδα, από τις 14 έως τις 20 Σεπτεμβρίου. Επιπλέον, εντοπίστηκε βαρύτερο επιδημιολογικό φορτίο σε κάποιες συγκεκριμένες περιοχές του Δήμου Αθηναίων, γεγονός που δρομολόγησε στοχευμένες δράσεις και παρεμβάσεις για τη μείωσή του. Σύμφωνα με την Πολιτική Προστασία, τα 966 από τα 2.100 κρούσματα είναι στον Δήμο Αθηναίων, με τα περισσότερα να εντοπίζονται στο κέντρο της πόλης, σε συγκεκριμένες περιοχές.
Μάλιστα στο υπουργείο Υγείας είχαν αξιολογηθεί από την περασμένη εβδομάδα ως ιδιαίτερα ανησυχητικά τα κρούσματα σε αλλοδαπούς κατοίκους του κέντρου της Αθήνας και στα «φορτωμένα» επιδημιολογικά δημοτικά διαμερίσματα, όπως αυτά προέκυπταν από τα νοσοκομεία αναφοράς.
Στον «Ευαγγελισμό» και στο «Σωτηρία» οι αλλοδαποί ασθενείς αυξάνονταν συνέχεια τις δύο τελευταίες εβδομάδες μετά από κάθε εφημερία. Στο «Σωτηρία» το 25% των νοσηλευομένων είναι αλλοδαποί ηλικίας κάτω των 30 χρόνων. Στο 5% υπολογίζεται το ποσοστό των αλλοδαπών ασθενών που νοσηλεύονται στις ΜΕΘ. Στον «Ευαγγελισμό» δε οι αλλοδαποί με λοίμωξη COVID-19 αποτελούν το 55% των νοσηλευομένων, και μάλιστα ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 17-25 χρόνων. Στις ΜΕΘ του νοσοκομείου το 15% των σοβαρών περιστατικών και διασωληνωμένων είναι επίσης αλλοδαποί.
Για τη διαχείριση της πανδημίας στους ευάλωτους κατοίκους της Αθήνας, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, θα γίνουν συγκεκριμένες δράσεις, όπως η ενημέρωση, τα τεστ, αλλά και η φιλοξενία τους όταν χρειάζεται σε ξενοδοχεία καραντίνας, ιδίως μετά την έξοδό τους από το νοσοκομείο και μέχρι να βγουν αρνητικά τα αποτελέσματα των αναγκαίων τεστ.
Οι εστίες υπερμετάδοσης και οι ηλικιωμένοι
Στην Αττική ανεστάλησαν για τις επόμενες 14 ημέρες, και μέχρι τις 4 Οκτωβρίου, οι συναυλίες σε ανοικτούς και κλειστούς χώρους και οι προβολές σε κινηματογράφους – αυτό είναι και το μόνο μέτρο σε αυτή τη φάση που στοχεύει στις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις που έχουν ως χαρακτηριστικό τον συγχρωτισμό και αποτελούν εστίες υπερμετάδοσης του ιού. Προς την ίδια κατεύθυνση τέθηκε ανώτατο όριο 9 ατόμων για τις συναθροίσεις σε κλειστούς και ανοικτούς χώρους (εξαιρούνται αυτοί όπου ισχύουν ειδικά μέτρα αποστάσεων, όπως τα καταστήματα υγειoνομικού ενδιαφέροντος) καθώς και ανώτατο όριο 20 ατόμων σε γάμους, κηδείες και βαπτίσεις.
Σειρά μέτρων ελήφθησαν για το ίδιο διάστημα στο πεδίο της εργασίας και των σχετικών μετακινήσεων, απολύτως αναγκαία με δεδομένο ότι το 29,7% των θετικών κρουσμάτων έχουν εντοπιστεί σε χώρους εργασίας. Υποχρεωτική τηλεργασία για το 40% των εργαζομένων στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, κλιμακωτό ωράριο εργασίας στο Δημόσιο, με σταδιακή άφιξη στην εργασία στις 7 π.μ., 8 π.μ. και 9 π.μ., αποχώρηση από την εργασία στον ιδιωτικό τομέα σε 4 «κύματα» και σαρωτικοί έλεγχοι σε εργοδότες και εργαζομένους για την τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων είναι το πλέγμα μέτρων που στοχεύει στον περιορισμό της μετάδοσης νέων λοιμώξεων στα εργασιακά περιβάλλοντα.
Στο μικροσκόπιο των αρμόδιων αρχών βρίσκονται και οι ηλικιωμένοι, που όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΕΟΔΥ βρίσκονται στο στόχαστρο του κορωνοϊού. Τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω πληρώνουν βαρύ τίμημα καθώς ο κορωνοϊός τους πλήττει θανάσιμα. Το 80% των θυμάτων της πανδημίας ανήκει στην προαναφερθείσα ηλικιακή ομάδα. Οι ηλικιωμένοι και οι ευάλωτοι, εκείνοι που ανήκουν δηλαδή σε ομάδες υψηλού κινδύνου λόγω σοβαρών παθήσεων, αποδεικνύεται ότι είναι οι αδύναμοι κρίκοι της μετάδοσης του κορωνοϊού, κάτι που οι επιστήμονες της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων έχουν υπογραμμίσει επανειλημμένως.
Στο πλαίσιο των νέων μέτρων, διά του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας απευθύνθηκε σύσταση προς τα άτομα ηλικίας άνω των 65 χρόνων να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους στις απολύτως αναγκαίες, να αποφεύγουν την επαφή με άλλα άτομα πλην του στενού οικογενειακού τους περιβάλλοντος και τις μετακινήσεις με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Το επόμενο μέτρο που δρομολογείται προκειμένου να προστατευτεί η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα είναι η καραντίνα και η όποια μετακίνησή τους να γίνεται εφόσον επιβάλλεται για συγκεκριμένους λόγους, τους οποίους και θα πρέπει να γνωστοποιούν στην Πολιτική Προστασία – όπως γινόταν με τα σχετικά έντυπα ή με μηνύματα μέσω κινητού (SMS) κατά την πρώτη φάση της πανδημίας.
Η πορεία προς τα θλιβερά ρεκόρ και τα νέα μέτρα
Την περασμένη Πέμπτη ανακοινώθηκαν 359 νέα κρούσματα κορωνοϊού – είναι ο δεύτερος υψηλότερος αριθμός μέσα στον Σεπτέμβριο, μετά από εκείνον των 372 κρουσμάτων της προπερασμένης εβδομάδας που περιελάμβανε τη συρροή εργοστασίου στην Πέλλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος αριθμός κρουσμάτων είναι ο μεγαλύτερος που έχει καταγραφεί από την αρχή της πανδημίας στην Ελλάδα.
Επίσης, ο απολογισμός της ίδιας ημέρας έδωσε θλιβερό ρεκόρ κρουσμάτων για τον Σεπτέμβριο στην Αττική, με 212 νέα περιστατικά, ενώ ταυτόχρονα έσπασε και το φράγμα των 200 κρουσμάτων για το Λεκανοπέδιο. Προχθές, Παρασκευή, νοσηλεύονταν στα νοσοκομεία περίπου 600 ασθενείς, διπλάσιοι από όσους νοσηλεύονταν στην αρχή του μήνα. Περίπου το 1/3 βρίσκεται σε ΜΕΘ, Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας (ΜΑΦ), Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ) και θαλάμους αρνητικής πίεσης.
Αλλά και σε ό,τι αφορά το δεδομένο των διασωληνωμένων η εικόνα είναι μελανή: την 1η Σεπτεμβρίου ήταν 37 και την περασμένη Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου ήταν 76. Μέσα σε τρεις εβδομάδες διπλασιάστηκαν!
Την περασμένη Πέμπτη καταρρίφθηκε και το θλιβερό ρεκόρ των θανάτων που καταγράφονται ημερησίως: 9 ασθενείς έχασαν τη ζωή τους από την ανακοίνωση της μιας επιδημιολογικής έκθεσης ως την επόμενη, δηλαδή από το απόγευμα της Τετάρτης ως το απόγευμα της Πέμπτης. Ο θλιβερός απολογισμός μεγεθύνθηκε καθώς άλλοι 3 άνθρωποι κατέληξαν το βράδυ της Πέμπτης, συνολικά 12. Δέκα ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός νεκρών μέχρι τότε και είχαν σημειωθεί στις 3 Απριλίου 2020, στην καρδιά της πανδημίας. Συνολικά 328 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω του κορωνοϊού, με τους 62 εξ αυτών μέσα στον Σεπτέμβριο.
Το θερινό κύμα της πανδημίας, όπως αποτυπώθηκε στα επιδημιολογικά στοιχεία του περασμένου Αυγούστου, αλλά και η χαλαρότητα στην τήρηση των μέτρων τόσο από τους πολίτες όσο και από την Πολιτεία που επέβαλε συνθήκες ελέγχου πολλών ταχυτήτων διαμόρφωσαν τη μελανή επιδημιολογική εικόνα που διαπίστωσαν από κοινού επιστήμονες και κυβέρνηση τα περασμένα 24ωρα, αποφασίζοντας να παρέμβουν δραστικά.
Ενα άλλο στοιχείο που ενίσχυσε την άποψη των μελών της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την άμεση λήψη μέτρων με επόμενη κλιμάκωση το lockdown για την «κόκκινη» Αττική είναι τα «ορφανά» κρούσματα. Ενδεικτικά, τη δύσκολη Πέμπτη με τα 359 κρούσματα στη χώρα, εκ των οποίων τα 212 στην Αττική, τα 6 στα 10 ήταν «ορφανά». Από τα 359 κρούσματα δεν είχαν ταυτοποιηθεί και ιχνηλατηθεί τα 223 (ποσοστό 62% ).
Ο συναγερμός για τα «ορφανά» κρούσματα κορωνοϊού είχε σημάνει στους επιστήμονες από το καλοκαίρι, καθώς τα πάνω από 25 άγνωστης πηγής προέλευσης θετικά κρούσματα κορωνοϊού την ημέρα επί αρκετές ημέρες χτύπησαν το καμπανάκι για την εκτός ελέγχου κυκλοφορία του ιού. Στην Αττική, όπως διαπιστώθηκε στην πράξη τον Σεπτέμβριο, όταν ολοκληρώθηκε η επιστροφή των κατοίκων από τα παραθεριστικά σημεία, η ιχνηλάτηση έγινε εξαιρετικά δύσκολη.
Η κλιμάκωση των μέτρων και το lockdown
Το σενάριο του lockdown στην Αττική, παρότι δεν περιλαμβανόταν αρχικά στους τρόπους αναχαίτισης του νέου κύματος κορωνοϊού, εντάχθηκε στα σχέδια και τις λύσεις που αναζητούσαν από κοινού οι επιστήμονες και η κυβέρνηση.
Εξετάστηκε στη λογική ενός ολιγοήμερου περιορισμού μετακινήσεων και δραστηριοτήτων στην περιφέρεια της Αττικής ώστε να διακοπεί η πορεία του κορωνοϊού, να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος για το υγειονομικό σύστημα, που θα πρέπει να οργανωθεί και για το κύμα των εποχικών ιώσεων και, τέλος, να ενεργοποιηθούν τα αντανακλαστικά των πολιτών για την επανάληψη της φάσης «Μένουμε Σπίτι». Η εφαρμογή ενός νέου lockdown εξαρτάται βεβαίως από την εξέλιξη της πανδημίας τις επόμενες 7 έως 14 ημέρες, καθώς δεν παύει να αποτελεί ύστατη επιλογή στη δέσμη μέτρων που έχει στη διάθεσή της η Πολιτεία.
Σημειωτέον ότι τον περασμένο Μάρτιο που εφαρμόστηκε το πρωτόγνωρο τότε για όλους μέτρο της γενικής καραντίνας τα επιδημιολογικά δεδομένα περιελάμβαναν 34 διασωληνωμένους και 15 θανάτους. Ωστόσο, δεν πρόκειται για ζήτημα μόνο αριθμών.
Οπως επισήμανε ο καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης κατά την ενημέρωση της περασμένης Παρασκευής, το γεγονός ότι καταγράφονται σταθερά επί σειρά ημερών πάνω από 300 κρούσματα κορωνοϊού δείχνει μια ανησυχητική σταθεροποίηση, έχουν όμως σημασία και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Είναι διαφορετικό π.χ. αν πρόκειται για γνωστές επαφές με δυνατότητα ιχνηλάτησης, για «ορφανά» κρούσματα ή για συγκεκριμένες ηλικιακές ή επαγγελματικές ομάδες. Στην Αττική, δε, σταθεροποιούνται τα «ορφανά» κρούσματα. Κρίσιμο μέγεθος αποτελεί επίσης ο αριθμός των ασθενών στις ΜΕΘ, πεδίο όπου καταγράφεται συνεχώς αυξητική τάση.
