Σίγουρα, όταν ακούς τη φράση «το τρίτο πρόσωπο» το μυαλό σου πηγαίνει στην ερωτική απιστία. Ισχύει. Αλλά δεν είναι μόνο το προφανές που μπορεί να κάνει κακό σε ένα ζευγάρι. Η Ιωάννα Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc, γράφει σήμερα για την ύπαρξη ενός «τρίτου» στη σχέση και δεν είναι πάντα μια ερωμένη. Μπορεί τη σχέση να υπομονομεύει ο κολλητός, οι εθισμοί, η δουλειά, ακόμα και κάποιο μέλος της οικογένειας. Μπορεί ο «τρίτος» σε μια σχέση να είναι κάτι άλλο. Ο λόγος σε εκείνη…
Πολλοί λένε ότι οι κρυφές επαφές κάνουν καλό στη σχέση. Ισχύει;
Οι υγιείς, μακροχρόνιες σχέσεις έχουν πολλά κοινά. Ένα από τα πιο σημαντικά είναι η ικανότητα του ζευγαριού να είναι αυθεντικοί και ευθείς μεταξύ τους τόσο σε όσα σκέφτονται όσο και στις πράξεις. Χτίζουν τη σχέση τους πάνω στην πίστη σε αυτές τις συμφωνίες και σπανίως έχουν τη διάθεση να ρισκάρουν να καταστρέψουν τη σχέση καταπατώντας τις. Αυτός που θα επιλέξει να δημιουργήσει μια άλλη σχέση χωρίς να το γνωρίζει ο σύντροφός του, εκείνη τη στιγμή απειλεί τη συμφωνία τους. Κάποιοι λένε ότι οι κρυφές σχέσεις ωφελούν τη βασική σχέση. Όμως η πραγματικότητα δείχνει ότι αυτά τα κρυφά τρίγωνα, είτε εκλογικευμένα με όποιο τρόπο βολεύει τον καθένα είτε έχουν γίνει χωρίς συνειδητή απόφαση, συνήθως σκάνε. Αυτός που διατηρεί τη μυστική επαφή, ενδεχομένως να λαμβάνει την αποδοχή και τη στήριξη που δεν έπαιρνε από την επίσημη σχέση του. Την ίδια στιγμή ο σύντροφος που δεν γνωρίζει, βρίσκεται στην αδύναμη θέση να μην μπορεί να επηρεάσει την κατάσταση. Όμως η ύπαρξη τρίτου δεν προκαλεί αυτόματα ζημιά στην αρχική σχέση, αλλά κυρίως όταν παραμένει κρυφή και άγνωστη στον άλλον σύντροφο.
Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε τη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει;
Δείτε την κατάσταση σαν ένα πραγματικό τρίγωνο. Το ένα πόδι συνδέει το σύντροφο που αναζητάει την άλλη επαφή με αυτό το άτομο που δημιουργείται η επαφή εκτός της αρχικής σχέσης. Το δεύτερο πόδι συνδέει τους συντρόφους της αρχικής σχέσης. Λόγω του ότι το τρίτο πόδι (το τρίτο άτομο και ο άλλος σύντροφος στην αρχική σχέση) δεν έχει κάποια βάση σύνδεσης να στηριχτεί, το τρίγωνο είναι εκ κατασκευής ασταθές και με όλες τις πιθανότητες να διαλυθεί.
Ποιοι βρίσκονται συνήθως στη θέση του τρίτου;
-Πρώτο πρώτο θα αναφέρω αυτό στο οποίο πηγαίνει το μυαλό των περισσοτέρων. Η σεξουαλική απιστία. Είναι ένας από τους πιο συνήθεις λόγους που έρχονται τα ζευγάρια για βοήθεια άρα αντιλαμβάνεστε ότι έχω δει αρκετά από αυτά. Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι υπάρχει μια ξεκάθαρη διαφορά μεταξύ των συντρόφων που τακτικά καταφεύγουν σε απιστίες και αυτών που μπαίνουν σε κρυφή σεξουαλική σχέση που δεν είχαν σκεφθεί ποτέ στο παρελθόν. Οι πρώτοι είναι επαγγελματίες στην τέχνη της αποπλάνησης και για αυτό επιλέγουν άτομα τα οποία μπορούν με ευκολία να διαχειριστούν ενώ διατηρούν δύο σχέσεις. Θέλουν τα οφέλη της επίσημης σχέσης αλλά πιστεύουν ότι δεν μπορούν να ικανοποιηθούν σεξουαλικά από ένα άτομο μόνο. Θεωρούν ότι εφόσον ο σύντροφός τους δεν μαθαίνει ποτέ για την άλλη κατάσταση, δεν θα πληγωθεί. Γενικά προσέχουν πολύ τις «απαιτήσεις» της διπλής ζωής και έχουν έτοιμες δικαιολογίες σε περίπτωση που κάτι αποκαλυφθεί. Στη δεύτερη περίπτωση, το άτομο που ξεκινάει μια σεξουαλική σχέση, συνήθως το κάνει σε μια απρόσμενη και μη-συνήθη κατάσταση. Αυτές οι λόγω συγκυριών απιστίες είναι μέρος ενός πολύπλοκου συνεχούς.
Για παράδειγμα, στο ένα άκρο του μπορεί να βρίσκεται ο αφοσιωμένος σύντροφος που σχετίζεται με έναν άνθρωπο ο οποίος δεν δύναται να συμμετέχει ολοκληρωτικά στη σχέση, είτε για λόγους ψυχολογικούς είτε επαγγελματικούς τα οποία τον κάνουν μη-διαθέσιμο στη σχέση. Εδώ, η σχέση έχει ήδη αποδυναμωθεί και ο καθείς από την πλευρά του μπορεί να μην έχει αποφασίσει ή να μην μπορεί να παρέμβει με ή χωρίς βοήθεια.
Στο άλλο άκρο του, δεν είναι σπάνιο να βρούμε κάποιον που ενώ είναι πλήρως διαθέσιμος στη σχέση του, ξαφνικά ερωτεύεται κάποιον άλλον. Τη μία στιγμή μπορεί να μπορεί να νιώθει αφοσιωμένος στη σχέση του και την άλλη στιγμή να είναι ηθικά μπερδεμένος αλλά χωρίς τη δύναμη να τερματίσει τη σχέση. Δεν θέλουν να πληγώσουν ή να προδώσουν το σύντροφό τους και σπανίως επιθυμούν να τελειώσει αυτή η σχέση. Εν τέλει η κρυφή σχέση πεθαίνει μόνη της χωρίς να ανακαλύψει ποτέ ο άλλος ότι υπήρχε ή αποκαλύπτεται με την αναμενόμενη συνοδή αναστάτωση και δυσφορία.
-Εν συνεχεία, το ρόλο του τρίτου μπορεί να παίξει και ο κολλητός φίλος. Σχέσεις εμπιστοσύνης και βαθιάς συναισθηματικής οικειότητας με άτομα από το παρελθόν, έχοντας μοιραστεί πολλές ευάλωτες καταστάσεις, αλλά και από το κοντινό παρόν, εξίσου συναρπαστικές και ενδιαφέρουσες επαφές. Παρουσία κάποιας δυσκολίας στην ερωτική σχέση, πολλοί στρέφονται στον κολλητό τους για κατανόηση, υποστήριξη, συμβουλές αλλά και την έγνοια η οποία διαφέρει από αυτό που νιώθουν με το σύντροφό τους. Είναι αρκετές οι φορές που μας λένε ότι στρέφονται στον κολλητό διότι δεν θέλουν να επιβαρύνουν τον σύντροφό τους κατά την διάρκεια μιας προσωπικής κρίσης ή αισθάνονται ότι δεν μπορεί να τους δώσει αυτό που έχουν ανάγκη.
Αν ο κολλητός είναι δυναμικός υποστηρικτής της σχέσης του φίλου του, δεν θα πει ή δεν θα κάνει κάτι που μπορεί να ενθαρρύνει το άτομο αυτό να κρατήσει το σύντροφό του απέξω, ακόμα κι αν αυτή η φιλική σχέση είναι μυστική. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε. Συνήθως ο κολλητός στηρίζει τους λόγους που κάνουν το φίλο του να μην εμπιστεύεται πλέον το σύντροφό του, λόγω προσωπικού ενδιαφέροντος για αποκλειστικότητα, κι έτσι μπορεί να επηρεάσει το φίλο του να αποτραβηχτεί ακόμα πιο πολύ από τη σχέση.
-Στο ίδιο έργο θεατές (τρίτοι) και οι πρώην ή εν δυνάμει εραστές. Είτε αποτελούν αθώο φλερτ ή υπάρχει διάθεση να διατηρηθούν εναλλακτικές ανοιχτές, αυτές οι εν δυνάμει εκρηκτικές σχέσεις είναι πιο πιθανό να φουντώσουν αν έχουν τη σπίθα της μυστικότητας ως «προστάτη» τους. Μερικά άτομα δελεάζονται από την ίντριγκα και την έννοια της πονηριάς με αποτέλεσμα να ξεπερνούν τα όρια. Όταν αυτός ο άνθρωπος έχει καλή προαίρεση για τη νέα σχέση του οικείου του, ενδεχομένως να σταθεροποιήσει το τρίγωνο με τη συμβολή του. Δεν συμβαίνει το ίδιο όταν υπάρχουν ξεχασμένα συναισθήματα από παρελθοντική σχέση. Για αυτό η αποδοχή των πρώην ως φίλων στο παρόν πρέπει να γίνεται μόνο με την από κοινού συμφωνία των συντρόφων.
-Δεν εξαιρείται η οικογένεια από τη θέση του τρίτου. Ακόμα κι αν έχουν δημιουργήσει τα μέλη τη δική τους οικογένεια. Οι συγγενείς έχουν τη δύναμη να φτιάξουν ή να βλάψουν αυτές τις νέες σχέσεις μέσω σταθερούς υποτίμησης των αξιών του ενός ή του άλλου συντρόφου ή ακόμα και με σκόπιμο σαμποτάζ, κατά το οποίο εκδηλώνεται φανερά η δυσαρέσκεια για το άτομο που θα ήθελα να εξαφανιστεί. Αν το άτομο που θα βρεθεί στη μέση είναι σε σύγχυση, μπορεί είτε να επιτρέψει στο συγγενή να συνεχίσει να υποτιμά το σύντροφό του ή να ρισκάρει να αποθαρρύνει αυτό το άτομο. Όποια κι αν είναι απόφαση, το μήνυμα σχετικά με το ποιος έχεις μεγαλύτερη αξία για εκείνον θα είναι ξεκάθαρο. Σύνηθες παράδειγμα, ο ανταγωνισμός πεθεράς – νύφης. Χωρίς βέβαια αυτό να αποκλείει κι άλλους εξίσου ανταγωνιστικούς ή υπέρ-προστατευτικούς συγγενείς οι οποίοι έχουν την ανάγκη να φέρουν την ανατροπή στη σχέση του αδερφού, γονέα ή άλλου συγγενή.
Στην κυριολεξία, υπάρχουν χιλιάδες αφορμές και πηγές που θα μπορούσαν να τον επηρεάσουν για κάθε σχέση που δημιουργεί εκτός της οικογένειας. Όμως για να μπορέσει ο κάθε άνθρωπος να δημιουργήσει μια ξεχωριστή και επιτυχημένη σχέση, θα πρέπει να έχει εντοπίσει τις επιρροές που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη σχέση και να κάνει συνειδητά επιλογές να μην τις αφήσουμε να βλάψουν την επίσημη ενήλικη σχέση του. Δυστυχώς πολλές φορές χρησιμοποιούν τους συγγενείς για να καλύψουν τα δικά τους συναισθήματα για τους συντρόφους τους ίσως και άθελά τους. Αυτές όμως οι «κρυφές» σχέσεις συχνά αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την εξέλιξη της σχέσης.
-Και φθάνω στους εθισμούς. Ναι στο ρόλο του τρίτου. Το άτομο που κάνει χρήση, επιλέγει μια κοντόφθαλμη απόδραση (ανακούφιση από την προσωρινή δυσφορία) με μακροχρόνιες συνέπειες. Προφανώς και για όλες τις σχέσεις υπάρχουν πηγές στήριξης, όμως η εμπλοκή με εθισμούς στρέφει τις πηγές μακριά από τη σχέση με τον άλλον άνθρωπο. Ο χρήστης διατηρεί σχέσεις με τις φανταστικές κακές επιρροές, κάτι που κρατά το σύντροφό του σε άγνοια όσον αφορά στις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές του χρήστη, ενώ θα έπρεπε να τα μοιράζονται για το καλό της σχέση τους. Όλοι οι εθισμοί αφορούν στο ίδιο το άτομο και συνήθως αποδεικνύονται καταστροφικοί για τη σχέση ακόμα κι όταν είναι γνωστοί. Μερικές συμπεριφορές εθισμού είναι εμφανέστατες αλλά και πάλι αψηφούν την επιρροή ή έλεγχο του άλλου συντρόφου. Τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, οι υπερβολικές ώρες εργασίας, η ανάγκη για συνεχή κοινωνικότητα, ακραία σωματική άσκηση ή τζόγος μερικά κοινά παραδείγματα. Οι περισσότεροι χρήστες, που εγκλωβίζονται ανήμποροι στην ανάγκη να διατηρήσουν τις τακτικές απόδρασης χωρίς να χάσουν την αρχική τους σχέση, ζουν σε 2 ανταγωνιστικές σχέσεις και προσπαθούν να υπάρχουν και στις δύο απεγνωσμένα. Δύο δεσμεύσεις σε ανταγωνισμό για τις ίδιες πηγές στήριξης, για τους ίδιους στόχους. Για αυτό και είναι ακόμα πιο δύσκολο να το διαχειριστεί όταν ο σύντροφος του δεν γνωρίζει το πρόβλημα.
-Τέλος αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, οι κρυφές σκέψεις και συναισθήματα. Προφανώς και μπορούν να παίξουν τον ρόλο του τρίτου. Όταν το κλειδί για τις πετυχημένες σχέσεις και επικοινωνίες είναι η αυθεντικότητα και η ευθύτητα, οι δύο στη σχέση πρέπει να έχουν και να διατηρούν τη διάθεση να ακούει ο ένας τον άλλον χωρίς να κρίνει. Πρέπει να δέχονται ότι μπορεί να μην βλέπουν τα πάντα με τον ίδιο τρόπο, να μην θέλουν πάντα να είναι αυτό που θέλει ο άλλος ή να μην μπορεί πάντα να στηρίξει αυτό που θέλει ο άλλος. Αυτές οι συγκρούσεις είναι μέρος κάθε σχέσης και οι σύντροφοι που αγαπιούνται κάνουν ό,τι μπορούν για να τις λύνουν εποικοδομητικά.
Όταν δεν υπάρχει ευθύτητα σε σκέψεις και συναισθήματα (από θρησκευτική, κοινωνική ή πολιτική ιδεολογία έως και πόθος για άλλο άτομο ή εναλλακτικό τρόπο ζωής) από φόβο επειδή μην απειληθεί η σχέση, τότε θα οδηγούνται στην εσωτερίκευσή τους. Αυτός που κλείνεται στον εσωτερικό του κόσμο κινδυνεύει να δημιουργήσει μια άγνωστη εσωτερική διαδικασία η οποία θα μετατραπεί σε ακατάλληλες συμπεριφορές, με το σύντροφό του να μην μπορεί να πάρει θέση αρκετά νωρίς ώστε να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Είτε είναι προσωρινές φαντασιώσεις ή κάτι πιο δυναμικό, παραμένουν άγνωστα στον άλλον και μπορεί να μετατραπούν σε αποφάσεις που θα απειλήσουν την αρχική σχέση.
Πώς θα βοηθηθούμε αν αντιληφθούμε ότι υπάρχει τρίτος στην σχέση μας;
Τα τρίγωνα στις σχέσεις που συνδέονται και στα 3 πόδια είναι σταθερά. Βοηθούν την αρχική σχέση των 2 όταν υπάρχει υποστήριξη κι από τα 3 μέρη. Ένας σύντροφος που επιλέγει να ξεκινήσει θεραπεία, για παράδειγμα, μπορεί εν τέλει να γίνει καλύτερος σύντροφος αν ο θεραπευτής στηρίξει την επίσημη σχέση. Πολλοί έχουν εμπιστευτεί και βοηθηθεί από τρίτους (κολλητό ή θεραπευτή) σε ώρες κρίσης. Υπάρχουν κι άλλες ευκαιρίες να στηρίξουν τη σχέση τους μέσω τρίτου αρκεί να είναι σύμφωνοι ότι το χρειάζονται και ότι τους βοηθάει. Οι χρήστες για παράδειγμα μπορούν να ενταχθούν σε ομάδες. Αυτές οι επαφές συχνά είναι εξαιρετικά υποστηρικτικές και στη σχέση, ιδίως όταν συμμετέχουν και οι δύο σύντροφοι.
Κλείνοντας λοιπόν θα ήθελα να τονίσω ότι επειδή οι κρυφές καταστάσεις και οι προδοσίες που απαιτούνται για να διατηρηθούν τα εν δυνάμει απειλητικά τρίγωνα, στο τέλος σαμποτάρουν ακόμα και τις καλύτερες σχέσεις, οι επιτυχημένοι σύντροφοι ξέρουν ότι πρέπει να είναι ευθείς σχετικά με το τρίτο άτομο / κατάσταση κάθε φορά. Όταν μοιράζονται και αντιμετωπίζουν τα θέματά τους μαζί, οι καταστάσεις θα αμφισβητηθούν και θα διορθωθούν πριν αποκτήσουν την πρόσφυση σε μη-αναστρέψιμο κακό στη σχέση.
